از هفته های گذشته وزارت راه وشهرسازی در راستای قانون جهش تولید مسکن و ساماندهی بازار مسکن اقدام به راه اندازی سامانه خودنویس کرده است. این در حالی است که در این ایام به طور معمول میزان معاملات مسکن به ویژه در بخش اجاره چندان پر رونق نیست و قراردادهای زیادی بین موجر و مستاجر منعقد نمی شود اما با این وجود دولت سعی کرده است با راه اندازی این سامانه بخشی از نیاز مستاجران در این بازار را تامین کند.
سامانه خودنویس khodnevis.mrud.ir، با هدف نظارت بر بازار مسکن، از سوی دولت، راه اندازی شده تا بنگاه داران و متقاضیان ثبت قرارداد املاک، استعلام اجاره نامه و اخذ کد رهگیری به صورت رایگان به سامانه مراجعه کرده و پس از ثبت نام از امکانات آن، بهره‌مند گردند.
هادی عباسی معاون وزیر راه وشهرسازی پیش از این در خصوص سامانه خودنویس اعلام کرده بود که سامانه خودنویس شبانه روزی فعال است و امکان ثبت رایگان قراردادهای اجاره در این سامانه وجود دارد. همچنین امکان پاسخ‌گویی تلفنی و اینترنتی از ۸ صبح تا ۸ شب نیز ایجاد شده‌است.
به گفته این مقام مسئول، تمامی املاکی که قراردادهای اجاره آنها در سامانه خودنویس ثبت می‌شود باید پیش‌تر در سامانه املاک و اسکان ثبت شوند و ثبت این املاک در سامانه املاک و اسکان این مزیت را دارد تا خانه‌ها به‌عنوان خالی شناخته نشوند.
عباسی‌اصل ادامه‌داد: تمامی مشاوران و بنگاه‌های مشاور املاک مجاز به این سامانه متصل هستند و در تلاش هستیم تا شرایطی را فراهم کنیم که سامانه‌های مرتبط از جمله سامانه ثبت‌احوال و سایر سامانه‌های مرتبط برای ارائه خدمات مناسب‌تر به این سامانه متصل شود.
وی افزود: سامانه خودنویس از سامانه املاک و اسکان بازخوانی می‌کند و اگر ملک در سامانه املاک و اسکان ثبت نشده باشد امکان ثبت اجاره و خرید و فروش را در این سامانه نخواهد داشت. هم اکنون در ۱۱ استان امکان ثبت رایگان اجاره ایجاد شده‌است و در صدد هستیم تا پایان سال تمامی استان‌های کشور امکان ثبت اجاره را در سامانه خودنویس پیدا کنند.
به گفته وی، استان‌های یزد، سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد، تهران، کرمان، کرمانشاه، چهار محال و بختیاری، ایلام، لرستان، فارس و بوشهر امکان ثبت معاملات اجاره را در سامانه خودنویس دارند.
معاون وزیر راه و شهرسازی تأکید کرد: در سامانه خودنویس افراد با کد ملی، کد پستی و با تلفن همراهی که به نام خودشان است این امکان را خواهند یافت تا احراز هویت شوند و در این سامانه معاملات خود را به‌عنوان موجر و مستأجر ثبت کنند.
این در حالی است که در رابطه با سامانه خودنویس کیانوش گودرزی رئیس اتحادیه مشاوران املاک استان تهران به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: اطلاعات سامانه خودنویس هنوز کامل نیست و دارای اختلال‌های زیادی در حوزه اطلاعات مالکان و مستاجران است.
او ادامه داد: این سامانه علاوه بر ایراداتی که گفته شد، در حال ورود به یک حوزه صنفی تخصصی است که هیچ سررشته‌ای در آن ندارد. شاید ما بتوانیم با اصناف دیگر رقابت کنیم، اما مسلما بحث دولت فرق دارد و ما نمی‌توانیم با چنین شرایطی استقلال کاری داشته باشیم. انتظار می‌رود دولت این یک مورد را همانند مشکلات دیگر برطرف کند تا صنف ما در این‌باره متضرر نشود.
گودرزی اظهار کرد: تا به امروز این سامانه نتوانسته به هدف خود که شفافیت در قرارداد‌ها و ایجاد امنیت بوده است، برسد؛ چراکه ارتباط لازم با سازمان‌های مرتبط را ندارد. البته نمی‌توان منکر شد که این سامانه در حوزه‌های مختلف به بخش مسکن کمک‌های زیادی کرده؛ برای مثال، صدور کد رهگیری رایگان، مشکل خیلی از مستاجران را حل کرده است.
او بیان کرد: علاوه بر کاهش هزینه، حوزه‌های دیگری مثل حساب‌های مالیاتی و مشکلات قضایی قرارداد‌ها نیز برطرف شده است. به‌همین‌دلیل باوجود تمام ضعف‌ها و ایراداتی که وجود دارد، این سامانه یک بانک اطلاعاتی خوب محسوب می‌شود که اطلاعات و آمار خوبی برای وزارت راه و شهرسازی فراهم آورده است و این وزارتخانه می‌تواند از این اطلاعات در سیاست‌گذاری خود بهره ببرد.
همچنین فرشید ایلاتی، کارشناس بازار مسکن درباره سامانه خودنویس گفت: سامانه‌ای که به‌طورمعمول در دفاتر مشاوران املاک با آن کار می‌کنند، حدود ۱۵ سال عمر دارد و در این مدت به متقاضیان برای خریدوفروش، رهن و اجاره ، کد رهگیری داده می‌شد.
وی در ادامه بیان کرد: اما در حالت دیگر، متقاضیانی بودند که به‌واسطه پلتفرم‌های اینترنتی، روزنامه‌ها و آگهی‌های موجود همدیگر را پیدا می‌کردند و مجبور بودند تا برای عقد قرارداد و اخذ کد رهگیری سراغ مشاوران املاک بروند و به‌اجبار هزینه‌ای را به‌عنوان کمیسیون به مشاوران پرداخت کنند. البته در سالیان گذشته، عده‌ای با استناد بر همین ضعف و با اهداف سوداگری و سودجویانه به دیوان عدالت شکایت و کد رهگیری را از معاملات مسکن باطل کردند.
ایلاتی با بیان اینکه به‌طورکلی این ضعف در سیستم معاملاتی باعث شد تا برای تقاضا‌های داوطلبانه پیش‌بینی صورت نگیرد، افزود: البته این پیش‌بینی از سوی دولت انجام شده بود که در هر منطقه تعدادی از بنگاه‌های مشاوران ملکی منتخب، تنها با اخذ مبلغ کمی به‌عنوان حق ثبت، معاملات این‌چنینی را انجام دهند و متقاضیان داوطلب، به مشاوران املاک کمیسیون پرداخت نکنند. البته این موضوع منتفی شد و به‌جایی نرسید.
وی بیان کرد: این مقاومت‌ها و کارشکنی‌ها باعث شد تا یک وقفه ۱۰ساله برای راه‌اندازی یک سامانه منضبط و منسجم اتفاق بیفتد؛ از این‌رو سرانجام بعد از چند سال، دولت و وزارت راه‌وشهرسازی تصمیم گرفت با راه‌اندازی سامانه «خودنویس» این ضعف را پوشش دهد و به مردم این امکان را دهد تا بتوانند به‌صورت رایگان، خودجوش و بدون مراجعه به بنگاه‌های املاک، اقدام به ثبت قراردادهای رهن و اجاره خود کرده و کد رهگیری دریافت کنند.
براساس این گزارش طبق بررسی های صورت گرفته در حال حاضر مستاجرانی که در این سامانه اقدام به ثبت قرارداد اجاره کرده اند از ناقص بودن این سامانه خبر داده و گفته اند که اطلاعات این سامانه کامل نیست و همین امر باعث شده است که در طول انعقاد قرارداد با مشکل مواجه شوند.
حال با توجه به آنکه دولت وعده داده است تا پایان سال تمامی معاملات اجاره مسکن به سامانه خودنویس منتقل خواهد شد باید ببنیم که آیا اطلاعات معاملات مسکن که هنوز در سامانه خودنویس به صورت کامل بارگذاری نشده است وارد می‌شود یا خیر؟ چراکه برای تمدید قراردادهای اجاره که طی یکی دو سال گذشته افزایش یافته است نیاز به این اطلاعات است بنابراین باید دولت تمهیدات لازم را در این زمینه انجام دهد تا شاهد بهبود وضعیت بازار اجاره از ابتدای سال آینده باشیم.