همه ما شاهد حضور کودکان کار در سراسر کشور به خصوص کلانشهرها هستیم. پدیده کودکان کار و خیابانی یکی از معضلات گریبانگیر شهر است. کودکان کار، کودکانی هستند که بدون حضور موثر سرپرست یا مراقب در خیابان به مشاغل رده پایین مشغولند و انگیزه آنها تنها کسب درآمد است.
کودکان آسیب پذیرترین گروه جامعه انسانی، نخستین کسانی هستند که در معرض هجوم مستقیم انواع ناگواری ها، فشارها و مشکلات ناشی از زندگی بزرگترها قرار می گیرند و آن را تحمل می کنند.
طی پیگیری های خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص ساماندهی کودکان کار و شناسایی دقیق آن ها امین حسین رحیمی دادستانی کل کشور و سازمان بهزیستی کشور این چنین بیان کرد:دادستانی و بهزیستی از اعضای اصلی این مرجع هستند. کار مهم مرجع ملی حقوق کودک، خانواده محور کردن و تسهیل مراقبت از اطفال و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست است. کودکان کار طبق قانون با دستور دادستانی در اختیار بهزیستی قرار می‌گیرند. قبلا بهزیستی نمی‌توانست این کودکان را به فرزندخواندگی موقت بدهد مگر با حکم امین موقت که بسیاری مواقع دادگاه این حکم را صادر نمی‌کرد.
او در ادامه گفت از سازمان بهزیستی کشور انتظار داریم در زمینه مجتمع‌های شوق زندگی پیشگام شود و ساختمان و امکانات آن را فراهم کند البته هیچ مانعی نیست که ساختمان آن برای دادگستری باشد و حتی اگر دایره سرپرستی می‌خواهد آنجا باشد، منعی وجود ندارد، اما اگر این امور میسر نشد، اصل این است که نیرو، ساختمان و امکانات آن از سوی بهزیستی فراهم شود و دادستان‌ها باید دادیار در آنجا مستقر کنند و نباید درگیر امکانات اجرایی شوند.
رحیمی تصریح کرد: پنجره واحد خدمات الکتریکی باید ایجاد شود و سامانه‌ها به یکدیگر وصل شوند. علاوه بر آن، فرایند‌های حمایتی باید یکسان باشد. به طور مثال برخی کودکان خانواده معتاد دارند و برخی کودکان سرپرست ندارند؛ اگر نوع خدمات یکسان نباشد موجب تبعیض و بی عدالتی می‌شود یا اینکه همه کودکان مشتاق می‌شوند به یک مجتمع شوق زندگی خاص بروند.
وزیر دادگستری گفت: مرجع ملی حقوق کودک طرح ویژه بهارستان را در تهران انجام داد که شامل حمایت مالی از کودکان نیازمند بود. در این طرح، چهار هزار کودک تحت پوشش قرار گرفتند. این طرح با همکاری سازمان بهزیستی کشور انجام شد و برای اینکه این طرح را توسعه دهیم باید وضعیت آماری کودکان نیازمند حمایت را داشته باشیم. شفافیت در این زمینه از طریق ایجاد بستر نرم افزاری برای کمک تشکل‌های مردمی باید انجام شود همچنین دستورالعمل کمک‌های بین المللی -مانند کمک‌های یونیسف- نیاز به اصلاح دارد که اگر نیاز به مصوبه دولت داشته باشد می‌توانیم آن را اصلاح کنیم.
رحیمی گفت: طرح ساماندهی و حمایت از کودکان کار و خیابان به طور جدی در تهران آغاز شده است و طی همکاری های مکرر با دستگاه های ذی ربط کار را پیش خواهیم برد. الگوی ملی برای حمایت از کودکان کار در این زمینه باید طراحی شود.
او در پایان تصریح کرد: در حوزه کودکان کار و خیابان تا زمانی که فرهنگسازی و ارتقای آگاهی عمومی انجام نشود با مقاومت مردمی در ساماندهی این کودکان روبرو می‌شویم. مردم تصور می‌کنند که فقط می‌خواهیم کودکان را از خیابان‌ها جمع کنیم درصورتی که می‌خواهیم از آنها حمایت کنیم. باید اقداماتی انجام شود که به جای اینکه افراد سر چهارراه‌ها به کودکان کمک کنند به محلی مطمئن و امین کمک کنند تا کمک‌ها به خانواده‌های این کودکان برسد. طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان نباید ضربتی و موقت باشد بلکه همیشگی است.
آمار دقیق از کودکان کار و خیابانی وجود ندارد
چندی پیش هم حجت‌الاسلام مهدی ملکی رئیس کارگروه کودک کار و خیابان وزارت کشور از کودکان کار گفت: بر اساس آمار جهانی از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰، ۱۶۰ میلیون کودک کار و خیابان در دنیا اعلام شده است و در ارتباط با تعداد کودکانه کار و خیابان کشور آمار قابل استنادی وجود ندارد.
او بیان کرد: یک ضعف بزرگی که در کشور ما وجود دارد که آمار دقیقی از کودکان کار و خیابانی وجود ندارد البته بخش عمده‌ای از کودکان کار و خیابان در کشور ما از اتباع هستند که این موضوع جای خوشحالی ندارد.
حجت‌الاسلام ملکی تصریح کرد: یکی از موارد مهم و چالش‌ها در حوزه کودکان کار و خیابانی این است که در حوزه جمع‌آوری و ساماندهی کودکان کار و خیابانی بین دستگاه‌ها و سازمان‌ها دعوا وجود دارد و دستگاه‌ها موضوع ساماندهی و جمع‌آوری کودکان کار و خیابانی را بین همدیگر پاسکاری می‌کنند.
رئیس کارگروه کودک کار ادامه داد: بهزیستی زیرمجموعه یک وزارتخانه قرار دارد و همین امر نمی‌تواند شرایطی را فراهم بکند تا این سازمان عملکرد بهتری را داشته باشد و این سازمان می‌تواند مستقیم زیر نظر شخص رئیس جمهور اداره شود.
او گفت: موضوع کودکان کار باید دغدغه دستگاه‌ها و سازمان‌ها قرار بگیرد و این در حالی است که با توجه به کوتاه مدت بودن مدیریت‌ها تا افراد بخواهند در این حوزه به مسئله کودکان کار و خیابان اشراف داشته باشند تغییر می‌کنند به طوری که در دو سال گذشته شاهد تغییرات مکرری در ارتباط با مسئولیت کودکان کار و خیابانی در سازمان بهزیستی بوده‌ایم.
حجت‌الاسلام ملکی تصریح کرد: در برخی از شهر‌ها از جمله تهران و البرز ما شاهد حضور تعداد قابل توجه کودکان کار و خیابانی هستیم و در برخی از شهر‌ها آمار‌ها کمتر است، اما حتی یک کودک کار و خیابانی در شهر‌ها و استان زیبنده کشور نیست.
او گفت: طرح مرکز شوق زندگی قوه قضاییه، طرح اقدام و عمل بهزیستی، طرح مشارکت مردمی و ساماندهی کودکان کار و خیابانی توسط شهرداری چهار مدل طراحی شده برای مسئله کودکان کار و خیابانی است.امیدواریم طی پیگیری های مستمر شاهد ساماندهی زودهنگام در راستای کودکان کار باشیم.
ساماندهی کودکان کار روند خوبی خواهد داشت
در آخر آرزو فاتحی سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور این گونه بیان کرد: سازمان بهزیستی به کمک مددکاران و کارمندان خود به نقاطی که کودکان کار هستند می روند و با شناسایی کردن آن ها مراحل ساماندهی را شروع می کنند.یک تعامل خوبی بین قوه قضاییه و سازمان بهزیستی در این باره ایجاد شده که خوشبختانه اقدامات ضروری درباره پیدایش و تشخیص و ساماندهی کودکان شروع خواهد شد.