۴۸ نوع ماده معدنی فلزی و غیرفلزی در خراسان رضوی شناسایی شده است که برخی از آنها شهره جهانی دارند. طلا، مس، کرومیت، سنگ آهن، سیلیس، زغالسنگ، سنگ‌های قیمتی مانند فیروزه و... جزو ارزشمندترین ذخایر معدنی این استان هستند که تاکنون اقداماتی برای اکتشاف و فرآوری آنها انجام گرفته است، اما تا زمانی که حمایت‌های دولت و بخش خصوصی برای یک سرمایه گذاری درخور در این حوزه انجام نگیرد، تولید کننده نمی‌تواند امنیت شغلی و مالی احساس کند.
مجید جمشیدی رئیس انجمن معادن و صنایع معدنی خراسان رضوی با اشاره به مهمترین مشکلات حوزه معدن این استان در سال گذشته، گفت: پارسال معادن کشور ۴۰۰ هزار میلیارد ریال حقوق دولتی پرداخت کردند که سهم معادن خراسان رضوی از این رقم ۵۰ هزار میلیارد ریال بود، لذا با توجه به درآمد چهار هزار میلیاردی بخش معدن کشور، به طور قطع این بخش نقش پررنگی در حوزه اقتصادی دارد و باید نمایندگانی مطالبه گر در کمیسیون صنایع و معادن مجلس داشته باشد تا به رفع مشکلات بخش معدن کمک کنند.
او مشکل بعدی حوزه معدن را حمل و نقل ذکر کرد و افزود: بسیاری از معادن خراسان رضوی و نیز کشور تولیدات زیادی دارند، اما حمل این بار به سمت کارخانه‌ها و مراکز مصرف بسیار دشوار است، از سوی دیگر شمار ماشین آلات بخش معدن کم است و معادن به واردات ماشین آلاتی مانند بیل مکانیکی و لودر نیاز بیشتری دارند تا رونق دهنده بخش تولیدات معدنی باشد.
رئیس انجمن معادن و صنایع معدنی خراسان رضوی ادامه داد: گاه شیوه نامه‌هایی در حوزه معدن صادر می‌شود که با یکدیگر در تناقض است و باید سر و سامانی به این وضعیت داده شود، از سوی دیگر پاسخ استعلامات بخش معدن از سوی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری غالبا منفی است به طوری که تقریبا ۸۵ درصد از این استعلامات جواب مثبت نمی‌گیرد.
جمشیدی مشکل دیگر حوزه معدن را واگذاری طولانی مدت پهنه‌ها به برخی شرکت‌ها دانست و بیان کرد: طبق قانون، زمانی که پهنه‌های معدنی به بخش‌های دولتی و خصوصی واگذار می‌شود، آنان حداکثر یک سال می‌توانند آن را در اختیار داشته باشند، اما در همین حال شاهد هستیم که برخی شرکت‌های خاص برای چند سال یک پهنه معدنی را در اختیار دارند.
او تصریح کرد: دولت، عمده معادن را برای اکتشاف به بخش‌های شبه دولتی واگذار می‌کند در حالی که معادن برای استخراج باید در اختیار شرکت‌های خصوصی قرار گیرد تا عملکرد بهتری داشته باشند.
ضرورت تدوین یک بسته پیشنهادی برای رفع مشکلات معادن
فعالان اقتصادی در حوزه معدن با تاکید بر لزوم برنامه ریزی و توسعه نگاه راهبردی در بخش معدن، تدوین یک بسته پیشنهادی برای رفع مشکلات را چاره کار می‌دانند.
آریوبرزن مافی نائب رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی با اشاره به برنامه ریزی کمیسیون برای تدوین یک بسته پیشنهادی در حوزه معدن و صنایع معدنی گفت: مقرر شده است مهمترین مشکلات حوزه معدن و صنایع معدنی به صورت اولویت دار تدوین شده و در اختیار مدیران مربوطه در سطوح مختلف قرار گیرد.
او با تاکید بر ضرورت توجه به صنایع معدنی در راستای پرهیز از خام فروشی، افزود: در چرخه فرآوری مواد معدنی، خلق ارزش افزوده تصاعدی انجام می‌گیرد، بر همین اساس، این کمیسیون در راستای بررسی راه‌های افزایش کارآمدی و بهره وری در معادن، در حال برنامه ریزی و تیم سازی است.
نائب رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی ادامه داد: در این کمیسیون همچنین کمیته‌های خاصی برای بررسی و مداقه در مباحث فرآوری، تولید، ماشین آلات و… با تاکید بر تدوین برنامه‌ای برای معدن کاری هوشمند یا معدنکاری نسل چهارم تشکیل می‌شود، از این‌رو، از اعضای کمیسیون تقاضا شده است نظرات و پیشنهاد‌های خود را برای تشکیل کمیته هوش مصنوعی به ما منتقل کنند.
برزن مافی بیان کرد: نخستین گام پیش رو تدوین بسته پیشنهادی معدن و صنایع معدنی است، برخی پیشنهاد‌ها در سطح استان قابل اجرا است و برای پیشنهاد‌هایی که نیاز به اقدام ملی دارد، از مدیران وزارتخانه و شورای عالی درخواست پیگیری خواهیم کرد.
علی اوحدی عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی نیز ناترازی آب و برق را یکی از چالش‌های اصلی صنایع معدنی دانست و گفت: در حوزه معادن با مشکلات جدی از جمله معارض عمومی و دولتی اعم از محیط زیست، منابع طبیعی و… مواجه هستیم.
او افزود: درصدد هستیم تا مانند "سنگان خواف"، طرحی را در قالب یک بلوک معدنی ارائه کنیم تا معادنی که نیازمند زیرساخت، طرح و کمبود‌های مشابه هستند، در یک رسته مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند؛ به بیان دیگر سازمان نظام مهندسی معدن طرحی را تهیه خواهد کرد تا معادنی که دارای مشکلات مشترک و زیرساخت‌های مورد نیاز مشابه هستند، در یک رسته قرار گیرند تا بهتر بتوان برای آنها مطالبه گری کرد.
عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی ادامه داد: گفته می‌شود قیمت انرژی در حوزه معادن باید آزاد شود؛ در مقابل لازم است در زمینه رفع تعهدات ارزی نیز به سمت قیمت بازار حرکت شود و همچنین قیمت گذاری‌های دستوری حذف شود.
عباس یوسفی رئیس انجمن صنایع کانی غیرفلزی خراسان رضوی گفت: هم اکنون برای ۲۰ هزار نفر در معادن سنگ آهن سنگان اشتغالزایی شده و این در حالی است که این منطقه ظرفیت ایجاد ۱۰۰ هزار نفر اشتغال را دارد، متاسفانه با وجود سرمایه گذاری‌های کلان در سنگان، یک آزمایشگاه مجهز که بتواند در این حوزه ارزش افزوده ایجاد کند، ایجاد نشده است.
او افزود: در کشور‌های پیشرفته شرکت‌های بزرگی در حوزه معدن فعال هستند و بسیار هم موفق عمل می‌کنند. این مجموعه‌ها دارای شرکت‌های کوچکی هستند که بیشتر خدمات راهبردی توسط آنها و همگام با آخرین فناوری روز ارائه می‌شود. اما در مقابل، در ایران یک سرمایه گذار به تنهایی به فکر تمام زنجیره تولید اعم از مواد اولیه، ماشین آلات، حمل و نقل و… است.
رشد تولید صنایع معدنی در سال ۱۴۰۲
امیررضا رجبی مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با پذیرش همه مشکلات مربوط به حوزه معدنی استان، از رشد ظرفیت تولید در این بخش در سال گذشته خبر داده و وضعیت پیشرفت در این بخش را بهتر عنوان کرد.
او افزود: پارسال فرآوری صنایع معدنی در حوزه تولید فولاد خام در خراسان رضوی نسبت به سال قبل از آن ۴۶ درصد، تولید آهن اسنفجی ۶۲ درصد و تولید گندله و کنسانتره نیز افزایش داشته است.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با اشاره به افزایش حقوق دولتی معادن در دولت سیزدهم ادامه داد: در ۲ سال و نیم فعالیت این دولت، میزان دریافت حقوق دولتی در استان نسبت به مدت مشابه دولت قبل ۷.۵ برابر شده است، به طوری که از ۱۷ هزار میلیارد ریال به ۱۳۰ هزار میلیارد ریال رسیده است.
رجبی به افزایش سرمایه گذاری در حوزه معدن طی سال ۱۴۰۲ دانست و بیان کرد: پارسال ۷۰ پروانه بهره برداری معدنی در قالب مزایده یا صدور پروانه جدید در استان خراسان رضوی صادر شد که در مقایسه با سال ۱۴۰۱ به میزان ۱۸ درصد افزایش داشته است، همچنین پارسال ۱۸۳ پروانه اکتشاف معدنی و ۵۳ گواهی کشف معدنی در خراسان رضوی صادر و مطالعات ژئوفیزیک هوایی مناطق غرب استان شامل سبزوار و کاشمر نیز به انجام رسید.
او با بیان اینکه ۳۰ درصد از ذخایر سنگ آهن کشور متعلق به خراسان رضوی است، تصریح کرد: ذخایر معدنی مانند فیروزه و سنگ این استان نیز در دنیا کم نظیر است، این استان ۷.۵ درصد از ذخایر معدنی کشور را در اختیار دارد، زنجیره تولید را در فولاد کامل کرده و در حال تکمیل زنجیره‌های تولید مس، طلا و کرومیت است.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی تاکید کرد: خراسان رضوی قطب دوم زنجیره فولاد، قطب سوم خودروسازی (برخورداری از هشت درصد تولید خودرو و ۱۸ درصد قطعه سازی در کشور)، سومین استان در تولید سیمان و دارای رتبه کشوری در تولید لامپ‌های ال. ای. دی، شیشه فلوت جزو، ورق از ضایعات کاغذ، ونتیلاتور، سی تی اسکن، چینی، کاشی و سرامیک است.
منبع:ایرنا