در حالی برداشت کشت اول برنج در شالیزارهای مازندران به روزهای پایانی خود رسید که موضوع کشت دوم این محصول به یک چالش جدی در بین فعالان زیست محیطی تبدیل شد. صاحبنظران پرنده شناسی با بررسی چالش های کشت دوم برنج بر روی پرندگان مهاجر به این نتیجه رسیدند که این امر آسیب های را برای زیستگاه و محل تغذیه پرندگان مهاجر ایجاد خواهد کرد.
کشت دوم برنج که در شهرهای مختلف استان بنا به شرایط محیطی زمان آغاز و برداشت این محصول تاریخ متفاوتی دارد در برخی از شالیزارهای استان برداشت کشت دوم برنج تا پایان مهرماه هم ادامه خواهد داشت.
مازندران که در ۲ حالت میزبان پرندگان مهاجر است بخشی از این پرندگان به عنوان پرندگان زمستان گذران در این خطه از شمال حضور می یابند و بخشی دیگر به صورت موقت در دشت ها و آب بندانهای این استان فرود می یابند و بعد از استراحت چند روزه به پرواز خود برای مقصد نهای آسمان این استان را ترک می کنند.
پرنده شناسان بر این باورند در هر ۲ حالت حضور پرندگان مهاجر در مازندران کشت دوم برنج زیستگاه و محل تغذیه این پرندگان را با چالش مواجه خواهد کرد که این امر در دراز مدت سبب کاهش حضور پرندگان مهاجر در این استان خواهد شد.
با توجه به گرمایش زمین و تغیرات اقلیمی زمان کوچ پرندگان مهاجر دستخوش تغییر شد اما در سال گذشته از اواسط شهریور ماه اولین گله از پرندگان مهاجر زمستان گذران در تالاب ها و آب بندانهای مازندران فرود آمدند.
این پرندگان مهاجر هرچند در آب بندان و تالاب های بزرگ مازندران فرود می آیند اما شالیزارهای اطراف محل تغذیه این پرندگان محسوب می شود که کشت دوم برنج این فرصت تغذیه را از آنها سلب می کند.
زمانی شالیزارهای مازندران زیستگاه خوبی برای پرندگان مهاجر خواهند بود که بعد از برداشت اول محصول برنج بارش های پاییزه این زمین ها را پر آب و تغذیه مناسبی برای پرندگان فراهم شود.
در سال ۱۳۸۵ حدود یک میلیون بال پرندگان مهاجر زمستان گذران به مازندران مهاجرت کردند که این آمار در شرایط فعلی به ۳۰۰ هزار بال کاهش یافت.
پیش از این صاحبنظران پسروی آب خزر و کاهش آب تالاب میانکاله و خلیج گرگان از مهمترین عوامل کاهش حضور پرندگان مهاجر در مازندران برشمردند حدود ۱۰۰گونه پرنده مهاجر برای زمستان گذرانی به مازندران سفر می کنند.
مازندران دارای ۲ تالاب بین‌المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل‌پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال است.
مازندران همچنین افزون بر ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد. همه ساله در فصل زمستان۱۰۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیتی حدود ۳۰۰ هزار بال به مازندران مهاجرت می‌کنند.
بر اساس آمارهای رسمی، تاکنون بیش از ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها در زیست‌بوم مازندران شناسایی شده‌اند.
پرندگان با ۳۱۷ گونه از ۵۸ خانواده، پستانداران با ۶۳ گونه و ۱۹ خانواده، دوزیستان با ۹ گونه از ۶ جنس و ۶ خانواده، خزندگان با ۲۶ گونه از ۲۱ جنس و ۱۱ خانواده و ماهی‌ها با ۷۵ گونه بخشی از تنوع زیستی حیات وحش مازندران را تشکیل می‌دهند.
مازندران که دارای ۲ تالاب بین المللی و ۸۰۰ آبندان است تالاب میانکاله از زیستگاه های مهم پرندگان مهاجر در مازندران می باشد.
جایی برای ماندن نیست
پرنده شناس و فعال زیست محیطی مازندران اظهار کرد: کشت دوم برنج زیان های چند بعدی برای محیط زیست مازندران دارد که اثر منفی آن بر روی پرندگان مهاجر یکی از آنها است.
یونس یعقوب زاده بیان کرد: زمین های شالیزاری مازندران که از جمله مکان های اصلی تغذیه پرندگان مهاجر محسوب می شود با کشت دوم در معرض تهدید قرار می گیرد.
وی ادامه داد: بسیاری از پرندگان مهاجر در آب بندانها و تالاب های استان فرود می آیند اما برای تغذیه در شالیزارهای اطراف حضور می یابند تا تغذیه مناسبی داشته باشند.
یعقوب زاده با اشاره به این که یکی از دلایل شکار پرندگان مهاجر در این استان پرواز این پرندگان در روستاهای همجوار برای یافتن تغذیه مناسب است، اظهار کرد: کشت دوم برنج و برداشت طولانی آن که تا پایان مهرماه هم کشیده خواهد شد به حضور پرندگان مهاجر به این خطه از شمال آسیب خواهد زد.
این پرنده شناس ادامه داد: همزمان با فصل مهاجرت بخش قابل توجهی از این پرندگان مهاجر برای زمستان گذرانی به مازندران سفر می کنند و بخشی دیگر برای اقامت چند روزه و استراحت در تالاب های استان فرود می آیند که تغذیه در شالیزارها برای این پرندگان اهمیت دارد.
یعقوب زاده تصریح کرد: پرندگان مهاجر در مکانی فرود می آیند که جایی برای ماندن و تفذیه مناسب باشد و کشت دوم برنج تهدیدی برای حضور این پرندگان در مازندران است.
کشت دوم ممنوع
در این پیوند مدیر عامل آب منطقه ای مازندران اظهار کرد: هرچند که امسال شاهد بارش‌های خوبی در استان بودیم که به رفع کم‌آبی در بسیاری از کشتزارهای تحت تنش آبی استان کمک کرد، اما مانند سال‌های گذشته انجام کشت دوم توصیه نمی‌شود و از کشاورزان درخواست داریم که پس از برداشت برنج اقدام به کشت دوم چه به صورت رتون و چه نشاءِ مجدد نکنند.
حیدر داودیان افزود: امسال با برنامه‌ریزی و نوبت‌بندی توزیع آب کشاورزی و به کمک بارش‌های به‌هنگام از نظر تأمین آب شالیزارهای استان شرایط بهتری نسبت به سه سال اخیر داشتیم. اما با توجه به کاهش آورد رودخانه‌ها و بارندگی‌ها در مرداد و شهریور هر سال و نیاز بالای کشت دوم به آب، امکان توزیع آب برای کشت دوم وجود ندارد. بنابراین توصیه می‌کنیم که کشاورزان به منظور پیشگیری از چالش‌های ناشی از کم‌آبی و خسارات احتمالی از انجام کشت دوم خودداری کنند.
وی ادامه داد: برای آبیاری کشت دوم برنج در کشتزارهای سراسر استان از منابع سطحی و زیرزمینی برنامه‌ای نداریم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران با اشاره به وضعیت نامناسب آب‌های زیرزمینی در مازندران خاطرنشان کرد: بسیاری از کشاورزان به طور معمول برای انجام کشت دوم آب مورد نیاز را از چاه‌ها برداشت می‌کنند که فشار زیادی به منابع زیرزمینی وارد می‌کند.
داوودیان با اشاره به شرایط کاهشی آمار آب‌های زیرزمینی در مازندران تصریح کرد: در سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته ذخایر آبی زیرزمینی مازندران ۱۹۰ میلیون متر مکعب کاهش یافته است. طبق آمارها تا پایان خرداد امسال تراز آب‌های زیرزمینی مازندران نسبت به زمان مشابه در دوره درازمدت (سه دهه پیش) ۱۱۲ سانتیمتر کمتر شد که رقم قابل توجه و نگران‌کننده‌ای است.
وی افزود: در فصل کشاورزی پارسال ۴۵ درصد از ۲ میلیارد و ۵۰۸ میلیون متر مکعب آب استفاده شده در شالیزارهای مازندران، یعنی معادل یک میلیارد و ۱۴۰ میلیون متر مکعب از منابع زیرزمینی برداشت شده بود.
این مقام مسئول تصریح کرد: تلاش ما و همکاران‌مان بر این است تا با اجرای طرح‌های زیرساختی مهار و توزیع آب‌های سطحی همزمان با حفظ منابع آبی زیرزمینی نیاز آبی استان را تامین کنیم و انتظار داریم که کشاورزان نیز به منظور حفاظت از آب‌های زیرزمینی و پایداری کشت هشدارهای صادر شده مبنی بر ممنوعیت کشت دوم را جدی بگیرند.
طبق اعلام رسمی جهاد کشاورزی مازندران امسال ۲۱۵هزار هکتار از زمین های کشاورزی استان زیر کشت اول برنج رفت که بیش از ۶۰ درصد آن ارقام طارم محلی و هاشمی است.
برنجکاری یکی از مهم ترین فعالیت کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد کشاورزان استان است و با تولید بیش از یک میلیون ۵۰۰ هزار تن، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور از این استان تامین می‌شود. استان مازندران تولید کننده ۷۲ نوع محصول زراعی و باغی است که در تولید ۱۵ محصول رتبه اول تا سوم را دارد.
این استان با برخورداری از تنها ۲.۵ درصد زمین کشاورزی کشور، سالانه هفت درصد از تولیدات کشاورزی و ۱۱ درصد از ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی کشور را در اختیار دارد.
برداشت مکانیزه برنج از رقم طارم در فصل زراعی جاری با حضور استاندار مازندران و معاون وزیر جهاد کشاورزی ۲۱ تیرماه در بابل آغاز و آیین شکرگزاری برداشت برنج جدید مازندران با ورود کمباین ویژه شالیزاری به زمین سه هکتاری یکی از کشاورزان روستای شریعت کلای بابل برگزار شد.
برنجکاری یکی از مهم ترین فعالیت کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد کشاورزان استان است و با تولید بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور از این استان تامین می‌شود.
منبع: ايرنا