امنیت غذایی، تامین معیشت و غذای سالم برای مردم جزء تاکیدات رهبر معظم انقلاب است که براین اساس دستیابی به خودکفایی و خوداتکایی ۵ محصول اساسی و استراتژیک جزء اولویت های وزارت جهاد و برنامه هفتم در دستور کار قرار دارد.
محمدعلی نیکبخت وزیر جهاد کشاورزی در آغاز سال زراعی گفت: مطابق اسناد بالادستی و سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب و سند انتظار رئیس جمهوری، مقرر شد در محصولات اساسی به خودکفایی ۹۰ درصدی و در ۵ محصول استراتژیک و راهبردی از جمله گندم، برنج، جو، پنبه و شکر باید به خودکفایی ۱۰۰ درصدی دست یابیم که بنابر تاکیدات مقام معظم رهبری و رئیس جمهور، دستگاه های دولتی از جمله مجلس شورای اسلامی، سایر قوا و دستگاه های داخل کشور باید در کنار وزارت جهاد کشاورزی بیایند.
نیکبخت می گوید: در محصولات اساسی، مطابق اسناد بالادستی و سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب و سند انتظار رئیس جمهوری، مقرر شده که در ۵محصول اساسی به خودکفایی ۹۰ درصدی برسیم.
با وجود کمبود منابع آبی برای هر کشوری خودکفایی در تولید کالاهای اساسی از واجبات است به طوریکه در اهمیت تولید کالاهای اساسی مانند گندم آن را با موشک مقایسه کرده و از واژه امنیت غذایی برای تولید محصولات کشاورزی اساسی استفاده میشود.
علیرضا مهاجر معاونت امور زراعت گفت: سال ۱۴۰۰ حدود ۷.۵ میلیون تن گندم به کشور وارد شد که امسال به یک میلیون تن کاهش پیدا می‌کند که براین اساس حدود ۲.۵ میلیارد دلار تنها صرفه جویی در واردات گندم صورت می‌گیرد.
مهاجر می گوید: در صورتی که برای محصول تولیدی کشاورزان مشتری باشد خودکفایی در تولید پنبه، شکر و دانه‌های روغنی به راحتی امکان پذیر است، اما واردات اجازه این کار را نمی‌دهد.
قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: بنابر سیاست وزارت جهاد و برنامه هفتم در پنج محصول اساسی گندم، برنج، جو، پنبه و شکر باید به خودکفایی برسیم، اما تحقق این امر نیازمند ایجاد زیرساخت‌های لازم است.
به گفته او، کشت محصولات اساسی در برابر سبزی و صیفی برای کشاورز باید صرفه اقتصادی داشته باشد به طوریکه دولت خسارت عدم کاشت را پرداخت کند تا کشاورزان به تولید این محصولات در راستای ارتقای امنیت غذایی ترغیب شوند.
پیشه ور ادامه داد: با توجه به آنکه ۱۰۰ درصد کشاورزی کشور خصوصی است، از این رو کشاورزان در یکسال زراعی تلاش می‌کنند تا امرار معاش خود را بگذرانند و لازمه این کار آن است که دولت پای کار آید به طوریکه مابه التفاوت کشت صیفی با محصولات استراتژیک را پرداخت کند.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی اجرای مصوبه الگوی کشت را از دیگر زیرساخت‌های رسیدن به خودکفایی ۵ محصول اساسی دانست و گفت: دولت با پرداخت مشوق‌های لازم همچون سرمایه در گردش، تجهیز و نوسازی ناوگان مکانیزاسیون، یارانه بیمه محصولات کشاورزی و تامین به موقع نهاده‌های کشاورزی باید کشاورزان را به اجرای مصوبه الگوی کشت ترغیب کند چراکه کشاورزان بدنبال کشت محصولاتی هستند که برایشان منفعت بیشتری دارد.
او ادامه داد: اعلام به موقع نرخ خرید تضمینی و پرداخت مناسب مطالبات کشاورزان را یکی دیگر از راهکار‌های خودکفایی محصولات استراتژیک و اساسی برشمرد و گفت: با وجود آنکه کشاورز یک سال روی مزرعه کار می‌کند، از این رو انتظار دارد پس از تحویل محصول خود به مراکز خرید بهای محصول خود را دریافت کند تا بتواند بدهی خود را پرداخت کند که تاخیر در پرداخت مطالبات اثر سو بر خودکفایی دارد.
با توجه به اهمیت خودکفایی محصولات اساسی و ارتقای ضریب امنیت غذایی در شرایط تحریم انتظار می رود که حمایت های لازم از بخش تولید صورت گیرد چراکه تحقق این امر نیازمند اعتبارات لازم برای اجرای قانون الگوی کشت، کشت قراردادی و خرید تضمینی محصولات کشاورزی و پرداخت تسهیلات ارزان قیمت به کشاورزان است که در نهایت با ایجاد انگیزه در بین کشاورزان، این امر محقق خواهد شد.
واردات بی رویه محصولات اساسی در تضاد با سیاست خودکفایی است
محمد بازرگان عضو اتاق اصناف کشاورزی گفت: خودکفایی ۵ محصول اساسی و استراتژیک در کشور سیاست غلطی نیست، اما جای این سوال مطرح است که مسئولان با چه نقشه راهی بدنبال اجرای این موضوع هستند؟ به عنوان مثال وقتی هزینه تمام شده یک کیلو گندم ۱۸ تا ۱۹ هزارتومان است، چطور می‌توان انتظار داشت که کشاورز کمتر از این نرخ عرضه کند.
به گفته او، علی رغم آنکه در تولید برنج کشور نزدیک به خودکفایی هستیم، اما با واردات بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزارتن در سال گذشته و بیش از یک میلیون تن امسال نمی‌توان انتظار تحقق این موضوع را داشت. به عبارت دیگر مافیای واردات که سود آنها در رانت و فساد است، همواره مخالف تولید هستند.
بازرگان ادامه داد: تحقق خودکفایی ۵ محصول اساسی اصول و مبانی دارد که ابتدا باید زیرساخت‌های آن فراهم شود، در غیر این صورت با استمرار سیاست‌های فعلی نمی‌توان به خودکفایی رسید و امنیت غذایی کشور را تامین کرد.
عضو اتاق اصناف کشاورزی افزود: از مجموع ۱۶ میلیون هکتار اراضی کشاورزی ۲ میلیون هکتار به گندم آبی و ۴ میلیون هکتار گندم دیم اختصاص دارد که برای رسیدن به خودکفایی باید سیاست‌های حمایتی از کشت دیم را داشته باشیم تا به قیمت منطقی برسیم.
او گفت: در حوزه واردات دانه‌های روغنی باید تعرفه گذاشت و دولت تجمیع تعرفه‌ها را در سیاست‌های حمایتی از تولید به کار برد تا ظرف چند سال آینده به تعادل برسیم و تا زمانیکه سیاست واردات بر تولید غلبه کند، سیاست خودکفایی محقق نخواهد شد.
جنگ اخیر روسیه و اوکراین بیش از هر زمان دیگری اهمیت خودکفایی محصولات استراتژیک را نشان داد، از این رو انتظار می رود حمایت های لازم از بهره برداران بخش کشاورزی به عنوان سربازان خودکفایی و امنیت غذایی صورت گیرد تا طی برنامه مدون بتوان به امر خودکفایی در محصولات راهبردی دست یافت چراکه پتانسیل خودکفایی و بی نیازی از واردات در کشور وجود دارد و تنها نیازمند حمایت از بهره برداران است تا آنها به خاظر گذراندن معیشت زندگی ناگریز به تولید محصولات صیفی و آب بر نباشند که منابع آب و خاک کشور هم دچار مخاطره کند.