به تازگی فوت یک کودک ۶ ساله دزفولی بر اثر گازگرفتگی سگ ولگرد و مبتلا شدن او به هاری، موجی از واکنش ها را به دنبال داشت و افکار عمومی متاثر از این حادثه ناگوار درخواست جمع آوری فوری سگ‌های بی صاحب را از سطح شهر‌های خوزستان داشتند.
این کودک که روز ۲۲ اردیبهشت ماه از سوی سگ‌های بی صاحب در شهر دزفول مورد هجوم قرار گرفت بنا بر اطلاعات مرکز بهداشت دزفول «از ناحیه سر و صورت، دست و کمر دچار سگ‌گزیدگی شد که زخم سر و صورت بسیار وسیع و عمیق بود.»
او پس از مراجعه به بیمارستان محل‌های زخمش کاملا شستشو داده می‌شوند و سرم و واکسن هاری را دریافت می‌کند اما پس از چند روز با علایم لرزش و تب به بیمارستان مراجعه می کند و این بار جواب آزمایش هاری برای او مثبت اعلام می‌شود.
این کودک پس از مراجعه به تهران و علی رغم تلاش ها به کما می‌رود و در نهایت روز ۲۱ خرداد ماه امسال فوت می‌کند.
به گفته مهشید عصار معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی دزفول «از سال ۹۶، تاکنون با وجود اینکه بیش از ۲ هزار حیوان‌گزیدگی در دزفول رخ داده، مورد منجر به مرگ نداشتیم و همه بیماران کامل درمان شدند»
سگ‌های بی صاحب بزرگترین معضل طبیعت
سگ های بی صاحب این روزها به بزرگترین معضل طبیعت و بشریت تبدیل شده‌اند؛ این مسئله دلایل زیادی دارد که از جمله آنها می‌توان زاد و ولد بالای سگ‌ها و منبع تغذیه مناسب آنها اشاره کرد.
بر اساس برآورد ها حدود ۳ میلیون سگ ولگرد در کشور وجود دارد و در خوزستان نیز اگرچه آمار مشخصی وجود ندارد ولی جمعیت آنها تا صد هزار قلاده هم می‌رسد.
در خوزستان به دلیل فعالیت صنایع نفتی، معادن، شرکت‌ها و همچنین دامداری که نیاز به سگ برای حفاظت از آنها است، تعداد سگ های بی صاحب رو به فزونی گذاشته که این موضوع علاوه بر خطرات زیست محیطی برای طبیعت خوزستان که بعدا به آن می‌پردازیم، هزینه‌های سرسام آوری نیز روی بخش بهداشت خوزستان می‌گذارد.
بر اساس اطلاعات مرکز بهداشت خوزستان طی یکسال گذشته هزینه‌ای ۱۴۴ میلیارد تومانی برای تزریقات واکسن هاری و سرم به بخش بهداشت استان تحمیل شده است.
بیشتر بخوانید
۸۱ درصد کل گزیدگی ها مربوط به سگ است
پژمان بختیاری نیا رییس مرکز بهداشت خوزستان در گفتگو اختصاصی با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان می‌گوید: طی یکسال گذشته ۱۸ هزار و ۱۶۹ نفر در خوزستان واکسن هاری دریافت کردند.
او افزود: از این تعداد حدود ۱۴ هزار و ۶۰۰ مورد آن مربوط به گزیدگی سگ‌ها بود که ۸۱ درصد کل موارد را شامل می‌شود.
آقای بختیاری نیا ۱۹ درصد باقی مانده حیوان گزیدگی در خوزستان را اغلب مربوط به گربه و پس از آن سایر حیوانات اهلی و وحشی عنوان کرد.
رییس مرکز بهداشت خوزستان همچنین با یادآوری اینکه پارسال ۲ مورد هاری انسانی در خوزستان ثبت شد، اضافه کرد: قیمت هر «ویال» سرم ۳۰۰ واحدی هاری ۵۶ دلار و قیمت هر دُز واکسن هاری ۷ دلار است.
این مقام مسئول میانگین هزینه سرم و واکسن هاری برای هر نفر را ۸ میلیون تومان اعلام کرد و گفت: هزینه‌ای که پارسال تمام موارد حیوان گزیده استان روی دست بخش بهداشت خوزستان گذاشت، ۱۴۴ میلیارد تومان بود.
چرا سگ‌ها برای محیط زیست تهدید به حساب می‌آیند؟
این هزینه‌های گزاف روی دست بخش بهداشت به همینجا محدود نمی‌شود و سگ‌های بی صاحب تاثیرات مخربی نیز روی محیط زیست دارند.
نیما کرمی کارشناس محیط زیست در این خصوص می‌گوید که سگ های بی صاحب به دلیل شکار گله‌ای باعث نابودی حیوانات بومی می‌شوند؛ از خرگوش و گربه تا بز کوهی و گوسفند و گاو و آهوی شنی که برخی حیوانات بومی خوزستان هستند، طعمه سگ‌ها هستند.
او افزود: سگ‌ها می‌توانند در هر زایمان تا ۸ توله را به دنیا بیاورند و در سال امکان تولید ۲۰ توله را دارند در حالی که سایر حیوانات از جمله آهو و گوزن حیوانات چهار پای حلال گوشت به سختی در سال ۲ توله از آنها متولد می‌شود.
آقای کرمی اضافه کرد: همین امکان تولد بالا در کنار غذا رسانی که اقدامی ناصحیح و اشتباه از سوی برخی شهروندان است، باعث بالا رفتن توان ادامه زندگی سگ‌های بی صاحب می‌شود.
این کارشناس محیط زیست با انتقاد از برخی فعالان عرصه محیط زیست که به گفته او به صورت «افراطی» از سگ‌ها حمایت می‌کنند گفت: جمعیت سگ‌های ولگرد به دلایل مختلفی در حال افزایش است؛ غذا رسانی بی رویه و خرید گوشت برای سگ‌ها در کنار تولید انبوه زباله و پسماند خوراکی‌ها شرایطی استثنایی برای زاد و ولد این حیوانات در شهرها فراهم آورده است.
در سوی دیگر مهاجرت از روستا به حاشیه شهرها (برخی از روستاییان سگ‌ها را همراه با خود به شهر می‌آورند) و استفاده از سگ‌های نگهبان در صنایع نفتی بیابان‌ها باعث جفتگیری سگ‌ها با گرگ‌ها شده و از این طریق «گرگاس» ها به وجود می‌آیندکه موجودات بسیار خشن و خطرناکی هستند.
نیما کرمی می‌افزاید: گربه سانان معمولا برای شکار ابتدا سعی می‌کنند طعمه خود را خفه کرده، سپس آن را بخورند ولی سگ سانان حریص هستند؛ به صورت گله‌ای حمله کرده و در حالی که هنوز طعمه‌شان نفس می‌کشد از شکم او شروع به خوردن می کنند به دلیل همین هجوم دسته جمعی و بی رحمی برای آدمی و سایر حیوانات شدیداً خطر آفرین هستند.
او معتقد است که باید از طریق مرگ آسان که در بسیاری از کشورهای جهان نیز رایج است، جمعیت سگ‌ها را کاهش داد و یا از طریق عقیم سازی گسترده تعداد آنها را کنترل و مدیریت کرد.
مرگ آسان یا عقیم سازی؟
مرگ آسان حیوانات از دیدگاه فقهی و دینی اقدام نادرستی است. در اسلام، آزار و اذیت حیوانات و کشتن بی دلیل آنها به ویژه حیوانات موذی شدیداً نهی شده و در روایات نیز از «زشت ترین گناهان» برشمرده اند.
اگرچه در خوزستان مرگ آسان به صورت وسیعی از سوی شهرداری در گذشته اجرا می‌شد و بارها نیز جنجال های بسیاری به وجود آورد و محل بحث بین شهرداری و فعالان محیط زیست شده بود.
در حقیقت فعالان اعتدالی محیط زیست نه مخالف کنترل جمعیت این سگ ها بلکه عمیقأ نگران و ناراحت از کشتار سگ بودند لذا همواره مخالفت خود را با این اقدام بیان می‌کردند.
ولی در سوی دیگر برخی افراد معتقدند که عقیم سازی یک صنعت است که باعث شده تا افرادی که این مسئولیت را بر عهده میگیرند، هزینه عقیم سازی تمام سگ‌ها را دریافت کنند، اما تنها تعدادی از آنها را عقیم کنند تا محل ارتزاق آنها همچنان تامین باشد.
این موضوع البته جای تحقیق و پرسش داشت؛ اینکه تا چه حد صحت دارد و تعداد سگ‌های عقیم شده طی چند سال گذشته در برخی شهرها از جمله دزفول و اهواز چقدر بود؟
شهرداری اهواز و دزفول علی رغم تماس‌ها و پیام های مکرر ما تا لحظه انتشار این گزارش پاسخی به ما ندادند.
اما یک منبع آگاه که نخواست نامی از او برده شود گفت که «چندین سال پیش و پس از داغ شدن مسئله سگ‌های ولگرد در اهواز دستکم ۶ هزار سگ در شهرداری اهواز جمع آوری و همگی از طریق مرگ آسان کنترل شدند.»
در نهایت به نظر می‌رسد مرگ آسان روش اخلاقی برای کنترل جمعیت سگ های ولگرد نباشد اما وقتی چاره ای نباشد شاید تنها روش باقی مانده همان عقیم سازی البته با نظارت صحیح و سپردن کار به انسانی است که محیط زیست برایش اهمیت دارد.
گزارش از ساسان ناصری زاده