بررسی اعضای هیأت دولت چهاردهم در مجلس بر اساس معیار‌های کارشناسی 

در برنامه گفتگوی ویژه خبری موضوع روند انتخاب اعضای هیأت دولت چهاردهم با آقایان مهرداد لاهوتی و روح‌الله متفکر آزاد؛ نمایندگان مجلس بررسی شد.

سؤال: آقای لاهوتی، شما این روندی که انتخاب شده برای انتخاب وزرا را، چطور می‌بینید، چون به هر حال برخی نقد دارند و برخی تمجید می‌کنند این اتفاق را، شما نقدی به این ماجرا دارید و فکر می‌کنید چالش‌هایی که این شورا و این کمیته‌ها و کارگروه‌ها با آن مواجه هستند چه خواهد بود؟

مهرداد لاهوتی، نماینده مجلس شورای اسلامی: آقای رئیس جمهور بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس ماده ۲۰۲، مکلف هستند بعد از مراسم تحلیف خودشان؛ ظرف دو هفته کابینه خود را به مجلس معرفی کنند. در آیین نامه داخلی آمده است که بر اساس تخصص و تجربه، معیار ما تعهد، تخصص و تجربه است و این سه معیار می‌تواند در هر صورت ملاک عمل هم انتخاب کابینه در دولت باشد و هم این که می‌تواند معیار سنجش برای ما؛ نمایندگان مجلس هم باشد. بعد از معرفی کابینه رئیس جمهور به صحن علنی، در همان روز رئیس مجلس مکلف است اعلام وصول کند و ارجاع دهند به کمیسیون‌های تخصصی مجلس، آیین‌نامه داخلی قبلاً این طور نبود، بعداً اصلاح شد.

 معیار مجلس برای انتخاب اعضای کابینه دولت چیست؟

لاهوتی: برای اینکه نامزد‌های معرفی شده مسیر صحن را مستقیماً طی کنند، باید یک بار در کمیسیون‌های تخصصی از خود دفاع کنند مثلاً اگر وزیر راه را معرفی می‌کنند، وزیر راه باید برود از خود و برنامه خودش در کمیسیون عمران مجلس دفاع کند. اینها نکاتی است که اگر هم دولت رعایت کند، هم ما در قوه مقننه رعایت کنیم، فکر می‌کنم مسیر ساده و آسان‌تری پیش رو داشته باشیم.

وظیفه کمیسیون‌های تخصصی چیست؟

وظیفه آنها این است؛ برنامه‌هایی که وزرا ارائه می‌کنند، کنترل کنند، منطبق با اسناد بالادستی ما، وقتی وزیر معرفی می‌کنند، آقای وزیر تصورش این است که ایشان باید برای خود یک برنامه جدایی را ارائه کند، در صورتی که چنین نیست. در قانون برنامه هفتم مسیر حرکت پنج سال آینده کشور نوشته شده، این قدر این قانون برنامه، قانون محکمی است، برای تعقیب قوانین عادی؛ یک اکثریت نسبی ملاک است، ولی برای قوانین برنامه؛ اگر بخواهیم عوض کنیم باید با رأی دوسوم عوض شود؛ بنابراین برنامه‌های این نامزد مربوطه را باید تطبیق دهند با اسناد بالادستی، یعنی با قانون برنامه و اسناد بالادستی قانون برنامه و سند چشم‌انداز باید منطبق کنند. اعضای کمیسیون تخصصی حق دارند این وزیر را به عنوان موافق یا مخالف بپذیرند، یعنی می‌آیند در صحن علنی، سخنگوی کمیسیون آن روز اعلام می‌کند که ما در برنامه‌های ایشان دیدیم منطبق بر اسناد بالادستی نبود و این وزیر را برای کابینه؛ وزیر مناسبی نمی‌دانیم. حالا مسیر صحن که رئیس جمهور می‌آید و از برنامه‌های خود دفاع می‌کند، ابتدا پنج موافق و مخالف که نمی‌خواهم به آن بپردازم. نمی‌توانم کتمان کنم، بالأخره همیشه در هر دولتی یک معیاری بوده، این طور نبوده که شخص رئیس جمهور چهار آدم دور خود بنشینند وزرای کابینه خود را انتخاب کنند. همیشه کمیته‌هایی بوده برای انتقال این مأموریت از دولت قبل به دولت جدید. اما این دفعه من یک مقدار متفاوت‌تر می‌بینم، نمی‌شود نقد هم نداشت. یک نقد‌ها و معایبی هم وجود دارد که در جای خود عرض خواهم کرد؛ بنابراین یک مقدار همین که کل جامعه را ما درگیر این انتخاب کردیم، به نظرم؛ کار مناسبی است. شما الان به ترکیب کمیته‌ها دقت کرده باشید، اولاً شورای راهبردی تشکیل شده، ممکن است مثلاً خیلی‌ها الان در جامعه می‌بینم به اعضای شورای راهبردی نقد دارند. من وارد شخصیت حقیقی آن اعضای شورای راهبردی نمی‌شوم، ممکن است من هم نسبت به یک نفر؛ شخصیت حقیقی آن فرد اعتراض داشته باشم، همین است که شورای راهبردی آمده دو وظیفه دارد؛ یکی این که شیوه‌نامه انتخاب را برای اعضای کمیته مشخص می‌کند، بعد اعضای کمیته‌ها را مشخص می‌کند. شما اعضای کمیته‌ها را ببینید؛ دو نفر از اساتید دانشگاه، دو نفر از اعضای غیردانشگاهی و دو نفر از تشکل‌های تخصصی حضور دارند، نماینده‌های بخش خصوصی. همین جا می‌خواهم از آقای پزشکیان؛ دوست و همکار خوب ما خواهش کنم هر چه می‌توانند اتفاقاً در تصمیمات خودشان ثابت قدم بمانند. جا دارد که تشکر کنیم برای اولین بار در کمیته‌های خودشان؛ بخش خصوصی را لحاظ کردند، این یک مزیت است، توجه کردن به نظرات بخش خصوصی، واقعاً یکی از دغدغه‌های خود من هم هست که همین نقدی که شما فرمودید نشود ما از اتاق بازرگانی یک آدمی بنشانیم، از اتاق تعاون یک آدم آن جا بنشانیم، از اتاق اصناف یک آدم آن جا بنشیند، اما نهایتاً ما راه خود را برویم. از آن طرف که می‌گوییم ۸۰ درصد اقتصاد ما دولتی است.

ضرورت توجه به بخش خصوصی چیست؟

لاهوتی: ما راهی نداریم برای نجات کشور، اقتصاد ما، سبد اقتصاد دولت، در هر صورت اقتصاد کشور را کوچک کنیم، همین است که ما در این جا باید به نظرات بخش خصوصی توجه کنیم و در هر صورت اقوام در آن هستند، جبهه‌ها هستند، دو نفر از ستاد‌های مراکز استان‌ها هستند. جلوتر هم از مزیت‌ها خواهم گفت و هم از نقاط ضعفی که وجود دارد.

سؤال: آقای متفکر آزاد، با وجود نقد‌هایی که مطرح می‌شود، بالأخره در نوع خود؛ یک حرکت ابتکاری آغاز شده است که یک روند شفافی را هم برای آن تعریف کردند، مدام هم گزارش می‌دهند که الان روند کار به چه صورت است؟ در مجموع این روند شکل گیری شورای راهبری و ساز و کاری که طی آن وزرا انتخاب خواهند شد، نظرتان چیست و چقدر فرصت می‌تواند ایجاد کند؟

روح الله متفکر آزاد نماینده مجلس شورای اسلامی: تبریک عرض می‌کنم خدمت رئیس جمهور منتخب، اعتماد مردم ایران را و امیدوارم در انتهای ریاست جمهوری ایشان هم سربلند از این آزمون سخت بیرون بیایند و ما می‌دانیم کار سختی است اداره کشور، امیدواریم دست به دست هم داده شود در مجلس و دولت که بتوانیم کشور را به نقطه و سرمنزل مقصود برسانیم. ذیل هدایت‌های مقام معظم رهبری. محاسن زیادی مترتب بر این تصمیم است و معایبی هم به لحاظ شکلی و هم به لحاظ اجرایی یا مصداقی می‌شود برای آن در نظر گرفت. از دو منظر به ماجرا نگاه می‌کنم؛ یک منظر؛ این است که وقتی رئیس جمهوری انتخاب می‌شود و مورد اعتماد مردم قرار می‌گیرد، طبیعتاً با یک سلیقه‌ای رأی آورده که آن سلیقه را مردم از آن توقع دارند اجرایی کند؛ لذا این حق را ما برای رئیس جمهور منتخب قائل باشیم که بتواند کابینه‌ای را تشکیل دهد بر مبنای آن چه که خودش می‌خواهد خروجی بگیرد برای دولتش؛ این نکته اول. این جزو حقوق ایشان و حقوق مردم است که دولتی که انتخاب شده، لذا دولت نمی‌تواند شکل گرفته و به نحوی باشد که بگوید حالا که بعد شکل گرفت ببینیم چه کنیم؟ این خیلی درست به نظر نمی‌رسد. این جا جایی است که باید گفت بالأخره یک رئیس جمهور با یک ایده‌ای رأی آورده و باید پیش برود. این جا شکل‌گیری این ترکیب و این شورای راهبری؛ توجیهش می‌تواند این باشد که رئیس جمهور بگوید با سلیقه‌ای که من دارم دولت و کابینه را بچینیم و پیش برویم. در دوره‌های قبل هم مرسوم بوده، هر رئیس جمهوری طبعاً تیم و کارگروه‌هایی دارد، تعیین می‌شوند. یادم می‌آید در سال ۱۴۰۰ هم کارگروه‌هایی داشتند وزرای شهید آیت‌الله رئیسی را انتخاب می‌کردند که در مجلس ما می‌دیدیم مثلاً کارگروه فلان نظرش فلان شده، بحث می‌شد، این جا یک کار خوبی که اعلام شده و شفاف شده، مؤلفه‌ها روشن شده، اینها کار‌های خوبی است و قابل دفاع است. ممکن است در مؤلفه‌ها؛ محل بحث‌مان باشد، ولی کل اصل کار؛ کار ارزشمندی است. نکته دوم این است که اگر این طور به ماجرا نگاه کنیم، آن وقت ما یک مسأله‌ای داریم به نام این که آقای رئیس جمهور در انتخابات فرمودند که من حزبی نیستم، خیلی هم ناراحت شدند وقتی گفته شد شما حزبی هستید، لذا نمی‌شود گفت این ترکیب برای آن مدل چیده شده است، نباید این چیده شود. اگر این طور باشد، باید گفت که بگذارید خودش باشد، یعنی همان طور که در حرم حضرت امام دیدیم آقای رئیس جمهور کاغذ گذاشتند یک طرف و گفتند می‌خواهم خودم باشم، خودش را مردم بیشتر دوست دارند، دوست دارد خودش باشد، این خودش باشد، یعنی این که ما نخواهیم یک چهره رادیکالی از رئیس جمهور منتخب تولید کنیم که این رئیس جمهور منتخب؛ شخصیتی باشد که بگویند مال فلان حزب است، چطور که یکی از عزیزان گفت ایشان از طرف ما رأی آورده است. خودش این را رد می‌کند.

توجه ویژه به برنامه هفتم و منویات رهبر معظم انقلاب

 متفکرآزاد: به نظرم، خود آقای رئیس جمهور موثق‌تر است تا دیگران که حرف می‌زنند. من استناد کنم به خود فرمایشات آقای پزشکیان که روحیاتش را هم من می‌شناسم، چهار سال افتخار همکاری با ایشان را داشتم، من نماینده دیگر شهرستان اسکو هستم که خدمت ایشان تلمذ کردیم، شخصیت صادق و پاکدستی است؛ لذا از این بابت حرفی که گفته را من معیار قرار می‌دهم؛ ایشان می‌گوید من حزبی نیستم. پس اگر این گونه است، این ترکیبی که برای شورای راهبری چیدند آقایان یا برای کمیته‌ها، این فرمایش آقای رئیس جمهور از آن در نمی‌آید؛ این یک نگرانی است. در کنار آن مزیت‌ها، این نقد را هم باید آورد. ایشان فرمودند من، برنامه‌ام؛ برنامه هفتم و منویات رهبر معظم انقلاب است، از این ترکیب نه برنامه هفتم می‌آید بیرون و نه منویات رهبر انقلاب بیرون می‌آید. امیدوارم شخص آقای پزشکیان با آن درایتی که از ایشان سراغ داریم، دخالت به موقع بفرمایند و این ترکیب را یک ترکیب جامع‌تری کنند و اصلاح کنند. یک وقت است می‌گویند نه من همان مدل حزبی را علاقه‌مندم، دیگر این‌جا محل اعتراض و نقد ما نمی‌تواند باشد اگر این فرمایش را ایشان تغییر دهند که من بعید می‌دانم و ایشان را آدم صادقی می‌دانم؛ لذا این نگاه را؛ یک نگاه رو به جلویی می‌دانم، مؤلفه‌هایی که آورده شده، مؤلفه‌های ارزشمندی است. شاخص‌هایی که آورده شده، شاخص‌های ارزشمندی دیدم، همه آنها، نه بعضی‌ها واقعاً جای نقد دارد، بعضی شاخص‌ها، شاخص‌های بیشتر به نظرم می‌رسد شاخص‌های قبل از انتخاباتی است تا بعد از انتخاباتی.

سؤال: مثلاً چه چیزهایی؟

متفکرآزاد: یک بحث‌هایی در حوزه‌هایی که ممکن است اصلاً به وفاق ملی صدمه بزند و امثال آن، اینها شاخص‌هایی است که زمان شعار است و بحث‌های فنی و کارشناسی و حکمرانی نیست. ولی خیلی از اینها؛ پایبندی به قانون اساسی، اشتهار به پاکدستی و صداقت، نگرش ملی بدون گرایش‌های آن، اینها چیز‌های ارزشمندی است، یعنی چیز‌هایی است که واقعاً خروجی یک چنین کار کارشناسی می‌تواند کشور را به آرامش، سکینه و اطمینان برساند، یا این که تجربه و دانش فنی خوبی داشته باشند، مدارک کارشناسی خوبی داشته باشند و اعتقاد به کار کارشناسی داشته باشند، اینها موارد بسیار ارزشمندی است در این مؤلفه‌ها آمده، در کنار آن، برخی از سنجه‌ها به نظرم می‌رسد شاید بشود به آن نقد وارد کرد، در کنار برخی افراد که می‌تواند چهره دولت را رادیکال کند. من چون در مجلس یازدهم کمیسیون آموزش بودم، ما زمان‌هایی که نگرش تند رادیکال بخواهد شکل بگیرد را تجربه کردیم، وزارت علوم و آموزش و پرورش موفقی نداشتیم. اگر شخصیت سیاسی بالای سر آن نشسته باشد. حتماً ما باید برویم سراغ شخصیت‌های علمی، اعتقادی و دانشی. ما دوره‌ای داشتیم در اسبق که جایگاه علمی ما عقب رفته، یا دوره‌ای داشتیم در آموزش و پرورش که ما نظام تربیت معلمان با مشکل مواجه شده، چون اعتقاد به این حوزه نداشتند، کار سیاسی می‌کردند با آن حوزه، نتیجه‌اش این شد که ما با خلأ معلم مواجه شدیم و افت آموزش در کشور را تجربه کردیم؛ لذا اینها آن چیز‌هایی است که دغدغه به وجود می‌آورد. نقد بعدی می‌تواند این باشد که معمولاً تصمیمات کارشناسی با تعداد انبوه گرفته نمی‌شود تصمیمات کارشناسی با تعداد کمتر گرفته می‌شود عزیزان و کارشناسان حوزه تصمیم‌گیری و مدیریت می‌گویند که بین هشت تا دوازده نفر می‌توانند تصمیم دقیقی بگیرند برای یک چیزی شما حالا ممکن است یک ذره بیشتر باشد مشورتی باشد ولی وقتی رفتید سراغ اینکه چهل نفر، سی نفر یک جا بخواهند تصمیم بگیرند حتماً با تشتت تصمیم مواجه خواهید شد.

مجلس شورای اسلامی در کنار دولت منتخب 

متفکر آزاد: ما امیدواریم که رفته رفته این جمع شدگی کار را در این عزیزان ببینیم نکته بعدی این است که ما در مجلس همان طور که همکار بزرگوارمان آقای لاهوتی فرمودند یک ساز و کار خیلی ارزشمندی را داریم به مفهوم ارزیابی کارشناسی برنامه‌های وزرا و مصاحبه‌هایی که وزرا می‌کنند در کمیسیون‌های تخصصی می‌آید با مؤلفه‌ها بررسی می‌شود با اسناد بالادستی بررسی می‌شود با برنامه آن موقع ششم بود الان هفتم بررسی می‌شود حتماً این را می‌خواهیم من در کمیسیون می‌پرسم از وزیری که می‌آید شما تحول در حوزه خودت را چی می‌دانی اگر رفت گفت من فلان بند آیین نامه را عوض می‌کنم حتماً این وزیر، وزیر خوبی نیست وزیر باید به بگوید که ریل‌گذاری‌اش را در راستای تحقق اهداف چگونه انجام خواهد داد این یعنی ما از وزرا این توقع را داریم حتماً مجلس کار کارشناسی انجام خواهد داد، اما، چون معتقدیم حکمرانی محل بازی کودکانه نیست یقین بدانید مجلس شورای اسلامی در کنار دولت منتخب محکم در حمایت از خروجی دولت  عمل خواهد کرد.

سوال: برخی‌ها به همین بحث ترکیب کارگروه‌هایی که تشکیل شده نقد دارند و این نقد این است که چهره‌هایی که مثلاً اسم‌هایشان آمده بیرون اینها بیشتر وجهه سیاسی شان قالب است بر وجهه تخصصی شان یا مثلاً همین سهم‌هایی که مشخص شده چه مثلاً برای جبهه اصلاحات چه برای گروه‌های مختلفی که اشاره شد معتقدند که این نهایتاً ممکن است منجر به سهم خواهی شود که برخی از چهره‌های خود اصلاح‌طلبان هم نسبت به این سهم‌خواهی‌ها حتی هشدار دادند شما نظرتان چیه فکر می‌کنید؟

لاهوتی: با توجه به بحث جناب آقای دکتر متفکر آزاد که فرمودند من یک نکته‌ای اشاره کنم اولاً ما در کشور خلا احزاب داریم. خوشبختانه ازجمله کشور‌هایی هستیم که بالاترین احزاب را ثبت کردیم، اما احزاب ما واقعاً فعال نیستند در جا‌های دیگر دنیا مردم به نگاه فرد رای نمی‌دهد نگاه احزاب یعنی یک حزب می‌آید برنامه‌های خودش را به مردم ارائه می‌دهد مردم به برنامه‌های حزب رای می‌دهند نه به برنامه فرد حالا متاسفانه ما دوتا جریان سیاسی هستیم همین دو تا جریان سیاسی نگاهشان تعالی جمهوری اسلامی است منتها حالا بعضی‌ها اعتقادشان این است که ما از این مسیر اگر برویم به تعالی جمهوری اجرا می‌رسیم بعضی‌ها از مسیر دیگر. حق بر رییس جمهور قائل شویم کسی که ایشان را قبول دارد کسی که نگاه ایشان را قبول دارد می‌تواند به او کمک بکند اگر کسی نگاه ایشان را قبول نداشته باشد نمی‌تواند کمکی کند. حالا بیاییم بگوییم آقای پزشکیان آدم مستقلی است. من دوازده سال است با آقای پزشکیان کار کردم همکار بودم با ایشان واقعاً یک انسان مستقل و پاک‌دستی است اصلاً آقای پزشکیان را نمی‌توانید منتسب بکنید ولی یک نگاهی در دفاع برای رسیدن به یک هدف وجود دارد کسی که در این مسیر ایشان را همراهی کرد این حق را بدهین که در کابینه ایشان باشد.

استفاده از افراد باتجربه در کنار جوان‌گرایی

 لاهوتی: در مجلس شورای اسلامی بیشتر باید به بحث تخصص و تجربه افراد کابینه دقت داشته باشیم همین شورای راهبردی چند معیار گذاشتند یکی گفتند شصت درصد کابینه باید زیر پنجاه سال باشد واقعاً این به نظر من قابل تحسین است در حینی که اعتقاد دارند چهل درصد کابینه افراد با تجربه، افراد با سابقه، افراد که دارای تجربه قوی‌تری باشند تشکیل دهند همین فرمایشی که رهبری معظم انقلاب بار‌ها در بحث جوان‌گرایی تاکید داشتند عین فرمایش ایشان است اعتقادشان این بود که آقا ما بحث جوان‌گرایی را داریم، اما در کنارش ما افراد با تجربه را نباید کنار بگذاریم، یک سهمی قائل شدند گفتند ما چهل درصد افراد با تجربه و شصت درصد افراد جوان‌تر را روی کار بیاوریم. این درد در کشور وجود دارد تا ما می‌خواهیم یک وزیر انتخاب بکنیم ذهن مان میرود سراغ یک تعداد افراد مشخصی می‌گوییم آقا اینها فقط می‌توانند رئیس‌جمهور، وزیر باشند دیگر و لاغیر دیگر کسی دیگر نمی‌تواند وزارتخانه را اداره کند. اگر ما بخواهیم یک روزی رئیس جمهور در این کشور انتخاب بکنیم ذهنمان می‌رسد به ده تا آدم در صورتی که واقعاً اینطوری نیست پس نگاه کنید یک: معیار شصت درصد افراد زیر پنجاه سال نکته دوم: شصت درصد افرادی که سابقه وزارت نداشته باشد یعنی الزاماً اجبار نیست وزارت داشته باشد، اما ببینید دوباره در یک جای دیگر بند دیگر می‌گوید شصت درصد افراد از همان وزارتخانه باشد یعنی بحث تجربه را که من دارم عرض می‌کنم ما داشتیم در دولت. 

سوال: یک نکته اینکه برخی معتقدند که به هر حال این شورای راهبری عملاً یک بانک اطلاعاتی از مدیران کشور را فراهم می‌کند که می‌تواند در دسترس خیلی از افراد باشد که بتوانند‌هر جا نیاز باشد از این بانک استفاده کنند این یک نکته و یکی هم این که فکر می‌کنید این شورای راهبری کمیته‌ها و کارگروه‌هایی که تشکیل شده چه میزان می‌تواند کار مجلس را در بحث رای اعتماد تحت الشعاع قرار بدهد آیا احتمال دارد که این اتفاق بیفتد یا کاملاً مستقل مجلس عمل خواهد کرد؟

متفکر آزاد: ببینید اینکه ایده، ایده ارزشمندی است فکر نمی‌کنم هیچ انسان عاقلی به این تردید داشته باشد لذا در این جای تردیدی نیست حتماً هم دولت، هر دولتی مخصوصا دولت آقای پزشکیان دولت مشترک المنافع نباید باشد که حالا منفعت‌هایی برای یک عده داشته باشند؛ لذا اینجا نیازمند کار، کارشناسی است قانون اساسی و قوانین زیر مجموعه‌ای که بعداً آمده مثل خود آیین نامه داخلی که مجلس را شریک در این تعیین تکلیف آینده کشور کرده با رای اعتماد به وزرا، یعنی این حق را به مجلس داده که اظهار نظر کارشناسی بکند درباره وزرا و حتی اظهار نظر‌های سیاسی بکند اظهارنظر‌های دیگر بکند یعنی تکلیف کابینه را تعیین بکنند. این برای ما مهم است همان طور که عرض کردم بخش قبلی ببینید ما کشور را داریم اداره می‌کنیم رئیس جمهور، رئیس جمهور هشتاد و خورده‌ای میلیون ایرانی خواهد بود حتماً این رئیس جمهور نیاز به کمک دارد حتماً حق عقده گشایی نداریم حتماً ایشان حق حمایت دارد، حق مردم این است که حمایت بشود منویات رهبر معظم این است و عقلانیت حکمرانی ما این را ایجاب می‌کند که پیروزی رئیس جمهور منتخب در کشور موفقیتش، موفقیت جمهوری اسلامی ایران است این را هر کسی در آن تردید بکند باید در طرح در تعهد شک کرد حالا تخصصش به کنار، پس اگر قرار است رئیس جمهور کاری را شروع کند باید محکم بگیرد ما هم باید به قوت کمک بکنیم با هر دیدگاه و سلیقه‌ای که مجلس دارد و دولت دارد و شک نکنید ما این کار خواهیم کرد.