«گروه‌ها، محیط‌ها و زمینه‌های اجتماعیِ یکسره جدید یا آنهایی که قدیمی بودند، اما به‌طرز چشمگیری [در دهه‌های اخیر]دگرگون شده بودند تمهیدات جدیدی را اقتضا می‌کردند تا بتوانند ضامن و تجلی‌بخش هویت و انسجام اجتماعی باشند و به روابط اجتماعی سروسامان بدهند. به این نکته می‌توان اشاره کرد که میزان توفیق در ابداع آگاهانهٔ سنت عمدتاً نسبت مستقیم با قرار گرفتن آن در مسیری داشت که عموم مردم آمادهٔ هم‌سویی با آن بودند». این را اریک هابزباوم در کتاب ابداع سنت می‌گوید. او از برجسته‌ترین مورخان عصر ما و از پیشکسوتان تاریخ اجتماعی بشمار می‌رود. اریک هابزباوم بر سنّت روشنگری تکیه داشت، عدالت خواه بود و در توصیف نبرد‌های طبقاتی، به محرومان نگاه جانبدارانه داشت.
نکته مهمی که هم در سخن هابزباوم وجود دارد هم تأملی در نیاز‌های اجتماعی انسان امروز می‌توان به آن دست یافت این است که جامعه به ابتکاراتی برای شادی‌های جمعی و فعالیت‌های نشاط آفرین سالم که خانواده‌های مختلف را در کنار هم بنشاند نیاز مبرم دارد. می‌توان یکی از مهمترین مصادیق امری که هابزباوم تجلی بخش هویت و انسجام بخش اجتماعی می‌داند را «مهمونی کیلومتری غدیر» دانست.
در مفاهیم اسلامی نگاهی به معناشناسی واژه عید نشان می‌دهد که تدارک جشن بزرگ «مهمونی کیلومتری غدیر» چقدر با اصل و اساس «عید» هماهنگ و همسو است. عید در اصل از فعل عاد (عود) یعود اشتقاق یافته است و معانی مختلفی برای آن ذکر کرده اند، از جمله گفته اند: «روز فراهم آمدن قوم» و «هر روز که در آن، انجمن یا تذکار فضیلت‌مند یا حادثه‌ی بزرگی باشد». عید از آن رو به این نام خوانده شده است که هرسال شادی نوینی می‌آفریند. نگاهی اجمالی به تعالیم دینی و مذهبی ما نشان می‌دهد، شادی و نشاط از آثار ایمان مذهبی است؛ چرا که مبانی اسلامی بر زمینه‌های پیدایش شادی سفارش کرده و نشانه‌های آن را ستوده است. در روایتی از امام علی (علیه السلام) در بیان صفات مؤمنین داریم که می‌فرمایند: الْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ فِی وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ فِی قَلْبِهِ انسان باایمان شادی اش در چهره و اندوهش در درون قلب اوست.
برای بررسی ابعاد این اجتماع عظیم مردمی که امسال برای سومین سال متوالی برگزار خواهد شد با حجت الاسلام عباس عبداللهی محقق و پژوهشگر دینی به گفتگو نشستیم.
حجت الاسلام عبداللهی جشن کیلومتری عید غدیر را یک حماسه تمدنی جهان اسلام در برابر تمدن‌های رقیب دانست و گفت: دو سال است که در فضای فرهنگی-اجتماعی کشور در «عیدالله الاکبر (بزرگترین عید خدا)» شاهد یک رزمایش عظیم اجتماعی در تهران بوده ایم. این الگو امسال به تمام کشور سرایت کرد و تقریباً در تمام شهر‌های متوسط و بزرگ کشور، مراسم جشن کیلومتری به همت شبکه هیئات مذهبی و فعالین فرهنگی-مذهبی برگزار شد؛ از سواحل خلیج همیشه فارس تا کناره‌های خزر و از کویر سیستان و بلوچستان و کرمان تا فلات مرکزی و مناطق کوهستانی.
وی ادامه داد: بجاست پژوهشگران علوم اجتماعی و علوم سیاسی و فرهنگ و ارتباطات، درباره این پدیده نوظهور به مطالعه بپردازند و ابعاد مختلف آن را واکاوی نمایند؛ چرا که این رخداد بزرگ فرهنگی، پدیده کم نظیری در تاریخ خاورمیانه و حتی مغرب زمین است. جشن‌های ضداخلاق پهلوی در استان فارس به بهانه تاریخ ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی و جشن هنر شیراز و بزرگترین کارناوال‌های امروز بشری در قاره‌های پنجگانه دنیا که با جاذبه‌های جنسی و پروپاگاندا‌های رسانه‌ای عده‌ای انسان را گرد هم آورده اند، در نهایت، بین یک تا دو میلیون نفر را به خیابان کشیده اند؛ در حالی که در جشن کیلومتری عید غدیر ایران اسلامی در سال جاری، حداقل بیش از ده میلیون نفر در اقصی نقاط این مهد محبت و سیره علی و اولاد علی علیهم السلام، شادی سالم، پاک و معنویت محور خود را به صحن عمومی جامعه کشانده اند.
حجت الاسلام عبداللهی جشن غدیر را یادآور راهپیمایی بزرگ غدیر عنوان کرد و گفت: در تحلیل این واقعه، تنها مصداق مشابهی که به ذهن تبادر می‌کند، مراسم بی نظیر «پیاده روی زیارت اربعین» است که اصل این ایده نیز، از همین اجتماع دینی-مذهبی پرشکوه در کشور عراق، اقتباس شده است. دلایل منطقی اهمیت فوق العاده مراسم جشن کیلومتری غدیر و ضرورت مطالعه علمی و بهره برداری فرهنگی از آن را می‌توان واکاوی نمود.
این پژوهشگر عنوان کرد: قدرت اجتماعی دین و مذهب نخستین دلیل برای اهمیت این واقعه است. در شرایطی که چند قرن است، رهبران فکری تمدن غرب و شرق که خود را تنها الگوی توسعه و پیشرفت همه دنیا معرفی می‌کنند، از «مرگ خدا» و «افیون بودن دین برای توده ها» سخن رانده اند، اینک، در سرزمین تمدنی ایران که با آغوش باز پذیرای دین مبین اسلام و فرهنگ اهل بیت عصمت و طهارت بوده است، «اعتقادات دینی و مذهبی» قدرت عظیم اجتماعی خود را به رخ جهانیان می‌کشد.
بسترسازی برای حضور و اقدام مردم
وی با تاکید بر اینکه نمایاندن الگوی نوین حکمرانی نیز یکی دیگر از فعالیت‌های این عرصه و ضرورت است افزود: انقلاب اسلامی به تعبیر مقام معظم رهبری در این دوقطبی جهانی، دوران «عصر جدید عالم» را با ارائه یک نظام جدید سیاسی به نام «مردمسالاری دینی» به جهان پر ظلم و ستم امروز تقدیم نمود که در آن، نمونه نوینی از مردمسالاری و تعامل حکومت و مردم بر پایه مبانی اندیشه قرآن کریم و پیشوایان دین ارائه شده است. در این الگو، مدیریت کشور باید به دست مردم سپرده شود و نقش حاکمیت، تسهیل گری و بسترسازی حضور مردم در میدان‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است. جشن و مهمونی کیلومتری غدیر، مصداق خوبی برای تحقق این ایده حکمرانی است که حضور واقعی و میدان داری مردم را در فرآیند کشف مسأله، راهکار و برنامه ریزی مسأله و مدیریت و اجرای حل مسأله، محقق ساخته است. در این الگو، حاکمیت به جای تصدی گری، با مردم می‌اندیشد و برای حضور مردم در مدیریت یک مسأله بسترسازی و تسهیل گری می‌کند. واقعیت این است که برپایی و مدیریت این کارناوال شادی معنوی و مذهبی، هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ اجرایی، خیلی بیشتر از حد توان دستگاه‌های دولتی و غیردولتی است و بدون میدان داری خود مردم، به هیچ وجه قابل اجرا نیست.
حجت الاسلام عبداللهی ادامه داد: رزمایش همگرایی اجتماعی در عصر مجازی جهان امروز نیز از دیگر عرصه‌های این جشن است. به عقیده بسیاری از متفکرین آزاداندیش داخلی و خارجی، دوران «کرونا» بسترسازی هدایت شده‌ای برای مَجازی کردن «دهکده جهانی» توسط کدخدا‌های نظام نئولیبرال-سرمایه داری دنیا بود که ضربات تربیتی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی مهلکی را بر پیکر کشور‌های جهان سوم وارد ساخت. در این میان، قدرت سیاسی-اجتماعی ایران اسلامی در کشاکش جنگ ترکیبی تمدن‌های رقیب علیه نهضت استقلال طلبانه دین بنیان خود، رزمایش همگرایی و همدلی توده‌های مردم با سلایق مختلف مذهبی و سیاسی را به رخ کشید تا به خود و دنیا اثبات کند که با تکیه بر بنیان‌های فرهنگی-مذهبی زیست بوم ایرانی-اسلامی خود، توان مهار ابزار‌های نوین تمدن غرب را به نفع اهداف متعالی و معنوی سلسله انبیا و ادیان الهی داراست.
منبع: مهر