برنامه رودررو در رادیو گفتوگو در ارتباط تلفنی با آقایان دکتر همایون صادقی، رئیس مجمع داروسازان کشور و محمدرضا کشاورز، عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان تهران درباره سلامت جامعه و اینکه این موضوع عرصه تجارت نیست پخش شد که مشروح آن را می‌خوانید:
سوال: آقای صادقی مبنا و پایه گفت‌وگوی ما گفت‌وگویی است که حضرتعالی انجام دادید و رسانه‌ها به آن پرداختند با این عنوانی که برای گفتوگو با شما انتخاب شده، سلامت جامعه عرصه تجارت نیست و خط قرمز‌هایی را در این حوزه بیان فرمودید، بفرمایید که چه شد که به این پایبندی و این تجدید میثاق و این اعلام مجدد رسیدید؟ چه اتفاقی افتاده؟ چرا باید این مواضع دوباره اعلام می‌شد؟ مگر کسی در این باره تردید و شک دارد؟
آقای صادقی: حضرتعالی و دوستان استحضار دارند که در این روز‌ها یک بحثی در جامعه پزشکی راه افتاده و آن هوش اینترنتی دارو و فروش مجازی دارو توسط سکو‌هایی است که اتفاقا حاضرند و به صورت غیرقانونی فعالیت می‌کنند، و این متاسفانه فشار‌های زیادی روی وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو، از طریق سازمان‌ها و جریان‌هایی است که واقعا تولیت این قضیه را ندارند و این واقعا درک نمی‌شود که چرا باید وزارت بهداشت که براساس قوانین موجود، متولی سلامت جامعه هست اینجا بخواهد در تاثیر جریان‌های دیگر قرار بگیرد؟ من فقط به دو قانون اشاره کنم، بند ب ماده ۶ قانون تجارت الکترونیک، که ارائه دارو به مصرف کننده نهایی از طریق مجازی را با چند مبنا اعلام کرده، مواد ۱۵ و ۱۶ قانون تعزیرات حکومتی در امور بهداشتی مصوب سال ۱۳۶۷ این هم همین طور. یعنی تولیت بهداشت و درمان کشور را به وزارت بهداشت سپرده، قوانینی که در حال حاضر وجود دارد، هیچ جای بحثی نگذاشته برای ورود پلتفرم‌ها به بحث توزیع دارو.
سوال: خب اگر این آن چیزی که در قانون به آن اشاره شده یعنی ما در نص صریح قانون این را داریم، اگر رفتاری خلاف این انجام بشود یعنی جرم انجام شده.
صادقی: دقیقا و مطمئنا هم جامعه داروسازان ایران و هم سایر تشکل‌های داروسازی مسلما ادعای شکایت خواهند کرد، یک همچنین چیزی آیین نامه‌ای در این زمینه وجود دارد.
سوال: دکتر کشاورز بفرمایید ما و شما در این حوزه چه کار‌هایی از دستمان بر می‌آید، از یک طرف دیگر وقتی ما یک جرم عیان و عمومی داشته باشیم اینجا دادستانی هم می‌تواند مدعی العموم باشد و به این تخلف عیان و آشکار رسیدگی کند، بفرمایید دراین باره چه کار‌هایی انجام دادید؟
آقای کشاورز: واقعیتش موضع انجمن در قبال بحث فروش اینترنتی در درجه اول حفظ سلامت مردم است، واقعیتش این است که به هرحال همانطوری که شاید چند روز پیش دیدم که معاون حقوقی رئیس‌جمهور اعلام کرد که واقعا دارو، چیپس و پفک و بیسکوئیت نیست که در سطح فضای سکو‌ها ارائه بشود، واقعیت این است که به هرحال داروساز‌هایی که پشت کانتر داروخانه به مردم خدمات می‌دهند، در خیلی از موارد سعی و تلاششان حتی بر عدم مصرف دارو است، ما خیلی از مواقع پیشگیری می‌کنیم و سعی‌مان براین است، دارو از نظر ما سم است و در اختیار قرارگرفتن عمومی‌اش، عارضه‌هایی را قطعا برای سلامت مردم ایجاد می‌کند، پس در درجه اول مردم باید بدانند که تهیه دارو از فضای مجازی و از فضای اینترنت یک ریسک‌هایی دارد که عارضه‌هایی را ایجاد کند، بنابراین توصیه ما در انجمن این است که مردم آن چیزی را که می‌خواهند تهیه بکنند، مستقیما از فضای واقعی و مشاوره با داروساز استفاده بکنند.
سوال: آقای صادقی، آیا آنچه که در فضای مجازی عرضه می‌شود، داروهای تخصصی است یا او تی سی‌ها است، یعنی قضیه را با چه حساسیتی نگاه کنیم؟
صادقی: ببینید هرچیزی که در سلامت مردم تاثیر دارد و موثر است باید تحت نظارت و تولیت وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو باشد، همین الان که هیچ قانونی وجود ندارد متاسفانه تخلفات متعدد روی می‌دهد، یعنی من با اطمینان به شما و شنوندگان می‌گویم هر دارویی را در فضای مجازی می‌شود به راحتی تهیه کرد، هم داروی قاچاق، هم داروی خطرناک و هم داروی کمیاب؛ من نمی‌دانم دوستانی که دنبال پیش بردن این برنامه هستند نگاهشان به چی است؟ مسلما در هر عرصه‌ای که نظارت‌ها کم بشود این به ضرر جامعه است، به هرصورت داروساز همانطوری که آقای کشاورز هم فرمودید به عنوان یک فردی که برای این خاک تربیت شده و مسائل داروسازی را می‌داند به عنوان اولین ناظر خودش در داروخانه خدمت می‌کند و بسیاری مواقع به مراجعین توصیه می‌کنیم این دارو را مصرف نکند یا چه جوری مصرف کند، یا زیر نظر پزشک مصرف کند، این طور نیست که ما مثل چیپس و پفک زنگ بزنیم بگوییم فلان دارو را برای ما بفرستید و به نظر من دوستانی که اصرار بر اجرای این قضیه دارند، راحتی مردم برایشان فقط یک شعار است و دنبال تسهیل قاچاق دارو هستند، یکی از بزرگان گفته بود که ما نباید ناصرخسرو را به فضای مجازی بیاوریم و این دقیقا حرف درستی است.
سوال: این دوستان چه کسانی هستند؟
صادقی: ببینید به طور صریح من بگویم جریان‌هایی که خارج از سیستم بهداشت و درمان مملکت هستند، به طور عمده هیئت مقررات زدایی، دوستانی که آمدند کار را برای مردم تسهیل کنند متاسفانه تسهیل کار را با ساده انگاری اشتباه گرفتند. عرضه بهداشت جایی نیست که ما بخواهیم تجارت و بیزینس را وارد این قضیه بکنیم.
سوال: آیا در جای دیگری از دنیا هم این نمونه صادق بوده؟
صادقی: دقیقا به نکته خوبی اشاره کردید. ببینید اولین قدم برای هرکار و هر طرحی در سطح دنیا، مطالعه تطبیقی و علمی در سطح جامعه است. من با اطمینان می‌توانم بگویم در هیچ کجای دنیا دارو توسط فضای مجازی فروخته و توزیع نمی‌شود، چون اصلا با اصل درمان منافات دارد که متاسفانه این مطالعه تطبیقی هم صورت نگرفته و کلا عزم و اراده بر این نیست که از متخصصان و صاحبنظران استفاده بشود. ببینید ما همین الان بعد از سه سال داریم هنوز تاوان آن آیین نامه اشتباهی را که سه سال پیش اعلام شد می‌دهیم، آن هم دقیقا به این دلیل که کار کارشناسی نشد و مطالعه تطبیقی نشد و الان به جایی رسیدیم که واقعا یک مشکل شده، الان هم باز در این مورد به همان صورت داریم عمل می‌کنیم و این مطمئنا پیش از همه به ضرر مردم خواهد بود.
سوال: بفرمایید چطور باید آینده را نگاه کرد؟ چطور باید مقابله کرد؟
کشاورز: من یک نکته‌ای را خدمت شما عرض کنم و آن هم این است زمانی که سطح دسترسی‌مان به یک دارو راحت‌تر بشود، عارضه‌هایی در طولانی مدت ایجاد می‌کند که قطعا عوارض جبران ناپذیری است. ما در جلساتی که اخیرا در خدمت معاونین غذا و داروی وزارت بهداشت بودیم، همه توصیه می‌کردند در بحث نسخه الکترونیک دچار مشکل هستیم، واقعیت این است که یکی از ابزار‌هایی که برای فروش دارو در نظر گرفته می‌شود نسخه است و به هرحال طیف وسیعی از داروهای ما داروهای با نسخه هستند، این نسخه اگر قرار باشد از بستر نسخه الکترونیک خارج بشود، ایجاد مشکل می‌کند.
فروش دارو در فضای مجازی مشکل ساز خواهد شد
کشاورز: واقعیت این است که شما با مبلغ ناچیزی از فضای مجازی می‌توانید نسخه الکترونیک با کد ملی که مدنظرتان است تهیه کنید و این یک عارضه است، واقعیت در برنامه هفتم دیده شده که به هرحال این سامانه‌ای که نسخ الکترونیک بیمه‌ها را کنترل می‌کند را به صورت جامع در وزارت بهداشت متمرکز کند. الان نسخه الکترونیک به صورت جزیره‌ای در هر یک از بیمه‌ها به صورت جداگانه اجرا می‌شود که عوارضی را ایجاد کرده، یعنی هیچ کنترل و نظارت دقیقی اتفاق نمی‌افتد، پایش دقیقی صورت نمی‌گیرد، بنابراین آنچه که برای بحث تسهیل دسترسی نیاز است، یک زیرساخت واقعی است، به نظر من ابتدا باید زیرساخت‌ها را دید و تا زمانی که زیرساخت‌ها را دقیق نبینیم، عوارضش قطعا برای جامعه بسیار خطرناک خواهد بود.
صادقی: من فقط یک جمله‌ای را اضافه می‌کنم. این وضعیتی که بحث شد مخاطرات جدی برای امنیت اطلاعات مردم هم دارد، یعنی آن نقض محرمانگی است که در سیستم بهداشت و درمان لازم است حل شود.
سوال: یک نکته دیگر هم بپرسم خیلی کوتاه بفرمایید مراجع رسمی درباره آنچه که بیان فرمودید نظر دادند؟
صادقی: متاسفانه هیچ چیز رسمی اعلام نشده، من یک مصاحبه‌ای که چند روز پیش از دکتر رئیس زاده عضو شورای عالی نظام پزشکی از مقامات محترم وزارت بهداشت دیدم نشان می‌داد که ایشان هم تلویحا مخالف بودند.
سوال: قوه قضائیه چطور؟
صادقی: ببینید این بحث اصلا بحث قوه قضائیه نیست، بحث بحث وزارت بهداشت است و تولیت سلامت هم با وزارت بهداشت است. خوشبختانه کار تا حالا به آنجا نکشیده است، ولی اگر واقعا دوستان بخواهند با همین فرمان قضیه را پیش ببرند، کار مسلما به قوه قضائیه و دیوان عدالت هم کشیده خواهد شد.