یکی از چالش‌های پیش روی بخشی از شهروندان و به تبع آن مدیریت ارشد استان اردبیل تامین سرپناه و مسکن برای خانوار‌های فاقد مسکن است، واقع امر این است که هزینه‌های مسکن بخش اعظم سبد هزینه‌های خانوار‌های فاقد مسکن را به خود اختصاص داده است و این شهروندان از روی اجبار و بنا بر اولویت‌بندی در هزینه‌کرد‌ها از رفاهیات و حتی هزینه‌های ضروری خود صرف نظر می‌کنند و این در حالی است که این قشر عمدتا از خانوار‌هایی هستند که بنیه اقتصادی ضعیف‌تری نسبت به سایر شهروندان دارند.
بر اساس اصل ۳۱ قانون اساسی"داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است. دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمندترند به خصوص روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند. "
در سال‌های گذشته دولت‌ها رویکرد‌های مختلفی برای تامین مسکن شهروندان داشته‌اند، برخی از دولت‌ها قائل به سیاست‌گذاری و زمینه‌سازی برای تامین مسکن و نقش‌آفرینی بخش خصوصی در این بخش بوده‌اند و برخی دولت‌ها خود راسا وارد عرصه شده و اقدام به ساخت مسکن برای شهروندان کرده‌اند، بدیهی است اتخاذ هرکدام از این رویکرد‌ها الزامات و پیامد‌های خاصی خود را دارد که البته این پیامد‌ها ممکن است تاثیرات ساختاری به همراه داشته باشد.
یکی از برنامه‌های مهم دولت شهید آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی ساخت چهار میلیون مسکن برای شهروندان فاقد مسکن بوده است و در این زمینه گام‌های خوبی برداشته شده است.
در سطح استان اردبیل ساخت ۶۳ هزار واحد مسکن ملی در قالب ۱۸ طرح نهضت ملی تا چهار سال آینده در دست اجراست که عمده‌ترین آن مربوط به ساخت ۱۵ هزار واحد نهضت ملی مسکن در شهرک شهید سلیمانی اردبیل است که انتظار می‌رود بخشی از این واحد‌ها تا پایان امسال تکمیل شده و در اختیار متقاضیان قرار بگیرد. در عین حال نباید فراموش کرد با توجه به روند رو به رشد تورم و افزایش قیمت تمام شده مسکن اجرای این پروژه چالش‌های زیادی را هم برای متولیان ایجاد کرده است.
بر این اساس از سویی تامین آورده اولیه برای بسیاری از متقاضیان بسیار دشوار بوده و از سوی دیگر بازپرداخت تسهیلات اعطایی از سوی بانک‌های عامل هم برای متقاضیان با توجه سطح پایین درآمد‌ها چندان ساده نیست. این در حالی است که قیمت تمام شده این واحد‌ها با توجه به روند رو به رشد قیمت‌ها در مقایسه با زمان شروع طرح افزایش یافته و بدیهی است این موضوع در برنامه‌ریزی و قرارداد‌های پیمانکاران باید لحاظ شود.
یکی از مشکلات پیش روی این طرح در استان اردبیل تامین زمین به‌ویژه در سطح شهر اردبیل بود که با پیگیری‌های مستمر استاندار اردبیل در نهایت در جریان سفر وزیر راه و شهرسازی زمین مورد نیاز تامین و عملیات احداث مسکن در شهر اردبیل تسریع شد. پروژه نهضت ملی مسکن در استان اردبیل مطلوب بوده و این استان جزو استان‌های برتر در اجرای این پروژه بوده است به طوری که شهرک شهید سلیمانی یکی از بزرگترین سایت‌های در حال احداث مسکن در سطح کشور می‌باشد.
با این حال و در کنار جهش و تحرک شتابان احداث نهضت ملی مسکن استان اردبیل، مشکلاتی از قبیل تامین زمین مناسب، تاخیر در واریزی متقاضیان، تاخیر در پرداخت تسهیلات بانکی و مهم‌تر از همه اخذ جریمه و دیرکرد بانک‌ها از متقاضیان گریبانگیر متولیان ساخت مسکن، بانک‌های عامل و متقاضیان مسکن شده که رفع اینگونه مشکلات مستلزم حمایت بانک‌ها در پرداخت به‌موقع تسهیلات و همچنین حمایت دولت در بازنگری و تعدیل میزان بازپرداخت تسهیلات بانکی است.
یکی از نگرانی‌های عمده متقاضیان نهضت ملی مسکن استان بالا بودن اقساط تسهیلات بانکی طرح نهضت ملی مسکن و نبود آورده اولیه است به طوری که بخش زیادی از متقاضیان پرداخت اقساط تسهیلات به میزان ۷۰ میلیون ریال در ماه را خارج از توان مالی خود اعلام کرده و خواستار تعدیل در نحوه بازپرداخت اقساط تسهیلات بانکی از دولت هستند.
هم‌اکنون از هفت هزار واحد مسکن ملی در دست ساخت در استان، سه هزار واحد مربوط به شهر اردبیل بوده که به گفته معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان اردبیل، ساخت این واحد‌ها در قالب ۱۸ طرح نهضت ملی در دست اجراست.
همچنین در شهرک شهید سیدجعفر خراسانی اردبیل سه هزار و ۱۸۰ واحد مسکونی در دست احداث است که از این تعداد ۶۹۷ واحد مسکونی به پیمانکاران واگذار شده و ساخت بقیه واحد‌ها نیز به محض انجام فرآیند عقد قرارداد و تخصیص زمین، شروع می‌شود.
در شهرک شهید سلیمانی اردبیل ساخت ۱۵ هزار و ۸۲۰ واحد مسکونی به عنوان بزرگترین شهرک طرح نهضت ملی مسکن در زمینی به مساحت ۶۴۵ هکتار با حضور ۹ پیمانکار در دست اجرا است و با تلاش و پیگیری‌های معاونت املاک و حقوقی اداره کل راه و شهرسازی استان اردبیل اسناد مالکیت بیشتر زمین‌های اختصاص یافته به طرح نهضت ملی مسکن به نام دولت و راه و شهرسازی صادر شده و اسناد بقیه اراضی هم طی ماه‌های آینده صادر خواهد شد.
طبق گزارش‌های اداره کل راه و شهرسازی استان اردبیل در این شهرک عملیات اجرایی پی‌کنی ۱۲ هزار و ۱۴۰ واحد مسکونی انجام گرفته و اسکلت‌بندی طبقات ۲ هزار و ۵۳۲ و سقف همکف ۲۹۰ واحد مسکونی اجرا شده است.
یکی از اقدامات ارزشمندی که برای خانه‌دار شدن جوانان و قشر ضعیف در طرح جهش تولید مسکن انجام می‌شود، ارائه زمین رایگان برای ساخت مسکن به کارگزاری‌ها است که همین امر منجر به استقبال مردم برای ثبت‌نام مسکن و همچنین تسریع طرح‌های مسکن در استان شده است.
در همین زمینه محبوب حیدری مدیرکل راه و شهرسازی استان اردبیل گفت: اجرای طرح‌های نهضت ملی مسکن اردبیل جلوتر از پرداختی متقاضیان است و روند مناسبی را در پیشرفت این طرح شاهد هستیم.
وی با تشریح اقدامات انجام شده برای اجرای طرح‌های نهضت ملی مسکن در استان اردبیل اظهار کرد: با احتساب طرح‌های واقع در بافت فرسوده و واحد‌های خودمالکی ۴۳ هزار واحد مسکن در استان اردبیل در مراحل اجرا است و امیدواریم با همکاری بانک‌های عامل و متقاضیان، شاهد تکمیل و بهره‌برداری از این واحد‌ها باشیم.
مدیرکل راه و شهرسازی استان اردبیل بیان کرد: ما قدردان همراهی بانک‌های عامل در این زمینه هستیم ولی بر این باوریم در کنار تسهیلات بانکی، باید آورده متقاضیان نیز به سرعت تامین شود تا فرایند ساخت و تحویل واحد‌های مسکونی با سرعت بیشتری محقق شود.
حیدری بیان کرد: از آغاز دولت سیزدهم فرآیند ثبت‌نام از متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن آغاز شد و ۱۲۳هزار نفر در استان اردبیل متقاضی مسکن شدند که طبق برنامه ابلاغی از سوی وزارت راه و شهرسازی سهم اداره کل راه و شهرسازی استان اردبیل در مدت چهار سال احداث ۶۳ هزار واحد مسکونی است.
مدیرکل راه و شهرسازی استان اردبیل افزود: برخلاف ۲ طرح مسکن مهر و اقدام ملی، نهضت ملی مسکن در سطح بزرگتری اجرایی شده و تلاش می‌شود تا برای همه متقاضیان زمین مورد نیاز را تامین و احداث مسکن را انجام داد.
وی با بیان اینکه از ۳۶ هزار متقاضی تایید شده، زمین مورد نیاز ۲۷ هزار و ۶۰۰ متقاضی طرح نهضت ملی در استان تامین شده است، بیان کرد: زمین مورد نیاز برای ساخت ۲ هزار و ۵۰۰ واحد نیز در حال تامین است تا دغدغه‌ها و مشکلات به سرعت رفع شود.
حیدری همچنین درباره اجرای قانون جوانی جمعیت و تامین زمین برای متقاضیان گفت: از چهار هزار و ۵۰۰ متقاضی، زمین مورد نیاز برای یک هزار و ۳۰۰ نفر تامین شده و تعهد کردیم تا برای سایر متقاضیان نیز زمین مورد نیاز را تامین کنیم.
وی افزود: برای متقاضیان شهر‌های نمین، نیر، سرعین و اردبیل در شهر نمین و سایر شهر‌ها در شهرستان‌های مورد نظر زمین برای این طرح تامین شده تا ساخت واحد‌های مسکونی با همراهی متقاضیان و خانواده‌های با جمعیت سه فرزند به بالا انجام شود.
مدیرکل راه و شهرسازی استان اردبیل بیان کرد: طرح نهضت ملی مسکن یکی از مهم‌ترین طرح‌های اجرایی در سطح کشور است که برخلاف سایر طرح‌ها در حوزه مسکن، از گستردگی و پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است و با استفاده از ظرفیت بنیاد مسکن و سایر نهاد‌ها واحد‌های احداثی تکمیل و در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد.
صمد علامه، سرپرست معاونت مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان اردبیل هم در این باره گفت: پرونده ۳۶ هزار و ۵۱۰ متقاضی نهضت ملی مسکن در ۲۹ شهر این استان تایید نهایی شده و از این تعداد ۲۹ هزار و ۱۳۱ متقاضی مراحل واریز وجه را انجام داده‌اند.
وی افزود: در سایر شهر‌ها به غیر از مرکز استان تعداد ۶ هزار و ۱۲۵ متقاضی تایید نهایی شدند که از این تعداد چهار هزار و ۹۶۵ متقاضی واریز وجه انجام داده و به چهار هزار و ۸۶۱ متقاضی هم تخصیص پروژه انجام یافته است.
علامه گفت: استان اردبیل در اجرای طرح نهضت ملی مسکن در همه بخش‌ها موفق بوده و واحد‌های تحویلی و در حال تکمیل در قالب این طرح از کیفیت بالایی برخوردار است.
کریم شیروند، معاون املاک و حقوقی راه و شهرسازی استان اردبیل هم در گفتگو با ایرنا از تامین ۸۷۶ هکتار زمین برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن در این استان خبر داد و تاکید کرد: الزامات، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های دفتر مقررات ملی ساختمان و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان در اجرای طرح ملی نهضت مسکن به صورت کامل رعایت می‌شود.
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل متولی ساخت مسکن ملی در شهر‌های زیر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت انتخاب شده است و بر همین اساس در استان اردبیل این نهاد پنج هزار و ۸۰۰ واحد مسکن را در دست ساخت دارد.
به گفته حامد کیخسروی، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل، ساخت واحد‌های مسکونی شهر‌های کوچک این استان در قالب طرح مسکن ملی با سرعت مطلوب جریان دارد و بر این اساس پنج هزار و ۸۰۰ واحد مسکونی در دست ساخت است.
وی اظهار کرد: میانگین پیشرفت فیزیکی پنج هزار و ۸۰۰ واحد مسکونی در دست ساخت در شهر‌های استان اردبیل حدود ۳۲ درصد است.
کیخسروی بیان کرد: برخی از واحد‌های مسکونی در حال ساخت نهضت ملی مسکن توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل در شهر‌های اردبیل، خلخال، پارس‌آباد و نیر تکمیل شده و در آستانه واگذاری به متقاضیان است.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل افزود: در طرح ملی مسکن روستا‌ها نیز فراموش نشده و در قالب این طرح، واگذاری اراضی ملی موجود در حوالی روستا‌ها به خانه‌اولی‌های روستانشین نیز پیش‌بینی شده است.
کیخسروی با بیان اینکه تاکنون ۳۵۰ قطعه به صورت رایگان در اختیار خانه اولی‌های روستایی قرار گرفته است، اظهار کرد: در این قالب در هشت روستای استان اردبیل زمین ملی شناسایی و به بافت طرح هادی روستا الحاق شده تا در ساخت مسکن در اختیار اهالی همان روستا قرار یگیرد.
وی اضافه کرد: روش بهره‌مندی از این زمین‌ها ثبت‌نام در سایت نهضت ملی مسکن و موجود بودن زمین در محل تقاضا و سکونت روستاییان خانه‌اولی است و با توجه به این که در مرحله اولیه اجرای این طرح قرار داریم، به مرور بر تعداد روستا‌ها و بهره‌مندان این گونه زمین افزوده خواهد شد.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اردبیل ادامه داد: هم‌اینک اقدامات واگذاری زمین در هشت روستای استان اردبیل جریان دارد و به مرور در سایر روستا‌های استان نیز زمین واگذار شده و ساخت و ساز مسکن نیز بر اساس الگوی مسکن روستایی معیشت‌محور انجام می‌شود.
نباید فراموش کرد که فارغ از اینکه کدام دولت با چه رویکردی بر سرکار باشد، تعهدات تکالیف و حقوق ایجاد شده در روابط بین دولت وشهروندان امری ثابت است و اگر هرکدام از دولت‌ها تکالیف و تعهداتی را برعهده گرفت باید دولت‌های بعد با هر رویکردی به این تعهدات در قبال شهروندان عمل کند کما اینکه در دولت دوازدهم با وجود مخالفت تصریح وزیر وقت راه وشهرسازی با پروژه‌های مسکن مهر، بخش زیادی از پروژه‌های نیمه‌تمام آن توسط وی تکمیل و در اختیار متقاضیان قرار گرفت. بدیهی است دولت چهاردهم به‌ویژه با توجه به رویکرد عدالت محور رئیس‌جمهور، در اجرای این پروژه با اهتمام و جدیت بیشتر و در نظر گرفتن ملاحظات کارشناسی اقدام خواهد کرد.
منبع:ایرنا