هوش مصنوعی موضوعی است که در حال حاضر به‌شدت مورد توجه پژوهشگران جوان سراسر دنیا قرار گرفته و حوزه‌های مختلف علمی و اجرایی، سعی زیادی برای درک بهتر و استفاده بهینه از آن دارند. در این میان، مشکل همه‌گیری ویروس کرونا نیز که از سال ۲۰۱۹ گریبانگیر جهان شد، سبب شتاب گرفتن استفاده از فناوری‌های مجازی و هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف پژشکی و همچنین در آموزش دندانپزشکی گردید.
بدیهی است که هوش مصنوعی به زودی جزو جدایی‌ناپذیری از دندانپزشکی خواهد بود؛ لذا برنامه‌های درسی دندانپزشکی در دانشگاه‌ها نیاز به به‌روزرسانی دارند تا دانشجویان بتوانند از مزایای آن ازجمله تشخیص‌های بهتر، اشتباهات کمتر، درمان‌های صحیح‌تر، اتلاف وقت و هزینه کمتر سود ببرند.
در این رابطه، محققانی از دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در مقاله‌ای علمی که در نشریه علمی پژوهشی «راهبرد‌های توسعه در آموزش پزشکی» به انتشار رسانده اند، به بررسی اهمیت هوش مصنوعی در آموزش دندانپزشکی پرداخته و سعی کرده اند وضعیت کنونی و چالش‌های پیش رو را در این خصوص ارزیابی نمایند.
به گفته، امیرحسین خزاعی، محقق گروه دندانپزشکی عمومی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان و همکارانش، «ادغام هوش مصنوعی در آموزش دندانپزشکی، به در دسترس بودن و اثربخشی آن و همچنین تمایل دانشگاه‌ها و دانشجویان برای ترکیب آن با دروس آموزشی بستگی دارد».
آن‌ها می‌افزایند: «پذیرش استفاده از هوش مصنوعی در آموزش می‌تواند تأثیر وسیعی در دانشگاه‌ها داشته باشد و آموزش‌های سنتی را تکمیل کند. البته در کنار این مباحث باید به مشکلات این مسیر نیز اشاره کرد. ازجمله این موارد، می‌توان پیشرفت‌های بسیار سریع در این حیطه از فناوری و نیاز به‌بروزرسانی‌های متعدد محتوای آموزشی در یک بازه زمانی محدود را نام برد».
برخی متخصصان معتقد هستند که در حال حاضر استفاده از هوش مصنوعی در آموزش دندانپزشکی به‌دلیل فقدان تحقیقات کافی و اولویت‌های آموزشی، ازنظر عملی امکان‌پذیر نیست و باید ازنظر مالی، سود و زیان آن را نیز بررسی کرد.
اما خزاعی و همکارانش می‌گویند: «هم اکنون دو حیطه از آموزش دندانپزشکی به‌وسیله هوش مصنوعی در حال تغییر شکل هستند: ۱) آموزش نظری و ۲) آموزش بالینی برای مراقبت از بیمار. برای مثال، برخی از دانشکده‌های دندانپزشکی در آغاز دوران پری‌کلینیک برای آموزش اولیه دانشجویان خود از واقعیت مجازی بهره می‌گیرند. درحقیقت دانشجویان کار عملی خود را با تمرین بر روی ربات‌های هوشمندی آغاز می‌کنند که عملکرد بیمار را تقلید می‌کنند».
به بیان این محققان، «هوش مصنوعی به دانشجویان این اجازه را می‌دهد تا از اسکنر‌های سه بعدی داخل دهانی برای تمرین مهارت‌های دستی خود استفاده کنند. بدین شکل که کامپیوتر از طریق اسکن کردن حرکات دست دانشجویان، می‌تواند بازخورد بی‌طرفانه و عینی به کیفیت عمل و درمان انجام‌شده توسط دانشجو بدهد که قطعاً می‌تواند در ارتقاء عملکرد آن‌ها به‌شدت مؤثر باشد».
بر اساس این تحقیق، یکی دیگر از کاربرد‌های هوش مصنوعی در آموزش دندانپزشکی، استفاده از فناور‌های دیجیتال در صندلی‌های دندانپزشکی اشت که توانایی جمع‌آوری علائم حیاتی مانند دمای بدن و ضربان قلب بیمار را دارا هستند. این اطلاعات به‌طور بالقوه می‌توانند در تشخیص اضطراب بیمار مفید باشند و به آموزش کمک کنند.
مجریان این مطالعه معتقدند: «علی‌رغم پیشرفت‌های حاصل در تحقیقات بین‌المللی باید گفت که آگاهی اساتید دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور ما در ارتباط با کاربرد هوش مصنوعی در دندانپزشکی نسبت به سایر حیطه‌های علوم‌پزشکی به‌شدت ضعیف بوده و تلاش زیادی از طرف آن‌ها برای کسب دانش در این شاخه رخ نداده است و متأسفانه تنها تعداد انگشت‌شماری پایان‌نامه و کار تحقیقاتی در داخل کشور درمورد کاربرد‌ها و مزایای استفاده از هوش مصنوعی در دندانپزشکی یافت می‌شوند».
آن‌ها اضافه می‌کنند: «بنابراین باید گفت ساختار دانشکده‌های دندانپزشکی ایران برخلاف دانشگاه‌های تراز اول دنیا بیشتر به‌صورت غیردیجیتال است و این موضوع امکان استفاده از هوش مصنوعی را برای آموزش دانشجویان دشوار می‌کند. از طرفی دانشجویان و اساتید اطلاعات کافی در مورد قوانین و مقررات استفاده از هوش مصنوعی و فناوری‌های نوظهور مرتبط با آن را ندارند و این موضوع می‌تواند مشکلات قضایی برای آن‌ها ایجاد کند».
در انتها، محققان فوق این گونه نتیجه گیری کرده اند که «در شرایط فعلی، فاصله زیادی با کاربرد هوش مصنوعی در آموزش دندانپزشکی در ایران وجود دارد. اما می‌توان با آموزش مباحث پایه این علم نوظهور و قوانین استفاده از آن در دانشکده‌های دندانپزشکی، کمک شایانی به پیشرفت فناوری در حیطه دندانپزشکی و تولید محصولات مرتبط با آن در داخل کشور کرد».
به عقیده آن ها، «با راهنمایی گرفتن از اساتید دانشکده‌های مهندسی و ارائه واحد‌های مربوطه در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و یا برگزاری دوره‌های مشابه در قالب دروس اختیاری و کارگاه‌های آموزشی، می‌توان قدم اول در راستای گسترش این علم در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور برداشت و این ارتباط بین رشته‌ای در آینده‌ای نه چندان دور، منجر به استفاده بیشتر از فناوری‌های جدید در آموزش دندانپزشکی خواهد شد».
لازم به ذکر است، نشریه «راهبرد‌های توسعه در آموزش پزشکی» که این موضوع مهم را مورد توجه قرار داده است، در قالب فصل نامه توسط دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان منتشر می‌شود.
منبع: ایسنا