آیت‌الله عبدالله جوادی آملی روز دوشنبه در پیامی به همایش بین المللی امام رضا (ع) در مشهد، که توسط حجت الاسلام حمید پارسانیا، خوانده شد، گفت: ظلم عامل تشکیل جنگ جهانی اول و دوم بود و امیدواریم به برکت ظهور ولی عصر ارواحنا له الفدا جهان پر از عدل و داد شود.
وی بیان داشت: محور بحث این است که عدالت بر همه لازم و ظلم نسبت بر هیچ‌کس روا نیست، این یک بحث عادی و فقهی و نیز یک بحث علمی و عالی دارد که باید کار را از آنجا شروع کرد.
جوادی آملی با بیان اینکه عدل در کلام یک حساب دارد و در فقه و حقوق حساب دیگری دارد، اظهار کرد: عدل در کلام عبارت از این است که انسان آزاد است و حریت "امر بین الامرین" و بین جبر است و تفویض، عدل در کلام "لا جَبر و لا تَفویض بل امرٌ بین الامرین" است، آنکه متوسط بین دو باطل است عدل است، همانطور که تفسیر بین افراط و تفریط، عدل است.
این مرجع تقلید خاطرنشان کرد: این یعنی افراط و تفریط بد است و عدل خوب است، همانطور که جبر و تفویض بد است و عدل خوب است، عدل که حریت و آزادی است مطلوب است.
وی افزود: عدل در کلام عبارت از حریت و آزادی است، آیه مبارکه "لا اکراه فی الدین" ناظر به عدل و آزادی در کلام است، در کلام امامیه که از آنها به "عدلیه" یاد می شود روشن شد که انسان نه "مجبور" است و نه "مفوض"، نه همه کارها را خدا به انسان واگذار کرده و نه حریت را از انسان سلب کرده است، "لا جَبر و لا تَفویض بل امرٌ بین الامرین".
آیت الله جوادی آملی با اشاره به اینکه این عدل کلامی است و ارتباطی با عدل فقهی و حقوقی ندارد، گفت: اینکه "لا اکراه فی الدین" که انسان آزاد است و یعنی امر بین امرین است یعنی جبر و تفویض نیست، یعنی اینکه انسان بخواهد به بهشت و جهنم برود آزاد است، اما از جهت فقهی و حقوقی به انسان می گویند به بیراهه نرو و راه کسی را هم نبند و بر تو واجب است به حق معتقد باشی و معترف باشی و عمل کنی.
وی ادامه داد: این "لا اکراه فی الدین" یعنی انسان نه مجبور است و نه مفوض است، یعنی اجباری در کار نیست، این یک حکم کلامی است و نه فقهی، معنای آن این نیست که انسان هر کاری بخواهد بکند، یا هر کار بدی بکند تا به جهنم برود آزاد است و هر کار خوبی نیز بکند و به بهشت برود آزاد است، لذا مساله فقهی و حقوقی عدل با مساله کلامی کلا بحثش جداست.
این مرجع تقلید در ادامه افزود: اما در مساله فقه بر همه واجب است عادل باشند و از ظلم بپرهیزند، ظلم نسبت به همه حرام است حتی نسبت به سگ، سگی که کاری به کسی ندارد ستم کردن نسبت به آن بد است.
آیت الله جوادی آملی اظهار کرد: چه اینکه سگ تشنه باشد و سیراب شود، ثواب دارد، در باره حیوانات همه گفته اند همان طور که سیراب کردن درخت ثواب دارد، سیراب کردن سگ نیز ثواب دارد، ظلم کردن به هر موجوی بد است حتی نسبت به سگ، مگر اینکه بخواهد حمله کند.
وی خاطرنشان کرد: پس یک عدل کلامی داریم که "لا اکراه فی الدین" عهده دار آن است و یک عدل فقهی و حقوقی داریم که "إِنّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإحْسَانِ" عهده دار آن است.
مرجع تقلید شیعیان اضافه کرد: مطلب دیگر آن است که عدل نسبت به ذات اقدس الهی "واجب عن الله" است نه "واجب علی الله" و ظلم به ذات اقدس الهی "ممتنع عن الله" است نه "ممتنع علی الله" است.
آیت الله جوادی آملی بیان کرد: خدا حقیقتی است نامتناهی و ماورای خدا چیزی نیست تا حاکم بر خدا شود لذا نمی شود گفت این حکم حاکم علی الله است و برخدا واجب است که فلان کار را انجام دهد یا بر خدا حرام است که فلان کار را انجام ندهد بلکه کار قبیح "یمتنع صدوره علی الله تعالی" است و کار لازم "یجب صدوره عن الله تعالی" است.
وی افزود: بین "یجب عن الله" و "یجب علی الله" فرق است، بین "یمتنع عن الله" و "یمتنع علی الله" فرق است، عدلیه حرفشان این است که عدل، واجب عن الله است نه علی الله و ظلم حرام و ممتنع عن الله است و نه علی الله.
در ادامه پیام این مرجع تقلید آمده است: مطلب دیگر آن است که درباره عدل، ذات اقدس الهی نه تنها عدل را بلکه فوق عدل که احسان، رحمت و رحمت رحمانی است بر خود لازم کرده است که این واجب عن الله است نه واجب علی الله .
آیت الله جوادی آملی با بیان آیه "کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلَیٰ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ " افزود: رحمت بالاتر از عدل است، رحمان اسم اعظم است و همه این اسمای نازله زیرمجموعه "الله" و زیرمجموعه "الرحمن" است، لذا الرحمن صفت برای چیزی قرار نمی گیرد به استثنا الله ولی الرحیم و امثال آن صفت برای بقیه نیز قرار می گیرند.
وی گفت: به هر تقدیر ذات اقدس الهی عدل محض است و فوق عدل، رحمت رحمانیه دارد و نه رحمت رحیمیه، رحمت رحیمیه آن وسعت را ندارد که کار رحمت رحمانیه را بکند.
آیت الله جوادی آملی در ابتدای پیام خود گفت: مقدم علما، دانشمندان، دانشوران، فرهیختگان و علاقه‌مندان به قرآن و عترت را گرامی می‌داریم، دهه پربرکت کرامت را تهنیت و تبریک عرض می‌کنیم و از ذات اقدس الهی مسالت می‌کنیم آنچه خیر و صلاح و فلاح نظام اسلامی و مملکت اسلامی و مسلمان‌ها و مردم جهان است، مرحمت کند.
وی افزود: از همه بزرگوارانی که با ایراد مقاله، بر وزن علمی این نشست و کنگره افزودند حق‌شناسی می‌کنیم و از آستان قدس رضوی سپاسگزاریم که این همایش را عهده‌دار شدند و از ذات اقدس الهی مسالت می‌کنیم به برکت علی بن موسی الرضا(ع) این نظام را تا ظهور صاحب اصلی‌اش از هر گزندی محافظت فرماید.