«فریدون برادر منوچهر» به تهیه کنندگی و کارگردانی ابوالفضل توکلی، پرترهای از فریدون اسماعیلی از چهرههای پیشکسوت عرصه صدا و دوبله است و بهمرور زندگی شخصی و حرفهای وی میپردازد.
در ابتدای این مراسم فریدون اسماعیلی با نقل خاطرهای از محمدرضا شجریان گفت: به یاد دارم زمانی که برای فراگرفتن خوشنویسی به کلاس میرفتم، آقای میرخانی استاد خوشنویسیام بود. همچنین آواز را زیر نظر استاد مهرتاش فراگرفتم. در آن روزگار که کلاس آواز را بهتازگی شروع کرده بودم، دوست عزیزم محمدرضا شجریان دوره را تمام کرده بود. به یاد دارم که هم استاد میرخانی و هم استاد مهرتاش از ایشان به نیکی یاد میکردند. من امشب میخواهم به یاد ایشان، قطعهای آواز اجرا کنم.
این هنرمند پیشکسوت با قدردانی از شبکه مستند برای تولید و پخش مجموعه مستندهای پیشکسوتان دوبله و صدا گفت: همه هنرمندان شایسته قدردانی هستند و من به نیابت این هدیه را دریافت میکنم.
میکائیل شهرستانی دیگر مهمان این مراسم بود و در سخنانی گفت: زمانی که من و همنسلان منبعد از پشت سر گذاشتن یک کنکور طاقتفرسا وارد رادیو شدیم، سعی کردند ما را از قدیمیترها در رادیو جدا بکنند. من یکی از کسانی بودم که با این موضوع مخالفت میکردم و میپرسیدم چرا باید بین ما و آنها فاصله بیفتد و با آنها کار نکنیم؟ البته رفتهرفته این فاصله را کمتر و این افتخار را پیدا کردم که در خدمت اساتیدی همچون آقای مقبلی، مرحوم صدرالدین شجره و... باشم. البته بسیاری از آن عزیزان دیگر در پیش ما نیستند و در همینجا باید از آقای رامین فرزاد یاد بکنم که فقط یک بازیگر نبود، بلکه یک آرتیست بهتماممعنا بود.
وی ادامه داد: خاطرم هست زمانی که فعالیتهای خود را بهصورت جدی در رادیو دنبال میکردم، وارد عرصه کارگردانی نیز شدم. بسیار دوست داشتم از تجربه و دانش قدیمیترها نیز بهره ببرم؛ دراینبین جای استاد فریدون اسماعیلی بسیار خالی بود. سراغ ایشان را گرفتم؛ به من گفتند که ایشان ترجیح داده دیگر فعالیتی نداشته باشد و همکاریاش را قطع بکند. وقتی بیشتر جویا شدم متوجه شدم که ظاهراً بیاحترامیهایی به ایشان شده و به همین دلیل دوست ندارد در رادیو کار بکند و به سمت دوبله رفتهاند. یکی از حسرتهای من همین موضوع بود و میگفتم چرا آنان باید از خانه اول خود دور باشند و از تجربیات آنها بهرهمند نشویم؟
او با اشاره به همکاری خود با فریدون اسماعیلی گفت: با ایشان تماس گرفتم تا صحبتی داشته باشیم و ایشان هم با روی بسیار گشاده از دعوت من شاگرد استقبال کردند. وقتی از ایشان خواهش کردم که تشریف بیاورند، بهراحتی قبول کردند، درحالیکه من جای شاگرد ایشان بودم. کاملاً به یاد دارم در آن روز که او به میدان ارک آمدند، بسیاری از همکاران برای استقبال او آمدند و صحنه زیبایی رخ داد. حضور ایشان در آن کار و کارهای بعدی برای من بسیار مغتنم بود. او یک ویژگی دوستداشتنی دارد و آنهم سعهصدر در کار است. من از آقای فریدون اسماعیلی درسهای زیادی یاد گرفتم و یکی از آنها تواضع و فروتنی است.
ابوالفضل توکلی کارگردان مستند «فریدون برادر منوچهر» دیگر سخنران این مراسم بود نیز گفت: از آقای فریدون اسماعیلی تشکر میکنم که اجازه دادند در خدمتشان باشم و از ایشان یک فیلم مستند تهیه کنم. مستند «فریدون برادر منوچهر» از جمله آثاری است که باید زودتر برای ساختش اقدام میکردم و از سویی دیگر، ساخت آن بسیار ضروری بود. دلیل این موضوع این است که هنرمندان قدیمیتر رادیو کمتر تصویری بودند و آنها را کمتر به اسم میشناختند.
وی افزود: استاد اسماعیلی کارهای بسیار مهمی در رادیو انجام داده است؛ اما افراد کمی میدانند که این کارهای خلاقانه ماحصل زحمات اوست. بسیاری از صحنههای خاطرهانگیزی که شنیدهایم از زحمات استاد اسماعیلی است. وظیفه من بود که درباره ایشان فیلمی بسازم و خوشحالم که این اتفاق رقم خورد. هر زمان که ما وارد رادیو ارک میشویم، دوربین همراه ماست و همکاران رادیو بهشدت استقبال میکنند و حتی برنامههایشان را برای دقایقی متوقف میکنند تا ما بتوانیم کار خودمان را انجام بدهیم.
فرضی تهیهکننده قدیمی رادیو در بخش دیگری از این مراسم گفت: عمر رادیو در کشور ما ۸۳ سال است. چهارم اردیبهشتماه سال ۱۳۱۹ رادیو در کشورمان آغاز به کارکرد و اکنون ۸۳ سال از عمر آن میگذرد. این عمر نزدیک به ۸ دههای را میتوان به دو بخش تقسیم کرد؛ دوره طلایی رادیو دهه ۱۳۴۰ است. در آن زمان تلویزیون فراگیر نشده بود و در سراسر کشور، رادیو فرمانروایی میکرد. البته مردم رادیو را نه بهعنوان تنها رسانه بلکه بهعنوان رسانه همهجانبه انتخاب کرده بودند.
وی ادامه داد: آقای اسماعیلی جز هنرمندانی است که در این دهه طلایی وارد رادیو شد. استعداد او ستودنی است؛ همصدای خاصی دارد و هم کارش را بهخوبی بلد است. به همین دلیل است که توانست در بین همه اساتید آن روزهای رادیو، خیلی سریع تبدیل به یکی از چهرههای تأثیرگذار رادیو بشود.
این هنرمند پیشکسوت تصریح کرد: در رادیو این افتخار را داشتم که شاگرد کسانی باشم که علاوه بر توانمندی در حوزههای مختلف، تواضع و فروتنی را به شاگردان خودآموزش میدادند. من و همنسلانم در محضر این اساتید یاد گرفتیم که مسائل اخلاقی را هم باید سرلوحه کار خود قرار بدهیم. من این افتخار را داشتم که در تعدادی از نمایشهای رادیو در خدمت آقای اسماعیلی باشم و او با مهربانی و سعهصدر به من فرصت دادند تا دستیار او باشم. نکات بسیار زیادی از ایشان یاد گرفتم و افتخار میکنم که او پیشکسوت من است. خودم را شاگرد آقای اسماعیلی میدانم. ایشان هم محبوب است و هم مظلوم؛ ازاینجهت که در این سالها مراسم تجلیلی درشانش برگزار نشده است.
در پایان این نشست محمدعلی دیباج هنرمند پیشکسوت گفت: سابقه آشنایی من با آقای اسماعیلی به ۴۰ سال میرسد و ما در واحد دوبلاژ تلویزیون همکار بودیم. او هنرمندی بسیار شریف، باسابقه و بی حاشیه است که کار خودش را همیشه به بهترین نحو انجام داده است. همین ویژگیهای مثبت اخلاقی باعث شد که روزبهروز علاقه و ارادت من به ایشان بیشتر شود. البته متأسفانه در رادیو خدمت او نبودم و همکاری ما به عرصه دوبله بازمیگردد. امیدوارم وجود چنین عزیزانی برای همیشه مانا و پایدار باشد تا سالها به فرهنگ و هنر ایران خدمت کنند.
در پایان این مراسم در حضور میکایل شهرستانی، محمدعلی دیباج، علی همت مومیوند، شیرین سپهراد، شهراد بانکی، امیر بهرام کاویانپور، کسرا کیانی، حسین خداداد بیگی، علیرضا فرضی (تهیه کننده قدیم رادیو)، بابک اشکبوس، کامران ملکی، حسین جوادی و علاقمندان هنر دوبله و صدا تندیس شبکه مستند و لوح تقدیر مدیر شبکه به فریدون اسماعیلی اهدا و از نیمقرن فعالیت هنری این پیشکسوت در رادیو قدردانی شد.