بر اساس آمار‌های منتشره توسط بانک جهانی، مساحت جنگل‌های ایران طی ۲۰ ساله منتهی به سال ۲۰۲۱ با رشد ۱۵ درصدی به ۱۰.۷ میلیون هکتار افزایش یافته، درحالیکه سال ۲۰۰۱ مساحت مناطق جنگلی در ایران ۹.۳ میلیون هکتار بوده است.
ایران میان ۲۲۷ کشور و منطقه خودمختار در جهان در رتبه ۱۸ از نظر افزایش پوشش جنگلی خود قرار گرفته است که براین اساس ۸۷ کشور از جمله ایران توانسته‌اند پوشش جنگلی خود را طی دو دهه گذشته افزایش دهند و از طرفی ۹۵ کشور نیز با کاهش مساحت جنگل‌های خود مواجه شده‌اند.
براساس این گزارش اجرای ماده ۲۲ قانون هوای پاک و ماده ۱۵ قانون افزایش بهره وری نیازمند استمرار طرح کاشت یک میلیارد درخت است تا بتوانیم بدین ترتیب سرانه جنگل در کشور را افزایش دهیم. گفتنی است که طبق برآورد‌های صورت گرفته تمام ظرفیت‌ها را برای اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت سنجیده‌ایم و برآورد شده برای دستیابی به سرانه ۲۵۰۰ متر مربع جنگل به ازای هر نفر بر اساس ماده ۱۵ قانون افزایش بهره‌وری، دو میلیارد و ۸۰۰ میلیون اصله نهال باید در کشور کاشته شود. اما اجرای ماده ۲۲ قانون هوای پاک مستلزم استمرار طرح کاشت یک میلیارد درخت طی حداقل ۵ برنامه است.
در سال نخست کاشت یک میلیارد درخت سرانه جنگل به بیش از ۱۸ صدم رسید
سیدهاشم موسوی نژاد رئیس جنگل‌های خارج از شمال کشور گفت: بنابر آمار مجموع جنگل‌های کشور ۱۴ میلیون و ۲۵۰ هزارهکتار است که بدین ترتیب سهم جنگل‌های هیرکانی ۲ میلیون هکتار، زاگرس ۶ میلیون و ۱۰۰ هزارهکتار، ارسباران ۲۰۰ هزارهکتار، جنگل‌های حرا خلیج فارس یک میلیون و ۸۵۰ هزارهکتار و جنگل‌های ایرانی و تورانی ۴ میلیون و ۱۰۰ هزارهکتار است.
او سرانه فضای سبز کشور را یک هزار و ۶۷۰ متر مربع اعلام کرد و افزود: طبق آمار، سرانه جنگل در جهان ۶ هزارمتر مربع و آسیا ۷ هزارمتر مربع است. همچنین سرانه فضای سبز شهری ما ۱۰ متر مربع، آسیا ۲۵ متر مربع و متوسط جهانی ۲۰ متر مربع است، درحالیکه استاندارد جهانی ۳۰ متر مربع است.
موسوی نژاد ادامه داد: بنابر ماده ۱۵ افزایش قانون بهره وری قرار است سرانه جنگل اعم از فضای سبز، پوشش جنگل داخل و خارج از شهر از ۱۷ صدم به ۲۵ صدم برسد. ضمن آنکه طبق ماده ۲۲ قانون هوای پاک سرانه فضای سبز شهری از ۱۰ متر مربع به بالای ۱۵ هزار متر مربع در شهر‌های بالای ۵۰ هزارنفر جمعیت باید برسد که بدین ترتیب ۱۸۵ شهر دارای جمعیت ۴۸.۵ تا ۵۰ هزارنفری است.
رئیس جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها با تاکید بر توسعه جنگل کاری افزود: اگر بخواهیم به متوسط سرانه فضای سبز آسیا برسیم، در سطح ۴۵ میلیون و ۳۰۵ هزارهکتار جنگل کاری باید ایجاد کنیم که بدین ترتیب ۱۸ میلیارد اصله درخت باید کاشته شود که به این هدف در بلندمدت هم نمی‌توان فکر کرد، همچنین برای رسیدن به فضای سبز جهانی که ۶ هزارمترمربع و آسیا ۷ هزارمتر مربع است، ۳۶ میلیون هکتار باید جنگل کاری شود که برای دستیابی به این هدف ۱۴ میلیارد اصله درخت نیاز داریم که به راحتی امکان پذیر نیست. اما برای رسیدن به فضای سبز شهری متوسط جهانی ۱۷۰ هزارهکتار جنگل کاری نیاز داریم که بدین منظور ۶۸ میلیون اصله نهال باید کشت شود.
موسوی نژاد با بیان اینکه امکان دستیابی به متوسط فضای سبز جهانی و اجرای قانون هوای پاک و ماده ۱۵ افزایش بهره وری در کشور وجود دارد، گفت: برای تعیین تکلیف ماده ۱۵، ۷ میلیون و ۵۵ هزارهکتار درختکاری شدنی است و برای تحقق این امر ۵ برنامه مشابه کاشت یک میلیارد درخت نیاز داریم، همچنین برای ماده ۲۲ قانون هوای پاک ۲۴ هزارهکتار جنگل کاری با حدود ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار اصله درخت کاری نیاز داریم که در سال نخست شدنی است.
رئیس جنگل‌های خارج از شمال کشور ادامه داد: در سال نخست کاشت یک میلیارد درخت در راستای برنامه ماده ۱۵ قانون افزایش بهره وری، سرانه جنگل از ۱۷ صدم به بیش از ۱۸ صدم رسید که تحقق افزایش سرانه جنگل نیازمند منابع و اعتبارات دولت است.
با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک کشور و متوسط بارش سالانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی متر و افزایش دمای هوا، امکان کاشت درخت و جنگل کاری در مناطق بیابانی و کویری وجود ندارد.
توسعه جنگل‌ها طی برنامه‌های اول تا ششم مورد بی توجهی قرار گرفت
براساس گزارش سازمان فائو به طور میانگین سالانه ۵ میلیون هکتار از جنگل‌های جهان از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۶ در جهان از بین رفته است که نشان دهنده بی توجهی به این حوزه است. یکی از دغدغه‌های کشور‌های جهان، عواقب ناگوار تغییرات اقلیمی است و اگر این پدیده کنترل نشود، پیامد آن برای برخی کشور‌ها از جمله ایران بدلیل شرایط جغرافیایی شدیدتر است.
نقی شعبانیان معاون سازمان امور جنگل‌ها گفت: بنابر آمار در کشور ما ۱۴.۳ میلیون هکتار جنگل داریم که براین اساس سرانه جنگل در کشور ۱۷۰۰ متر مربع یا ۱۷ صدم هکتار است، درحالیکه متوسط سرانه جنگل در دنیا ۶ هزارهکتار و متوسط آسیا ۷ هزارهکتار است که این امر نشان می‌دهد با متوسط سرانه دنیا اختلاف زیادی داریم.
به گفته او، بنابر ماده ۱۵ قانون افزایش بهره وری سرانه جنگل کشور باید به ۲۵۰۰ متر مربع برسد که در این راستا کشور نیاز به برنامه ریزی دارد. گفتنی است سال ۸۹ که این قانون تصویب شد، طی ۱۰ سال قرار بود که به سرانه جنگل ۲۵۰۰ متر مربع برسیم که با اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت این امکان وجود دارد که سرانه جنگل ظرف مدت ۴ سال به ۱۹۰۰ مترمربع برسد و برای تحقق ۲۵۰۰ متر مربع نیازمند استمرار طرح کاشت میلیارد درخت هستیم تا عقب افتادگی‌های اخیر جبران شود.
شعبانیان ادامه داد: بنابر آمار از سال ۶۸ تاکنون حدود ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون اصله نهال تولید و کاشته شد، در برنامه سال ۶۸ تا ۷۳، ۷۲۰ میلیون اصله نهال در نهالستان‌های جنگلی تولید و کاشته شد، در برنامه دوم میزان تولید و کاشت حدود ۵۶۰ میلیون اصله نهال، سوم حدود ۳۵۰ تا ۳۶۰ میلیون، چهارم ۲۵۰ میلیون، پنجم ۱۶۰ میلیون و ششم ۱۵۰ میلیون اصله نهال تولید و کاشته شد که این امر نشان می‌دهد که توسعه جنگل‌ها باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.
معاون سازمان امور جنگل‌ها با بیان اینکه با کاهش تولید و کاشت نهال در عرصه‌های جنگلی طی برنامه‌های اول تا ششم بر مشکلات زیست محیطی افزوده شد، افزود: توسعه صنعت، مشکلات زیست محیطی و آلودگی را افزایش می‌دهد و تولید کربن می‌کند که با توسعه جنگل کاری می‌توان توسعه کربن را کاهش داد. بنابر آمار در سال ۲۰۱۰ رتبه ۱۴ تولید کربن را داشتیم که اکنون به رتبه ۷ جهان رسیدیم که این امر نشان می‌دهد که به موازات توسعه صنعتی کشور، تولید کربن افزایش می‌یابد که بدین ترتیب منطقی است که در برابر ناخوشایندی‌ها باید جنگل کاری و توسعه فضای سبز داشته باشیم که براین اساس طرح یک میلیارد نقطه عطفی است.
او گفت: در راستای توسعه جنگل کاری و کاشت نهال با هدف کاهش تولید کربن حداقل ۵ تا ۶ میلیارد درخت باید کاشته شود، کمااینکه کشور پاکستان و ترکیه هرکدام ۱۰ میلیارد درخت کاشته‌اند که در صورت عدم توسعه کربن اضافه، با ۵ میلیارد تولید و کاشت درخت می‌توان به اهداف مدنظر دست یافت.
گفتنی است؛ توسعه طرح جنگل کاری و کاشت درخت در مناطق جنگلی، تخریب شده و بیابانی، توسعه فضای سبز و زراعت چوب نیازمند تخصیص منابع و اعتبارات لازم است تا بتوانیم گامی در راستای ارتقای سرانه جنگل به متوسط دنیا و کاهش تولید کربن برداریم.
خبرنگار: آزاده محبی