بازخوانی ویژگی‌های رئیس‌جمهور طراز از نگاه شهید بهشتی

شهید بهشتی چندین خصوصیت را برای یک رئیس جمهور طراز و اصلح برشمردند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

 اعتقاد قلبی و جزمی به اسلام. واقعاً مسلمان و مؤمن باشد و پایبندی عملی به مقررات و تعالیم اسلام داشته باشد. رئیس‌جمهور یک جامعه اسلامی باید هر جا می‌رود، در داخل خانه‌اش، در بیرون خانه‌اش، در دفتر ریاست جمهوریش، در مهمانی‌ها و ملاقات‌ها و دیدارهای داخلی و خارجی نشان بدهد که یک انسان پایبند به تعالیم اسلام است. از نظر اخلاقی هم باز نمونه یک انسان مسلمان باشد، صداقتش، راستیش، قابلیت اعتمادش برای همکاران و عموم مردم، برخوردش برخورد متواضعانه باشد، با مردم به فروتنی برخورد کند.

 باید مردی باشد آشنا به سیاست، آشنا به کشورداری، آشنا به تنظیم روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مسلمان و غیرمسلمان، چون تنظیم این روابط ساده نیست، نکته‌های ظریف و ریزه‌کاری‌هایی در این زمینه هست که خیلی در خور توجه است. گاهی یک نفر در برخورد با یک سفیر از یک کشور، یک جمله نابجا می‌گوید و روابط میان این دو کشور را تیره می‌کند. یا یک جمله نابجا می‌گوید و یک کشوری را نسبت به قدرت و استقرار یک نظام در کشور خودش دچار شک و تردید می‌کند. بنابراین باید انسانی باشد آشنا به سیاست و به رموز سیاست.

 باید قدرت جذب همکاران فعال و مؤمن را داشته باشد. یعنی کسی باشد که افراد با ایمان و انقلابی و فعال و خلاق این جامعه را جذب کند. بعضی از چهره‌ها هستند که افرادی را می‌توانند جذب کنند که چندان به نظام حکومت اسلامی آشنا نیستند، یا معتقد نیستند، ملتزم نیستند. بعضی‌ها هستند که نه، مبانی و رفتار و موضع اجتماعی آنها طوری است که افراد و عناصر فعال مؤمن به اسلام و نظام جمهوری اسلامی را جذب می‌کنند.

 در ایجاد هماهنگی باید مقتدر باشد، مدیریت رئیس‌جمهور غیر از مدیریت یک وزیر است، غیر از مدیریت حتی یک نخست‌وزیر است، غیر از مدیریت یک مدیرکل و یک رئیس اداره است، غیر از مدیریت یک شرکت است. نقش مهم رئیس جمهور در مدیریت این است که بتواند میان قوه اجرایی یعنی دولت، قوه قانونگذاری یعنی مجلس شورای اسلامی و قوه قضایی در رابطه با مردم و در رابطه با رهبری هماهنگی ایجاد کند.

باید قاطع باشد، چون هماهنگی ایجاد کردن معمولاً به مقدار قابل توجهی از قاطعیت احتیاج دارد. البته قاطعیت غیر از خشونت است. قاطعیت یعنی به موقع تصمیم بگیرد و در تصمیم‌گیری‌ها دچار تزلزل نباشد. قاطعیت غیر از عجله کردن در تصمیم‌گیری است، اتفاقاً باید بسیار مرد دورنگر و همه‌سونگر باشد که قدرت تصمیم‌گیری را پس از همه‌سونگری داشته باشد.

در زمینه سیاست خارجی مخصوصاً رئیس‌جمهور باید فرد آگاهی باشد. برای اینکه پذیرش سفرا در قانون اساسی به عهده او گذاشته شده است، پذیرش رؤسای کشورهای دیگر که به ایران می‌آیند یا شرکت در دعوت‌هایی که رؤسای کشورها از ایران می‌کنند، بر عهده اوست. بنابراین باید به سیاست خارجی مخصوصاً آشنا و آگاه باشد و در هر جا بتواند عمل یا عکس‌العمل مناسبی را انجام دهد.

رئیس جمهور باید در جمع، به عنوان یک نمونه مطلوب در جامعه قدرت درخشیدن داشته باشد و واقعاً انسانها و افراد و اعضای جامعه وقتی به او و رفتار او می‌نگرند، احساس اعتماد و اطمینان کنند. اطمینان به اینکه مدیریت درجه اول و رهبری درجه اول کشور را پس از مقام رهبری، به دست انسانی داده‌اند که آن انسان نسبت به این امت و نسبت به این نظام و نسبت به امامت این امت وفادار است.

روزنامه جمهوری اسلامی؛ ۲۷ تیر ۱۳۶۰