پژوهشگاه فضایی ایران از بدو تاسیس علاوه بر ماموریت طراحی و ساخت سامانه‌های فضایی، در توسعه محصولات سرریز فناوری نیز تلاش کرده و در این مسیر به دستاورد‌های قابل توجهی دست یافته است.
این محصولات قابلیت به‌کارگیری در سایر صنایع شامل دریایی، خودروسازی، لوازم خانگی، تجهیزات پزشکی، نفت و گاز و پتروشیمی، نیروگاه‌ها، محیط زیست، اکتشافات معدنی، نقشه‌برداری، زمین‌شناسی، امداد و نجات و مدیریت بحران را دارند.
طراحی و ساخت دستگاه آشکارساز ایستگاهی دو منظوره
این دستگاه دو منظوره آشکارساز مواد مخدر، چون شیشه، قرص ایکس، کوکائین، ترامادول، تریاک و هروئین و مواد منفجره، چون DNT، TNT، NH ۴ NO ۳، RDX، PETEN از دل صنعت فضایی در صنایع حوزه امنیتی و دفاعی سرریز شده است و دانش فنی آن در اختیار پژوهشگاه فضایی ایران است.
این دستگاه دارای حساسیت بالا، سرعت پاسخ‌دهی بالا و توانایی تشخیص و اندازه‌گیری مواد در حد نانو گرم است. طراحی و ساخت متناسب با نیاز مشتری، آمادگی سریع دستگاه پس از انجام هر آنالیز، عدم نیاز به لوازم مصرفی خاص از مزایای رقابتی این محصول به شمار می‌رود.
این دستگاه آشکارساز قادر است در مدت کمتر از ۵ ثانیه آنالیز مورد نیاز را انجام دهد. این دستگاه کاربردی در مدل قابل حمل نیز به تولید رسیده است.
موتور الکتریکی بدون جاروبک با عملکرد بهینه
موتور‌های الکتریکی براشلس یا بدون جاروبک (BLDC) به دلیل حذف اتصال مکانیکی برق و روتور، دارای طول عمر زیاد، صدای کم و تلفات اصطکاکی کمتر هستند. از آنجایی که کموتاسیون در این نوع موتور‌ها به صورت الکتریکی انجام می‌شود، گشتاور سکون و کنترل پذیری بهینه‌ای دارد و به عبارت دیگر در هنگام راه‌اندازی و کنترل، انعطاف پذیری بالایی از خود نشان می‌دهد.
از جمله مزایای این فناوری می‌توان به سرعت و بازده خیلی بالا تا حدود ۹۵ درصد و همچنین حجم کمتر نسبت به توان تولیدی اشاره کرد. این نوع موتور‌ها در ساخت مولتی روتور‌ها و کواد کوپترها، سیستم‌های کنترل حرکت، زیر سیستم کنترل وضعیت ماهواره، انواع مختلف تجهیزات حمل و نقل برقی و هیبریدی و سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی کاربرد دارند.
کاهش سطح نویز، ارتعاشات مکانیکی و الکترومغناطیسی، عمر کارکردی بسیار بالا و حذف جرقه و یونیزه از قابلیت‌های رقابتی این دستگاه فناورانه است.
باتری لیتیوم-یون پاکتی خودرو‌های برقی
طراحی و تولید سل پاکتی لیتیوم-یون خودروی برقی از دیگر دستاورد‌های فناورانه حاصل از سرریز فناوری فضایی است. با توجه به مزایای فراوان باتری‌های لیتیوم-یون، ابزار ذخیره انرژی در خودرو‌های برقی هستند و یکی از مهمترین مراحل در توسعه این خودروها، طراحی و تولید سل‌های باتری لیتیوم-یون است و عامل اصلی عدم پیشرفت قابل قبول این خودروها در ایران به این حوزه باز می‌گردد.
پژوهشگاه فضایی با توجه به نیاز کشور به خودکفایی در زمینه سل‌های باتری لیتیوم-یون با قابلیت استفاده در خودرو‌های برقی، موفق به طراحی و ساخت اولین سل این باتری.ها شد. ظرفیت این سل‌ها ۱۵ آمپر ساعت با وزن ۳۲۰ گرم است. قابلیت شارژ و دشارژ سریع، طول عمر زیاد و بازدهی بالا از مزایای این محصول به شمار می‌رود.
سامانه تصویربرداری سارپلاریمتری
سامانه ISRC-PSAR اولین سامانه تصویربرداری راداری پلاریمتری کشور است که متخصصان پژوهشگاه فضایی ایران موفق به دستیابی به دانش فنی طراحی و ساخت و تست عملیاتی آن شدند.
این سامانه نوعی رادار با قابلیت نصب روی سکو‌های متحرک، چون هواپیما و پهپاد است که با تشکیل تصاویر همزمان در پلاریزاسیون‌های مختلف، تصاویر رنگی از ناحیه هدف را استخراج می‌کند و اطلاعات کامل‌تری را نسبت به تصاویر خاکستری سامانه‌های سار تک پلاریزاسیون ارائه می‌دهد.
این سامانه قابلیت تصویربرداری در کلیه ساعات شبانه‌روز و در هر شرایط آب و هوایی، چون ابری، بارانی و گرد و غبار دارد، همچنین قابلیت نصب روی هواپیما و پهپاد در آن پیش‌بینی شده است. این محصول برای پایش محصولات کشاورزی، زلزله‌شناسی و اکتشافات معادن، مطالعات اقیانوس‌شناسی، شناسایی آلودگی‌های زیست محیطی و نقشه‌برداری کاربرد دارد.
باتری جریانی وانادیومی
باتری جریانی اکسایشی-کاهشی وانادیومی یک فناوری نویدبخش برای کاربرد‌های ذخیره انرژی شبکه و انرژی‌های تجدیدپذیر در مقیاس بزرگ است که دارای مزایایی، چون بازدهی بالا، قابلیت تحمل دشارژ عمیق و طول عمر زیاد است.
پژوهشگاه فضایی ایران اولین نمونه بومی‌سازی شده این نوع باتری ۴ کیلوواتی مجهز به سیستم مدیریت باتری را توسعه داده است. این باتری یک نوع ذخیره کننده انرژی الکتروشیمیایی است که دارای ظرفیت نامی ۱۶۵ آمپر ساعت و بازدهی بیش از ۲۰ ساعت است.
این محصول در صنایع خودروسازی، صنایع مخابرات سیار، تولید و توزیع برق، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، فولاد و صنایع انرژی‌های تجدیدپذیر قابل استفاده است. این فناوری در ایجاد ایستگاه شارژ خودروی برقی، نیروگاه‌های تجدیدپذیر و برق رسانی به مناطق صعب‌العبور با محدودیت شبکه قابل استفاده است.
سیستم‌های خنک‌کننده تجهیزات پزشکی مجهز به فناوری لوله حرارتی
اکثر سیستم‌های خنک‌کننده مدرن مجهز به فناوری لوله‌های حرارتی هستند تا با راندمان بالا قادر به خنک‌سازی منابع حرارتی باشند. این محصول با طول عمر بالا و قابلیت اطمینان مشخص در حوزه‌های فضایی و صنایعی نظیر الکترونیک و تجهیزات پزشکی قابل استفاده است.
کولر استفاده شده در این سیستم تلفیق پره، لوله حرارتی، فن و در صورت لزوم المان‌های دیگر کنترل حرارت مانند ترموالکتریک کولر است. این سیستم همچنین در صنایع تجهیزات پزشکی و صنایع الکترونیک و رایانه برای استفاده در خنک‌سازی سیستم‌های الکترونیکی با محدودیت متنوع و توسعه استفاده از ظرفیت‌های لوله‌های حرارتی در بازیابی حرارت در صنایع سنگین کاربرد دارد.
بالن مقید مخابراتی- پایشی
توسعه انواع سامانه‌های سکوی هوایی با کاربری مخابراتی، سنجشی و رادیویی از دیگر توانمندی‌های پژوهشگاه فضایی ایران است که با همکاری شرکت‌های توانمند بخش خصوصی طراحی و ساخته شد.
بالن مقید یک سامانه هوایی بدون سرنشین سبک‌تر از هوا است که برای عملیات‌های مختلف که نیاز به مداومت پروازی بالا (تا یک ماه) در یک ارتفاع مشخص را دارند، استفاده می‌شود. این بالن‌ها در نظارت و پایش محیطی، برقراری ارتباطات در شرایط بحران و مناطق دور افتاده و برقراری رله‌های ارتباطی با استفاده از محموله‌های نصب شده به بالن کاربرد دارند.
این محموله شامل اجزایی، چون دوربین، سنسور‌های تثبیت شده الکترونوری، مادون قرمز، ارتباط داده و مخابراتی، رادار، آکوستیک یا ترکیبی از سنسور‌های مختلف است. جرم این بالن ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم است که ۶ شبانه روز مداومت پروازی دارد و قادر است ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر از سطح زمین ارتفاع بگیرد. این محموله در سرعت باد ۶۰ کیلومتر بر ساعت قابلیت انجام ماموریت‌های پیش‌بینی شده را دارد.
بالن‌های مقید برای حوزه‌های مخابراتی، مدیریت بحران و هلال احمر قابل کاربرد است.
توسعه انواع کلاس‌های سامانه مولتی روتور
مولتی روتور کلاس سنگین با ۶ موتور و بیشینه وزن برخاست ۶۸ کیلوگرم و بیشینه سرعت ۱۴.۴ متر بر ثانبه در پژوهشگاه فضایی ایران طراحی و ساخته شد. این سامانه قابلیت پرواز خودکار و حمل محموله سنگین تا وزن ۲۵ کیلوگرم با برد بیش از ۱۰ کیلوگرم را دارد.
این مولتی روتور که با سوخت‌های پاک نیز کار می‌کند، دارای وزن ۶۸ کیلوگرم است و از حداکثر زمان پرواز با بیشترین وزن محموله ۱۵.۸ دقیقه و با محموله کمتر از ۲ کیلوگرم ۳۴.۲ دقیقه برخوردار است. این سامانه قابلیت به‌کارگیری در انواع ماموریت‌های پایشی، نظارتی و تصویربرداری را دارد و در صنایع هوایی، کشاورزی، نظامی، هلال احمر و بنادر و گمرکات قابلیت استفاده را دارد.
حسگر‌های خورشیدی
حسگر خورشیدی به عنوان یکی از اجزای مهم در تعیین وضعیت و جهت‌گیری ماهواره‌ها و فضاپیما‌ها است. با استفاده از این حسگر، آرایه‌های خورشیدی وسایل نقلیه فضایی همواره در بهینه‌ترین موقعیت نسبت به مراجع اصلی یعنی خورشید قرار گرفته و میزان بازدهی زیر سیستم تولید توان افزایش می‌یابد.
دقت بالا، وزن و مصرف توان پایین، این حسگر را به عنوان یک ابزار برتر در حوزه ناوبری معرفی کرده است.
مبدل الکتریکی DC-DC
مبدل الکتریکی DC-DC از جمله ماژول‌های کلیدی مورد استفاده در اغلب سامانه‌های الکترونیکی است و وظیفه اصلی آن مناسب‌سازی و تامین توان الکتریکی در سطح ولتاژ مورد نیاز برای سایر بخش‌ها و مدارات الکترونیکی یک سامانه یا محصول است.
بازدهی این مبدل‌ها بیش از ۸۰ درصد است و این فناوری برای راه‌اندازی لیزر‌ها و دیود‌های نوری، دکل‌های مخابراتی، خودرو‌های برقی و ایستگاه‌های شارژ، سامانه‌های اویونیک و دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی کاربرد دارند.
بومی‌سازی سازه‌های سبک آلومینیومی
این سازه‌ها ساختار‌های ساندویچی است که از دو رویه و یک هسته ساندویچی تشکیل شده است و این اجزا به کمک یک چسب خاص به یکدیگر متصل می‌شوند. این فناوری در صنایع هوایی و فضایی، خدمات تعمیر و نگهداری هواپیما و تولید واگن قطار و مترو کاربرد دارد.
منبع: ایسنا