علی القاصی رئیس کل دادگستری استان تهران در نشست بررسی نقش و تأثیر دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در فرایند رسیدگی و رفع مشکلات که با حضور رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه و مدیران دفاتر خدمات الکترونیک قضائی برگزار شد، ضمن اشاره به فلسفه ایجاد و تشکیل دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در جهت «تسهیل» و «تسریع» در امورات مراجعان به دستگاه قضا گفت: امروز دفاتر خدمات الکترونیک قضائی به‌عنوان بخشی مهم و اثرگذار از بدنه دستگاه قضا در حال فعالیت هستند و نقطه آغاز فرایند دادرسی از دفاتر خدمات الکترونیک قضائی کلید زده می‌شود.
نقش دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در فرایند رسیدگی‌های قضائی
رئیس کل دادگستری استان تهران ضمن اشاره به نقش دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در فرایند رسیدگی‌های قضائی خاطرنشان کرد: مأموریت‌های دفاتر خدمات الکترونیک قضائی صرفاً به آغاز فرایند دادرسی محدود نمی‌شود، بلکه این دفاتر به‌عنوان مرجعی که اقدامات آن‌ها برای دستگاه قضا مورد قبول و دارای اعتبار است، در فرایند رسیدگی‌های قضائی، ارسال مکاتبات و لوایح اصحاب پرونده و وکلای آن‌ها ایفای نقش می‌کنند که ملاک تصمیم‌گیری قضات در مراجع قضائی خواهد شد.
دفاتر خدمات الکترونیک قضائی به‌عنوان یک عنصر راهنما و هادی در کنار مراجعان قرار دارند
وی «مأموریت ارشادی» دفاتر خدمات الکترونیک قضائی را از جمله مأموریت‌های مهم و اساسی این دفاتر برشمرد و گفت: دفاتر خدمات الکترونیک قضائی به‌عنوان یک عنصر راهنما و هادی در کنار مراجعان قرار دارند و به آن‌ها کمک می‌کنند که بهترین شیوه را در جهت احقاق حقوق و دادخواهی خود انتخاب کنند و بر همین اساس از بسیاری از اشتباهات حقوقی با هدایت و ارشاد دفاتر خدمات الکترونیک قضائی از سوی مراجعان پیشگیری به‌عمل می‌آید؛ لذا دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در پیشگیری از سردرگمی مراجعان، تسریع در فرایند‌های دادرسی و جلوگیری از طاله دادرسی دارای نقش بسزایی هستند.
دفاتر خدمات الکترونیک قضائی یاری‌دهنده عدلیه در انجام مأموریت‌های خود است
القاصی دفاتر خدمات الکترونیک قضائی را یاری‌دهنده عدلیه در انجام مأموریت‌های خود دانست و گفت: با توجه به رویکرد عدلیه در دوره «تحول و تعالی» مبنی بر الکترونیکی شدن اقدامات و فرایند‌ها شکی نیست که نیاز به حضور و نقش‌آفرینی دفاتر خدمات الکترونیک قضائی بیش از پیش خواهد شد و در نتیجه صلاحیت‌ها و دایره اقدامات آن‌ها نیز افزایش پیدا خواهد کرد، بنابراین ضرورت دارد تا ظرفیت دفاتر خدمات الکترونیک قضائی از حیث کمی و کیفی در جهت پاسخگویی به مراجعان تقویت شود.
دفاتر خدمات الکترونیک قضائی همواره باید به مأموریت‌های اساسی خود پایبند و دفادار باشند
رئیس کل دادگستری استان تهران با اشاره به رویکرد ریاست قوه قضائیه به‌منظور حمایت و پشتیبانی از دفاتر خدمات الکترونیک قضائی اظهار کرد: دفاتر خدمات الکترونیک قضائی همواره باید به مأموریت‌ها و اهداف اساسی خود پایبند و دفادار باشند؛ البته طبیعی است که به لحاظ کثرت کار، اشتباهاتی صورت گیرد و ناهماهنگی‌هایی وجود داشته باشد که ضرورت دارد این اشتباهات در اسرع وقت اصلاح شود.
وی در ادامه تصریح کرد: بعضاً گزارش می‌شود که در فرایند اقدامات دفاتر خدمات الکترونیک قضائی به لحاظ عدم اشراف کافی شخص کاربر، نواقصی شکل می‌گیرد که تاکید می‌شود منشأ شکل‌گیری این نواقص و اشکالات شناسایی و رفع شوند؛ چرا که هر یک از این اشکالات مستقیماً با حقوق مردم سر و کار دارد.
دفاتر خدمات الکترونیک قضائی از ثبت ناقص دادخواست‌ها پرهیز کنند
القاصی در ادامه نمونه‌ای از اشکالات رایج در میان دفاتر خدمات الکترونیک قضائی را تشریح کرد و گفت: بعضاً شخص برای ثبت دادخواست به دفتر خدمات الکترونیک قضائی مراجعه می‌کند و کاربر دفتر نیز به‌رغم ناقص بودن مدارک اقدام به ثبت دادخواست می‌کند و مرجع قضائی به‌لحاظ ناقص بودن مدارک مجدداً دادخواست را اعاده می‌کند؛ در حالی که اگر کاربر دفتر خدمات الکترونیک قضائی در همان بدو امر از ثبت ناقص دادخواست پرهیز کند، از بروز اطاله در فرایند دادخواهی اشخاص جلوگیری می‌شود.
رئیس کل دادگستری استان تهران ضمن اشاره به نقش مهم و اثرگذار دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در فرایند «احقاق حق» و «دادرسی» عنوان کرد: انتظار دستگاه قضا و مجموعه قضائی استان تهران این است که دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در انجام رسالت خود صحت عمل، جلوگیری از تضییع حقوق مردم و کسب رضایت مراجعان را در دستور کار خود قرار دهند؛ چرا که نفس کار دفاتر خدمات الکترونیک قضائی از آنجایی که با مقوله عدالت درآمیخته، مقدس و ارزشمند است و نباید اجازه داد که شأن آن دچار تزلزل شود.
اهمیت نقش نظارتی مدیران دفاتر خدمات الکترونیک قضائی
وی ضمن اشاره به نقش مدیران دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در امر نظارت بر کارکرد مجموعه خود عنوان کرد: با توجه به اینکه اغلب مدیران دفاتر خدمات الکترونیک قضائی حقوقدان هستند انتظار این است که مقدمات و بدیهیات حقوقی در مجموعه آن‌ها با اعمال نظارت و آموزش کاربران رعایت شود تا سبب تأخیر و بروز اطاله در امورات مراجعان نشود.
تکریم مراجعان به‌عنوان یک اصل در دستور کار دفاتر خدمات الکترونیک قضائی قرار داشته باشد
القاصی در بخش دوم این نشست پس از استماع مطالب مدیران دفاتر خدمات الکترونیک قضائی بر ضرورت تقویت ارتباط دفاتر خدمات الکترونیک قضائی و واحد‌های قضائی تاکید کرد و گفت: بدون شک دفاتر خدمات الکترونیک قضائی به‌عنوان خط مقدم در عرصه دادرسی ایفای نقش می‌کنند و محل اولیه رجوع مراجعان به دستگاه قضا هستند؛ نوع برخورد و رفتار مسئولان دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در تصویرسازی اذهان مراجعان نسبت به دستگاه قضا بسیار مهم و قابل توجه است، بنابراین تاکید می‌شود تکریم مراجعان به‌عنوان یک اصل در دستور کار دفاتر خدمات الکترونیک قضائی قرار داشته باشد.
در خصوص دعاوی خانواده برای اعسار از هزینه دادرسی نیازی به تنظیم دادخواست جداگانه نیست
رئیس کل دادگستری استان تهران در واکنش به اظهارات یکی از حاضرین پیرامون نحوه اخذ دادخواست‌های اعسار از هزینه دادرسی در دعاوی خانواده عنوان کرد: یکی از مواردی که سبب بروز نارضایتی در میان مراجعان و افزایش بدون توجیه پرونده‌ها می‌شود، این است که بعضاً خوانش‌های نادرستی از قوانین و مقررات وجود دارد که یکی از این موارد، مرتبط با دادخواست اعسار از هزینه دادرسی در دعاوی خانواده است. بر اساس قانون حمایت خانواده، در خصوص دعاوی خانواده نیازی به تنظیم دادخواست اعسار از هزینه دادرسی به‌طور جداگانه نیست و شخص می‌تواند ضمن دادخواست اصلی خود درخواست اعسار را ارائه دهد.
از ثبت شکایت‌های «فاقد وصف کیفری» پرهیز شود
وی از دیگر عوامل افزایش ورودی پرونده‌ها به دستگاه قضا را ثبت شکایت‌های «فاقد وصف کیفری» ذکر کرد و گفت: بخشی از شکایت‌هایی که ثبت می‌شود فاقد وصف کیفری است و اساساً جرم محسوب نمی‌شود؛ به‌طور مثال، بسیاری از شکایت‌هایی که ثبت و تبدیل به پرونده شده مرتبط با فقدان مدارک است، اما باید توجه داشت که گم شدن مدارک جرم محسوب نمی‌شود و فاقد وصف کیفری است.
ضرورت تقویت ارتباط دفاتر خدمات الکترونیک قضائی با مقامات ارجاع واحد‌های قضائی
القاصی در ادامه و در پاسخ به مطالبه مدیران دفاتر خدمات الکترونیک قضائی مبنی بر گسترش ارتباط این دفاتر با مقامات ارجاع گفت: در بازدید از واحد‌ها و مجتمع‌های قضائی همواره بخشی از اشکالاتی که شناسایی و بیان می‌شود مرتبط با حوزه کاری دفاتر خدمات الکترونیک قضائی است؛ لذا گسترش ارتباط میان دفاتر خدمات الکترونیک قضائی و مقامات ارجاع در جهت تسریع در فرایند‌ها و تسهیل امور مراجعان یک ضرورت است که در همین رابطه به معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی دادگستری کل استان تهران مأموریت داده می‌شود تا زمینه تحقق این مهم را در بستر یک سامانه الکترونیکی ایجاد کند.
توصیه رئیس کل دادگستری استان تهران به دفاتر خدمات قضائی برای حمایت از اشخاص بی‌بضاعت
رئیس کل دادگستری استان تهران همچنین به مدیران دفاتر خدمات الکترونیک قضائی توصیه کرد تا به‌منظور ایجاد برکت در کار خود و کسب رضایت پروردگار متعال «حمایت از اشخاص بی‌بضاعت» را در دستور کار خود قرار دهند.
وی در همین زمینه و در بخش پایانی سخنان خود گفت: بدون شک بسیاری از اشخاصی که برای حق‌خواهی به دستگاه قضا مراجعه می‌کنند، بضاعت مالی ندارند، اما این امر نباید تبدیل به مانعی برای احقاق حقوق آن‌ها شود، در همین زمینه به مدیران دفاتر خدمات الکترونیک قضائی توصیه می‌شود تا از اشخاصی که واقعاً بضاعت مالی ندارند، حمایت کنند و اجازه ندهند که به‌دلیل عدم تمکن مالی از حق خود صرف نظر کنند و اطمینان داشته باشند که این مساله رضایت پروردگار متعال را در پی خواهد داشت.
محمد کاظمی فرد رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه نیز در نشست مدیران دفاتر خدمات الکترونیک قضائی استان تهران که در سالن ولایت ستاد دادگستری استان تهران برگزار شد گفت: دسترسی مردم باید به خدمات قضائی شبانه روزی باشد.
کاظمی فرد با تاکید بر اینکه در مسیر دستیابی به اهداف و راهبرد‌های سند تحول قوه قضائیه و اجرای دستور مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مبنی بر دسترسی آسان مردم به خدمات قضائی گفت: جغرافیا و زمان برای ارائه خدمات قضائی به شهروندان ایران در هر نقطه از جهان را حذف می‌کنیم.
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه افزود: ارائه خدمات قضائی به هر فردی که نیازمند و متقاضی خدمات قضائی جمهوری اسلامی ایران می‌باشد رسالتی است که آن را در حوزه فناوری اطلاعات بر عهده داریم و پیگیر هستیم تا بتوانیم در هر نقطه و زمان این خدمات ارائه شود.
کاظمی فرد با اشاره به این موضوع که با کمک شرکت‌های دانش بنیان، امکان دریافت خدمات قضائی برای ایرانیان خارج از کشور فراهم شده است گفت: این مسیر را دستگاه قضائی در راستای دستور مقام معظم رهبری مبنی بر دسترسی آسان به خدمات قضائی طی می‌کند و دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در این فرآیند نقش مهمی بر عهده دارند.
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه همچنین از راه اندازی سامانه تنظیم برای نوبت دهی در اوقات دفاتر خدمات الکترونیک قضائی خبر داد و گفت: طبق آمار زمان تقریبی انتظار در دفاتر خدمات الکترونیک قضائی از ۱۲۰ دقیقه به ۱۵ دقیقه کاهش پیدا کرده است.
حسن روحانی نیا مدیرعامل دفاتر خدمات الکترونیک قضائی نیز در این نشست ضمن ارائه گزارشی از عملکرد‌ها و برخی از کاستی‌ها گفت: اینکه دفاتر را عضوی از خانواده بزرگ عدلیه و دستگاه قضا می‌دانید باعث افتخار است.
روحانی نیا گفت: هدف از ارائه خدمات در دفاتر خدمات الکترونیک قضائی کاهش درصد حضور افراد در محاکم و ارائه خدمت همراه با کرامت به مردم است.