برجای ماندن آثار و میراث مکتوب تاریخی از دوره‌های مختلف در کرمانشاه

علیرضا برشاهی رئیس گروه موزه‌ها و اموال منقول اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه با اشاره به تعدد آثار و میراث مکتوب برجای مانده از گذشتگان در کرمانشاه، گفت : کرمانشاه یکی از غنی‌ترین استان‌های کشور از نظر تاریخی و تمدنی است و در طول ادوار مختلف تاریخی همواره مورد توجه پادشاهان زیادی قرار گرفته و تعدادی از آنها برای نشان دادن قدرتشان به آیندگان آثاری را از خود برجای گذاشته اند. 

وی با بیان اینکه سنگ نگاره‌ها و کتیبه‌ها یکی از شیوه‌هایی بوده که پادشاهان برای به یادگار گذاشتن قدرتشان از آن استفاده می‌کردند، افزود: در استان کرمانشاه تاکنون سنگ نگاره‌ها و کتیبه‌های بسیاری از پادشاهان ادوار مختلف تاریخی از ۴۸۰۰ سال قبل تا قرون اخیر شناسایی و کشف شده است. 

رئیس گروه موزه‌ها و اموال منقول میراث فرهنگی کرمانشاه تصریح کرد: اگر بخواهیم از قدیمی‌ترین میراث مکتوب و نسخ خطی برجای مانده در استان بگوییم، باید کتیبه «آنوبا نی نی» را معرفی کنیم. کتیبه‌ای که به گفته باستان شناسان بین ۴۸۰۰ تا ۴۳۰۰ سال قدمت دارد. 

وی تصریح کرد: این کتیبه به همراه یک نقش برجسته مربوط به یکی از پادشاهان اقوام لولوبی (پیش از آریایی ها) به نام آنوبانی نی است که در نقش برجسته شرح فتوحات او با شش اسیر جنگی به همراه الهه عشق و نشاط ترسیم شده و در بخش کتیبه نیز با زبان اکدی کسانی را که بخواهند این نقش برجسته را به همراه کتیبه نابود کنند، نفرین کرده است. 

به گفته این مسئول، به باور برخی از باستان شناسان، داریوش هخامنشی برای خلق کتیبه بیستون از کتیبه آنوبانی نی الهام گرفته است. 

برشاهی ادامه داد: یکی دیگر از قدیمی‌ترین میراث مکتوب در استان، ۵۶ لوح گلی کشف شده در تپه باستانی چغاگاوانه در اسلام آبادغرب است که به خط میخی نگاشته شده اند و به نظر می‌رسد سند حسابداری و حسابرسی باشند که در آنها نام شهر‌ها و اشخاص مختلفی برده شده است. 

وی تصریح کرد: این الواح گلی که مربوط به حدود ۳۸۰۰ سال قبل هستند، طی کاوش‌های باستان شناسی صورت گرفته در چند دهه قبل در تپه چغاگاوانه بدست آمدند. 

رئیس گروه موزه‌ها و اموال منقول میراث فرهنگی کرمانشاه ادامه داد: میراث مکتوب مهم دیگری که در استان تاکنون کشف شده، سنگ یادمان شاه سارگن دوم پادشاه آشوریان است که طی سال‌های اخیر در حین انجام کاوش‌های باستان شناسی در محوطه باستانی قباق تپه کوزران کشف شد. 

وی افزود: این کتیبه ۲۳ سطری به خط میخی و زبان آشوری است، شرح ششمین لشگرکشی شاه آشور را در ۲۷۰۰ سال قبل بیان می‌کند. 

برشاهی از کتیبه ثبت جهانی شده بیستون در کرمانشاه به عنوان یکی از مهمترین میراث مکتوب جهان نام برد و گفت: کتیبه بیستون بزرگترین سنگ نبشته جهان، یکی از مهمترین کتیبه‌های میخی جهان، طولانی‌ترین کتیبه فارسی باستان و از مهمترین سند‌های تاریخ بشریت است که در منطقه بیستون کرمانشاه واقع شده است. 

وی تاکید کرد: کتیبه بیستون با قدمت ۲۵۰۰ سال شرح پیروزی‌های داریوش اول بر گئومات مغ یا همان بردیای دروغین، به بند کشیدن یاغیان و سرکوب ۱۶ شورشی است که به سه زبان عیلامی، اکدی و پارسی باستان به یادگار باقی مانده است. 

به گفته این مسئول، در اطراف محوطه جهانی بیستون تعدادی سنگ نگاره و کتیبه دیگر از ادوار مختلف تاریخ وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به کتیبه شیخ علی خان زنگنه وزیر شاه سلیمان صفوی اشاره کرد که یک وقفنامه است. 

وی با بیان اینکه در استان کرمانشاه میراث مکتوب دیگری از دوره‌های تاریخی وجود دارد، عنوان کرد: علاوه بر الواح گلی و کتیبه‌های سنگی، از دوره اسلامی نیز نسخ خطی تاریخی همچون قرآن‌های خطی در استان شناسایی شده است. 

رئیس گروه موزه‌ها و اموال منقول میراث فرهنگی کرمانشاه خاطرنشان کرد: در حال حاضر حدود ۳۰۰ نسخه خطی قدیمی در استان شناسایی شده که بخشی از آنها را قرآن‌های تاریخی تشکیل می‌دهند که در سطح استان بویژه منطقه اورامانات قرار دارند. 

وی با بیان اینکه طی سال‌های گذشته بخشی از این قرآن‌ها مرمت و در حال حاضر در موزه‌های این منطقه در معرض دید گردشگران قرار دارد، گفت: قرآن‌های خطی مساجد روستا‌های قوری قلعه در روانسر، میرعمر در پاوه، روستا‌های دشه، دودان، دخان و زردویی در پاوه از جمله آنها هستند که تاکنون قرآن‌های دوخان و زردویی ثبت ملی شده اند. 

برشاهی تاکید کرد: در موزه خط و کتابت استان در تکیه بیگلربیگی نیز اسناد ملی و میراث مکتوبی به نمایش درآمده است .