کمتر از دوماه دیگر معتبرترین رویداد سینمایی ایران برگزار می‌شود؛ جشنواره‌ای که با پایان یافتن مهلت ارسال آثار، به‌نظر می‌رسد ظرفیت‌های بالقوه آن قطعی شده و باید دید برمبنای نظر هیات انتخاب، چه بخشی از این ظرفیت در ویترین این رویداد فعلیت پیدا خواهد کرد.
جشنواره بین‌المللی فیلم‌کوتاه تهران، براساس تقویم سالانه رویداد‌های سینمایی کشور، ۲۷ مهر تا ۲ آبان برگزار می‌شود و با توجه به پایان مهلت اعلام‌شده برای دریافت آثار و برمبنای فراخوان، در این گزارش به بررسی مهمترین ویژگی‌های آن پرداخته‌ایم.
از «بوم» تا «خیال»
یکی از مهمترین ویژگی‌های هر رویداد سینمایی که در بلندمدت می‌تواند تبدیل به شناسنامه هویتی آن شود، انتخاب رویکرد‌های مضمونی برای هر دوره است که در هر گام نسبت یک رویداد را با جریان اصلی تولیدات، عیان می‌کند. جشنواره فیلم کوتاه تهران که سال گذشته با برگزاری دوره چهلم، رسما دوران پختگی و بالندگی را سپری کرد، حالا و در آستانه دهه پنجم برگزاری، دو رویکرد محتوایی را در فراخوان خود مورد تأکید قرار داده است.
در فراخوان این رویداد، تأکید شده است: «دوره چهل‌ویکم این رویداد همچنان با تاکید بر توسعه فیلم‌سازی با رویکرد «بومی‌گرایی در ژانر»، این بار با شعار «جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، پذیرای جهان خیال‌انگیز تو»، به فیلم‌هایی که به عنصر تخیل و روایت خلاقانه توجه کرده‌اند، نگاه ویژه دارد و در عین حال فیلمسازان استان‌های مختلف کشور می‌توانند بر اساس تجربه زیسته، جلوه‌ای از فرهنگ‌ها، آیین و رسوم، زندگی شهری و زیست اقوام سرتاسر ایران را با تکیه بر هویت ملی و دینی مردم و تمرکز بر ژانر و داستان‌گویی خلاقه در فیلم‌سازی بازتاب دهند.
تنوع ژانر و تأکید بر ظرفیت‌های بومی و استانی، پیش‌تر نیز در فرآیند برگزاری این رویداد مورد تأکید بوده و شاهد تأثیر محسوس این رویکرد بر چرخه تولیدات فیلم‌های کوتاه و حتی بلند در سینمای ایران بوده‌ایم. حالا «جهان خیال‌انگیز» هم به این رویکرد ضمیمه شده تا یکی دیگر از عناصر مغفول در سینمای ایران، مورد حمایت ویژه قرار بگیرد.
اعتبار در حد اسکار، با تأکید بر اخلاق
این توضیح در فراخوان، بهترین معرف برای بخش بین‌الملل جشنواره است: «جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران (TISFF) جشنواره‌ای مورد تایید آکادمی اسکار است و بر همین اساس، برنده جایزه بزرگ جشنواره در بخش بین‌الملل، به آکادمی اسکار برای رقابت جهت دریافت جایزه بهترین فیلم کوتاه آکادمی معرفی خواهد شد.»
جشنواره فیلم‌کوتاه تهران، به پشتوانه بیش از چهار دهه برگزاری مستمر، حالا تبدیل به رویداد مورد تأیید آکادمی اسکار شده است که هر ساله شاهد سیر صعودی تقاضای فیلمسازان از کشور‌های مختلف برای راه‌یابی به بخش بین‌الملل است. به‌صورتی که سال گذشته در قالب یک رکوردشکنی قابل توجه، مجموع فیلم‌های متقاضی حضور در بخش بین‌الملل این رویداد از مرز ۷۰۰۰ اثر عبور کرد.
از نظر رویکرد محتوایی هم در فراخوان تأکید شده است: «این بخش با رویکرد توجه به ارزش‌های اخلاقی و انسانی، پاسداشت خانواده به عنوان یک مفهوم جهانی، تقویت روحیه حقیقت جویی، مبارزه با ظلم و تبعیض، هم‌زیستی مسالمت‌آمیز مردم سرتاسر دنیا و احترام متقابل به فرهنگ‌ها و ارزش‌های بومی و ملی کشورها، پذیرای فیلم‌هایی خواهد بود.»
یک اتفاق ویژه؛ بفرمایید هوش مصنوعی!
اما ویژه‌ترین اتفاقی که جشنواره چهل‌ویکم میزبان آن خواهد بود تا «فیلم‌کوتاه تهران» به اولین رویداد رسمی سینمای ایران برای توجه و تمرکز بر یک پدیده نوظهور جهانی تبدیل شود، اختصاص دو بخش ویژه به «هوش مصنوعی» و «واقعیت مجازی» است که علاوه بر داوری آثاری در این بخش نمایش آنها نیز در دستور کار جشنواره چهل و یکم قرار دارد.
در فراخوان این رویداد، تأکید شده است: «امسال به منظور شناخت، بکارگیری، بازتاب، توسعه و ارتقای فن‌آوری‌های نوظهور «هوش مصنوعی (AI)» و «واقعیت مجازی، توسعه یافته و ترکیبی (VR/XR/MR/AR)» در فرآیند تولید خلاقانه و نمایش متفاوت فیلم‌کوتاه، دو جایزه جدید در بخش بین الملل معرفی شده است که با توجه به انتشار جداگانه فراخوان بخش بین‌الملل، جزییات آن از طریق سایت اختصاصی جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران قابل دسترسی است.»
از مهمترین اهداف این دو بخش ویژه یکی «تحقق مأموریت جهانی در شناسایی، پرورش، تشویق، توانمندسازی، ترویج و تعالی فیلم‌سازی کوتاه» و دیگری «دعوت از استعداد‌ها و فیلمسازان جوان برای کاوش در حوزه‌های نوظهور، خلاقانه، فراگیر و تولید کم هزینه» اعلام شده است.
جشنواره فیلم‌کوتاه تهران از این منظر، در سینمای ایران پیشگام خواهد بود و فراتر از ارزیابی و داوری آثار ارسالی به این دو بخش، زمینه تماشای تولیدات مبتنی بر فناوری‌های جدید بر پرده سینما را در ایام برگزاری این رویداد برای علاقه‌مندان فراهم خواهد آورد.
جوایزی که پشتوانه است
یکی از بخش‌های مهم فراخوان هر جشنواره که به‌صورت ویژه مورد توجه فیلمسازان قرار می‌گیرد، سرفصل مربوط به اعلام جوایز است. جشنواره فیلم‌کوتاه تهران، در دو بخش ملی و بین‌المللی، عرصه رقابتی جدی میان فیلم‌های کوتاه در چهار حوزه «داستانی»، «مستند»، «تجربی» و «پویانمایی» است و برای برگزیدگان هر بخش، جوایز نقدی قابل‌توجهی را در نظر گرفته است. جوایزی که مشخصا در حوزه سینمای کوتاه می‌توانند پشتوانه‌ای اولیه برای تولید آثار بعدی فیلمسازان باشند.
چهل‌ویکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار از ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۳ در تهران برگزار خواهد شد.