«انتخابات» اعم از انتخابات مجلس شورای اسلامی و انتخابات مجلس خبرگان رهبری را می‌توان در سال ۱۴۰۲ به عنوان مهمترین مسئله ایران دانست. شاید این پرسش مطرح شود که چرا انتخابات را مهمترین مسئله و آن را نیازمند تحلیل، تفسیر و تامل بیشتر می‌دانیم و چرا از اساس باید انتخابات را به عنوان یک مسئله دانست؟ برای پاسخ به این پرسش و مواردی از این دست باید به همه آنچه که در یک سال گذشته و حتی در ادامه، ما را با انتخابات پیوند داده و خواهد داد، بپردازیم.
انتخابات مسئله ملی و ضروری بود
مهمترین پاسخ به پرسش‌های مطرح شده در خصوص انتخابات را می‌توان از جمله رهبر معظم انقلاب در بیاناتشان در دیدار با مردم کرمان و خوزستان در دی‌ماه ۱۴۰۲ وام گرفت که فرمودند: «به یک مسئله ملّی و مهم اشاره خواهم کرد و آن مسئله انتخاباتی است که در پیشِ‌روست».
«ملی بودن» می‌تواند انتخابات را به عنوان مهمترین مسئله کشور مطرح کند تا آنجایی که باز مقام معظم رهبری آن را «تعیین کننده» دانسته‌اند و در مورد چرایی برگزاری آن فرموده‌اند: «دو کلمه «جمهوری» و «اسلامی» وابسته به انتخابات است. «جمهوری» یعنی مردم‌سالاری، یعنی حاکمیّت کشور به دست مردم ... این مسئله جمهوریّت. انتخابات می‌تواند ولیّ‌فقیه در کشور انتخاب بکند و به وجود بیاورد، یعنی اسلامیّت را تأمین کند. انتخابات می‌تواند نمایندگانی را در مجلس شورای اسلامی مستقر کند که طبق مقرّرات اسلامی و معارف اسلامی، برای مدیریّت کشور قوانین تدوین کنند. پس بنابراین، هم جمهوریّت و هم اسلامیّت، متّکی به انتخابات است. بنابراین، در نظام جمهوری اسلامی، انتخابات ضروری است».
انتخابات سال ۱۴۰۲ باید خبرگان رهبری را انتخاب می‌کرد که به فرموده رهبری «در موقع لازم می‌تواند رهبر مناسب را برای کشور انتخاب کند و در طول زمان هم می‌تواند و می‌باید مراقب حفظ شرایط حیاتی رهبری در شخصِ رهبرِ موجود باشد» و نمایندگان مجلسی انتخاب می‌کرد که بنابه سخنان رهبری، این مجلس «ریل‌گذاری‌کننده آینده کشور است. اگر کشور مشکلاتی دارد، برای رفع این مشکلات نیاز به قانون‌گذاری و حضور مدبّرانه مجلس شورای اسلامی است».
علاوه بر این، در شرایطی که چشم‌های زیادی به‌ویژه خارج کشور به این انتخابات بود، لذا مشارکت یکی از اهداف مهمی بود که باید در این سال اتفاق می‌افتاد. به همین دلیل همه افراد جامعه در هر سطحی که حضور داشتند برای این عمل تلاش کردند. بنابراین «ملی و ضروری بودن» ویژگی هر دو انتخابات سال ۱۴۰۲ به شمار می‌رود.
کشور چگونه درگیر انتخابات شد؟
درگیر انتخابات شدن کشور در سال ۱۴۰۲ در چند سطح قابل بررسی است؛ می‌توان نامزدهای مجلس شورای اسلامی را در سطح نخست این اتفاق قرار داد. به این صورت که با همان شروع سال جدید عده‌ای نگاه‌های خود را به انتخابات معطوف کردند و منتظر اسفندماه شدند. به همین دلیل شاهد رفتارهای متفاوت از این نامزدها بودیم؛ چه آنهایی که در مجلس حضور داشتند و بار دیگر نامزد انتخابات شدند و چه آنهایی که در نظر داشتند وارد عرصه انتخابات شوند.
درگیر شدن نامزدها با انتخابات باعث شد تا در سال ۱۴۰۲ شاهد خبرهای متفاوتی از بهارستان باشیم. به این صورت که همین اتفاق‌ها هم در انتخاب نهایی مردم تاثیرگذار بود. برای نمونه موضوع‌هایی همچون عفاف و حجاب، خودروهای شاسی بلند، طرح صیانت، واردات خودرو و غیره باعث شد تا نمایندگانی که هدف دوباره آنها تکیه بر صندلی سبز بهارستان بود، در این سال از نظر مخالف یا موافق، خودی نشان دهند. آنهایی هم که خارج از مجلس بودند و می‌خواستند نامزد انتخابات شوند آرام آرام با حضور در مراسم و مجالس مختلف تلاش کردند عرض‌اندامی کرده باشند.
رسانه‌هایی که تنور انتخابات را گرم می‌کردند
رسانه‌ها به‌ویژه فضای مجازی به عنوان ابزاری مهم در انتخابات ۱۴۰۲ نقش‌آفرینی کردند. درگیر شدن رسانه‌ها با انتخابات از زمانی شروع شد که نامزدها نخستین تحرکات خود را آغاز کردند. بر همین اساس رسانه‌ها و به‌ویژه فضای مجازی تلاش کردند همه آنچه را که به انتخابات مربوط می‌شد رصد کرده و بازتاب دهند.
در همین خصوص مسائلی که به مجلس و افرادی که احتمال نامزد شدن دوباره آنان می‌رفت سر و صداهای زیادی کرد. برای نمونه فردی مانند «جلال رشیدی کوچی» به عنوان نماینده مجلس که برای واردات خودرو تلاش می‌کرد، دائم مورد توجه رسانه‌ها بود یا «احمد علیرضابیگی» نماینده تبریز به ماجرای دریافت خودروهای شاسی‌بلند توسط نمایندگان مجلس وارد شد. اگرچه صلاحیت هر دو نماینده تائید نشد اما در همان زمان بسیاری بر این باور بودند که بسیاری از کارها و اقدامات نمایندگان برای ورود دوباره به مجلس است.
فهرست‌های انتخاباتی به‌ویژه در تهران همواره مورد توجه رسانه‌ها بوده است. در انتخابات ۱۴۰۲ نیز این فهرست‌ها مورد توجه قرار گرفت؛ صف‌بندی‌هایی که انجام شد، فهرست‌هایی که داده شد و افرادی و احزابی که برای شرکت در انتخابات در صف‌بندی‌های جدیدی قرار گرفتند، نشان داد ائتلاف‌ها و صف‌بندی‌های قدیمی تا حدودی به هم ریخته و جامعه شاهد ائتلاف‌ها و صف‌بندی‌های جدیدی به خصوص در اردوگاه اصولگرایی است.
از طرفی وضعیت اصلاح‌طلبان نیز جای تامل دارد به‌گونه‌ای که آنها با فهرست «صدای ملت» علی مطهری همراهی نکردند. بنابراین رسانه‌ها نشان دادند وضعیت فضای سیاسی در میان احزاب و گروها تغییر پیدا کرده که این تغییر به واسطه انتخابات مشخص شد.
در خصوص نامزدهای مجلس خبرگان نیز رسانه به مهمترین مسئله کشور یعنی انتخابات وارد شدند. به این صورت که از همان ابتدای ثبت‌نام، اینکه چه افرادی نامزد شده‌اند برای آنان مهم بود و در ادامه تائید یا رد صلاحیت‌ها نیز مورد توجه قرار گرفت.
مردم ناراضی اما همچنان پای صندوق رای
شاید بتوان سطح سوم را مردم قرار داد؛ مردمی که از یک طرف مشارکت برایشان مهم است؛ از یک نامزد حمایت می‌کنند و تلاش دارند نامزد مورد نظر خود را به مجلس بفرستند و از طرفی دیگر وضعیت اقتصادی چنان بر آن فشار آورده که دل و دماغی برایشان باقی نمانده است.
به همین منظور اگرچه با شروع سال نیم نگاهی به انتخابات داشتند اما تا روزهای شروع تبلیغات آنچنان شور و شوقی در میان آنان وجود نداشت اما در ۱۰ روز آغازین اسفندماه که نامزدها در حال تبلیغات بودند، همراه و هم‌صدا با آنان خود را درگیر انتخابات کردند. ناگفته نماند عده‌ای از همین مردم به هر دلیلی از فشارهای اقتصادی گرفته تا نارضایتی‌های دیگر، خود را از تبلیغات و حضور در انتخابات کنار کشیده بودند. با این حال، در برهه‌هایی مهمترین مساله برای آنان انتخابات بود و به نوعی خود را درگیر آن می‌دیدند.
جمع‌بندی
روز جمعه ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ انتخابات دوره دوازدهم مجلس و دوره ششم مجلس خبرگان برگزار و سرنوشت بسیاری از حوزه‌ها در مرحله اول مشخص شد. انتخابات ۱۴۰۲ از چند جهت نشان داد که مهمترین مسئله سال بوده است:
۱. حضور نامزدها و موضع‌گیری‌های آنان در مسائل گوناگون
۲. صف‌بندی‌های و ائتلاف‌های انتخاباتی
۳. مشارکت مردم
۴. حرف و حدیث‌ها در حوزه‌های مختلف رای‌گیری
سخن پایانی اینکه، رهبر معظم انقلاب در خردادماه ۱۴۰۲ در دیدار با نمایندگان مجلس شورای اسلامی، فداکاری و شهادت و در یک کلمه از خودگذشتگی رزمندگان اسلام را فرصتی دانستند که امروزه نمایندگان مجلس بتوانند در شهر خود با خیال راحت به میان مردم بروند، حرف بزنند و تبلیغات انتخاباتی کنند و بعد مردم با خیال راحت پای صندوق آمده و نام آنان را داخل صندوق بیاندازند. بنابراین با توجه به چنین بیاناتی، نمایندگان مجلسی که قرار است در چهار سال آینده در بهارستان حضور داشته باشند باید به این مهم توجه داشته باشند که آنان منتخب مردم هستند و برای رفع مشکلات همین مردم نیز تلاش کنند.
منبع: ایرنا