براساس شبکه باران‌سنجی مبنای وزارت نیرو، میزان بارندگی کشور در فروردین امسال نسبت به میانگین درازمدت فروردین ۱۵ درصد کاهش دارد که این کاهش در برخی استانها از جمله خراسان رضوی حتی از ۳۰ درصد هم تجاوز کرده است.
بارش های بهاری ممکن است این تصور را در اذهان ایجاد کند که دیگر سدها از آب پر و مشکل کم آبی برطرف شده است و این در حالی است که تاکنون ورودی آب به سدهای کشور به حدود ۲۳ میلیارد مترمکعب رسیده است که همچنان نسبت به ورودی سدها در سال آبی گذشته، که در خشکسالی قرار داشتیم، ۱۱ درصد کاهش دارد.
خراسان رضوی هفت درصد گستره کشور را داراست که ۷۶ درصد آن خشک و مابقی دارای اقلیم نیمه خشک است، ۳۷ حوضه آبریز در خراسان رضوی وجود دارد که به دلیل برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی، این آبخوانها دچار افت شدید شده و ۳۴ محدوده از ۳۷ محدوده در حالت ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار دارد.
این وضعیت در حالی است که تنش خشکسالی و کم آبی در استان زائرپذیر خراسان رضوی و مشهدالرضا (ع) از حساسیت خاصی برخوردار است، لذا در کنار لحاظ مدیریت مصرف توسط مردم که همیشه همراهی کرده‌اند، برنامه ریزی مدیران برای اجرای طرح های آبرسانی نیز ضروری است.
ناترازی در منابع تامین کننده آب شرب مشهد
۹۸ درصد پهنه شهرستان مشهد در وضعیت خشکسالی شدید و ۶٠ درصد از این مساحت در وضعیت خشکسالی بسیار شدید است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی اظهار کرد: نیاز آبی کلانشهر مشهد در تابستان امسال ۱۳ هزار و ۲۰۰ لیتر است که در منابع تامین کننده آب شرب این شهر ناترازی وجود دارد و توان تولید منابع در اختیار، بدون درنظر گرفتن سدها، تنها هفت هزار و ۱۵۰ لیتر بر ثانیه خواهد بود.
محمدعلی نعمت‌نژاد افزود: مشهد در شرایط خشکسالی شدید قرار دارد، افزون بر ۵۰ درصد از نیاز آبی مشهد از منابع سطحی و سد دوستی تامین می شود که اکنون این منابع دچار افت شدیدی شده اند.
سدهای تامین کننده آب شرب مشهد شامل سدهای "دوستی، اَرداک، طرُق و کاردِه است که سد دوستی، به عنوان مهمترین منبع تامین کننده آب این کلانشهر، اکنون تنها پنج درصد پرشدگی دارد که ۵۰ درصد این میزان نیز متعلق به کشور ترکمنستان است.
وی گفت: سد طرق ۱۳ درصد، کارده ۱۵ درصد و سد ارداک ۲۰ درصد آب دارد و طبق پیش بینی ها تا تابستان دیگر آبی در این سدها نیز نخواهیم داشت.
تعریف ۴۵ هزار میلیارد ریال طرح برای جبران کسری آب مشهد
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی اظهار کرد: شرایط استان در تابستان پیش رو از نظر منابع آبی نگران‌کننده است و هنوز بودجه طرح های مصوب استان، که بخشی از آن نیز در دست اقدام و اجراست، تخصیص نیافته است.
نعمت نژاد افزود: طرح های در دست اقدام برای تأمین آب شرب مشهد در تابستان جاری روی حفاری چاه متمرکز است که البته این اقدام با اهداف طرح سازگاری با کم‌آبی همخوانی ندارد اما برای عبور از خشکسالی‌های پیاپی در این استان راه چاره کوتاه مدت دیگری وجود ندارد.
وی ادامه داد: برای گذر از تنش آبی در تابستان پیش رو ۱۶ طرح با همکاری شرکت های آب منطقه ای و آب و فاضلاب مشهد با اعتبار ۴۵ هزار میلیارد ریال پیش بینی شده است که با تخصیص این اعتبار اجرای طرح ها شتاب خواهد گرفت و از مشکلات برای تامین آب مشهد در تابستان پیش رو خواهد کاست.
۴۰ شهر دارای تنش آبی در خراسان رضوی
خراسان رضوی از مهمترین استان های کشور در زمینه کشاورزی، صنعت و گردشگری است که در اقلیمی خشک و نیمه خشک واقع شده است، میانگین بارش درازمدت این خطه ۲۳۰ میلیمتر است و ۳۴ دشت از ۳۷ دشت استان در شرایط ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار دارند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی اظهار کرد: اکنون ۴۰ شهر و ۳۰۶ روستای استان با تنش آبی مواجه هستند و در ۲۰ سال گذشته سرعت افت آب در دوره‌های پنج ساله ۲ برابر شده است که این رویداد نیاز به مطالعات گسترده و همه جانبه و تعاملات بیشتر وزارتخانه ها و نهادهای مربوط برای شناسایی بهترین راهکار به منظور مدیریت بحران را بیشتر نشان می‌دهد.
حسین امامی افزود: سال گذشته اقداماتی برای گذر از تنش آبی انجام شد که آبرسانی به ۵۲۵ روستا با استفاده از ظرفیت خیران آبرسان، آبرسانی به سایت های مسکن ملی و آبرسانی به روستاهای دارای تنش آبی با مشارکت قرارگاه امام حسن مجتبی(ع) با پیشرفت فیزیکی ۷۳ درصد از مهمترین آن‌ها است.
وی ادامه داد: توسعه و اجرای خط انتقال به طول ۳۸۵ کیلومتر، اصلاح شبکه به طول ۲۶۰ کیلومتر و ساخت مخزن به میزان ۲۰ هزار مترمکعب در خراسان رضوی از دیگر طرحهای آبرسانی در این استان است.
امامی اظهار کرد: رفع تنش آبی شهر بجستان با ساخت مخزن سه هزار مترمکعبی و ایستگاه پمپاژ و پیشرفت ۵۰ درصدی طرح ارتقای کیفیت آب این شهر با ایجاد آب شیرین کن، رفع تنش آبی شهر تربت حیدریه با حفر و تجهیز یک حلقه چاه، ۱۲ کیلومتر خط انتقال و ارتقای ایستگاه پمپاژ و رفع تنش آبی شهرهای تربت جام، تایباد، مشهد ریزه، نیشابور، صالح آباد، زاوه و فریمان با حفر و تجهیز ۲۰ حلقه چاه از دیگر اقدامات اجرا شده در سال گذشته بوده است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی افزود: امسال نیز طرح های تامین پایدار آب شرب در این استان شامل حفر، تجهیز، جابه جایی و احیای ۴۴۷ حلقه چاه، اجرا و بازسازی ۹۱۱ کیلومتر خط انتقال، ساخت مخزن ذخیره به ظرفیت ۱۱۹ هزار و ۳۲۰ متر مکعب و ساخت و بازسازی ۱۴ ایستگاه پمپاژ خواهد بود.
امامی اضافه کرد: پیشرفت فیزیکی این طرح ها بین ۳۰ تا ۶۵ درصد است و اعتبار مورد نیاز برای تکمیل این طرح ها ۱۳ هزار و ۶۴۰ میلیارد ریال است.
ضرورت سازگاری با اقلیم خشک منطقه
مدیریت مصرف آب و سازگاری با اقلیم در کشورِ خشک و نیمه خشک ایران، همواره باید مورد توجه ویژه باشد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد اظهار کرد: کم آبی و بحران های آن هر سال بیشتر از سال گذشته و مشارکت مردم بهترین راه برای عبور از بحران است.
حسین اسماعیلیان اضافه کرد: با توجه به تغییرات اقلیمی بی سابقه در نیم قرن اخیر، شاهد چهارمین خشکسالی پی در پی و از طرفی افزایش دمای هوا در مشهد هستیم و همه این عوامل موجب شده تا با وجود بارندگی های پراکنده هفته های اخیر و نیز اجرای طرح های متعدد و اضطراری برای تأمین آب دومین کلانشهر کشور، همچنان با مشکلات زیادی مواجه باشیم.
وی گفت: اکنون تنها ۶ درصد از حجم ذخیره سدهای تامین کننده آب مشهد آب دارد که حدود ۱۵۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد افزود: حجم کنونی آب در سدهای مشهد ۷۵ میلیون مترمکعب است که این رقم در زمان مشابه پارسال ۱۸۸ میلیون متر مکعب بوده است.
وی اضافه کرد: ورودی آب به سدهای مشهد از ابتدای سال آبی جاری (از مهر ۱۴۰۲) تاکنون ۲۵ میلیون متر مکعب گزارش شده است.
اسماعیلیان افزود: مهم ترین راه برون رفت از وضعیت بحرانی آب مشهد، نهادینه سازی مدیریت مصرف بهینه آب در جامعه و از سوی شهروندان است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد ادامه داد: البته قرار نیست مردم را دچار مشکل کرده و نقشه مشقت و سختی برای آن‌ها به منظور عبور از بحران کم آبی ترسیم کنیم، هر نفر روزانه با ۷۰ لیتر مصرف آب، می تواند مصارف بهداشتی و شرب خود را به روالی مطلوب دنبال کند، حتی اگر عدد سرانه مصرف ۴۰ تا ۵۰ لیتر بیشتر از آن در نظر گرفته شده باشد.
منبع: ایرنا