مدل معماری و شهرسازی در شهر‌های کشور تاثیرات تعیین کننده‌ای بر روی شهر و ساکنان آن می‌گذارد، تبعات فراگیری توسعه عمودی در سه دهه اخیر کاملا مشهود است و در همین راستا باید توسعه افقی شهرها را از طریق تخصیص زمین جدی بگیریم.
بر این اساس، تراکم جمعیتی در شهر‌های بزرگ و کلان‌شهر‌ها یکی از مسائل اصلی حوزه مسکن کشور است. بالا بودن تراکم جمعیت در شهر‌های بزرگ کشور، تبعات مختلفی نظیر پایین آمدن زیست‌شهری و گران‌شدن شهر به دنبال دارد. متاسفانه با وجود اینکه این عوارض در شهر‌های ما مشکل‌ساز شده است، اما برخی فقط به درصد رشد جمعیت در این سال‌ها، توجه کرده و افزایش بعد خانوار را در نظر نمی‌گیرند و بدین ترتیب، تراکم موجود در شهرها حتی کلان‌شهر تهران را مناسب می‌دانند.
توسعه ۷۸درصدی پهنه‌های سکونتگاهی را در مقابل افزایش ۱۹ درصدی جمعیت قرار می‌دهند، مقایسه صحیحی نیست؛ چرا که اولا توسعه شهرها را فقط نسبت به افزایش جمعیت مقایسه کرده‌اند و تغییر بعد خانوار و افزایش خانوار را لحاظ نکرده‌اند.
آمار و ارقام مساحت شهرها در ۴۰ سال گذشته نشان می‌دهد که نه تنها مساحت کلان‌شهر‌ها گسترش پیدا نکرده، بلکه کاهش هم یافته است. به طوری که تراکم جمعیتی در اهواز از ۳۰ نفر بر هکتار به ۵۶ نفر بر هکتار رسیده است، تراکم جمعیتی در اصفهان از ۷۱ نفر به ۱۰۳ نفر بر هکتار رسیده است. تراکم جمعیتی مشهد از ۷۶ نفر بر هکتار به ۹۸ نفر رسیده، تراکم جمعیتی در کرج از ۴۵ نفر به ۹۸ نفر برهکتار رسیده است، در شیراز از ۶۲ نفر به ۷۹ نفر بر هکتار و در قم از ۳۴ نفر به ۹۴ نفر بر هکتار رسیده است.
محدوده قانونی شهر تهران در طرح سال ۱۳۴۷، ۶۵۰ کیلومتر مربع بوده است، اما این مساحت در حال حاضر تنها تا ۶۲۰ کیلومتر مربع کاهش پیدا کرده است.
ارسلان مالکی مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران با بیان اینکه در حال حاضر یکی از سیاست‌های اصلی که سازمان ملی زمین و مسکن در کشور به کار گرفته است اجرای طرح توسعه افقی شهرها را در تمامی شهر‌های که اراضی داریم به کار گرفته ایم گفت: اجرای این طرح در شهر‌های از جمله یزد، سیستان و بلوچستان، فارس اجرا کرده‌ایم.
وی افزود: اجرای این طرح مورد استقبال بسیاری از ساکنان و متقاضیان این شهرها شده چراکه اصالت ایرانی اسلامی دوباره به شهرها بازگشته است.
مالکی گفت: باید این روند ساخت در تمامی شهرها اجرا شود و به دولت جدید هم پیشنهاد می‌شود که این روند را دنبال کنند چرا که متقاضیان از این شیوه استقبال می‌کنند.
معاون وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: نهضت ملی مسکن تا کنون ۵۴ هزار هکتار زمین تأمین و آماده شده و ساخت واحد‌های مسکونی در این اراضی شروع شده است. علاوه بر این، دولت سیزدهم در کنار اجرای طرح نهضت ملی مسکن، واگذاری زمین به خانوار‌های دارای دو فرزند و بیشتر را در برنامه قرار داد.
براساس این گزارش در نهضت ملی مسکن، علاوه بر رکوردشکنی در حوزه ساخت، تأمین زمین رایگان برای واحد‌های این برنامه نیز، عدد قابل توجهی است که تا کنون در هیچ دولتی این مقدار زمین دولتی برای ساخت مسکن حمایتی اختصاص داده نشده است.
خبرنگار: محبوبه کباری