نهضت ملی مسکن که از ابتدای دولت سیزدهم اجرایی شده در حال حاضر از وعده‌هایی که داده شده بود عقب مانده است که بسیاری از کارشناسان دلیل اصلی آن را کمبود زمین عنوان می کنند.
در حال حاضر به گفته مسئولان ۳۳ هزار هکتار از اراضی وزارت راه و شهرسازی براساس قانون در اختیار طرح نهضت ملی مسکن قرار گرفته و ۲۴ هزار هکتار هم در انتظار الحاق است.
همچنین طبق قانون جهش تولید مسکن باید تمامی دستگاه‌ها در همه شهرها اراضی مازاد خود را در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار دهند که همچنان بعد از گذشت ۲ سال تعداد زیادی از نهادها از جمله دانشگاه علوم پزشکی و وزارت نفت در این بخش کم‌کاری داشته اند.
طبق ماده ۹ قانون جهش تولید مسکن مقرر شده که با الحاق اراضی در شهرهای مختلف، دولت اقدام به شهرک سازی کند که در حال حاضر هنوز در تعداد زیادی از شهرها این امکان فراهم نشده است.
مکان یابی درست برای ساخت مسکن یک فرآیند پیچیده و دارای ماهیت چند وجهی است چراکه زمین باید معیار های لازم را برای ساخت داشته باشد به طور مثال در تپه هایی با شیب زیاد نمی توان مسکن ساخت همچنین از لحاظ فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی باید تمامی موارد برای اجرای پروژه‌ها در نظر گرفته شود تا ساکنان این واحدها مانند مسکن مهر با مشکل مواجه نشوند. از سویی دیگر با توجه به آنکه مسکن یک کالای سرمایه ای هم محسوب می‌شود باید در مکانی باشد که سرمایه گذاری در زمین توجیه داشته باشد.
۲۴ هزار هکتار زمین در انتظار الحاق
ارسلان مالکی مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص آخرین وضعیت تامین زمین برای پروژه های نهضت ملی مسکن گفت: قانون جهش تولید مسکن برای پروژه های نهضت ملی مسکن برنامه ریزی زیادی کرده است که بخش عمده ای از این برنامه ریزی ها به تامین زمین مربوط می شود. در حال حاضر طبق آخرین ارزیابی های صورت گرفته ۳۳ هزار هکتار از اراضی وزارت راه و شهرسازی بر اساس قانون در اختیار طرح نهضت ملی مسکن قرار گرفته و ۲۴ هزار هکتار هم در انتظار الحاق است.
وی در خصوص آخرین وضعیت شهرک سازی در شهرهای مختلف گفت: ۲۷ شهرک را در این بخش مکان یابی کرده ایم که اجرای آنها آغاز شده است.
مالکی همچنین در خصوص تغییر کاربری اراضی برای تامین زمین در شهرهای مختلف هم گفت: در ماده ۸ قانون جهش تولید اجازه تغییر کاربری داده شده که بیش از ۲ هزار هکتار عملیاتی شده است. ماده ۱۱ تکلیف مقدمات الحاق اراضی را مشخص کرده که بالغ بر ۲۴ هکتار را در دستور کار داریم و در ماده ۱۲ به بازپس گیری زمین اشاره دارد که در این بخش هم ۲ هزار هکتار اراضی تامین شده است.
در غرب و شمال کشور محدودیت تامین زمین داریم
براساس این گزارش در برخی از مناطق کشور با مشکل تامین زمین روبرو هستیم به طوری که امکان ساخت پروژه در آنها وجود ندارد که در همین رابطه مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن اعلام کرد: در غرب و شمال کشور محدودیت تامین زمین داریم. در شمال کشور اراضی جلگه ای و یا کشاورزی هستند که ممنوعیت قانونی در استفاده از زمین های کشاورزی داریم. در غرب کشور مانند کردستان، ایلام و همدان توپوگرافی سختی از جمله کوه و جنگل را داریم که در نتیجه به دنبال جبران این اراضی از طریق الحاق هستیم.
وی افزود: بیش از ۹۰ درصد اراضی برای دولت است. ۱۶ هزار هکتار از اراضی بخش خصوصی را شناسایی کردیم و توافق شده برای طرح نهضت ملی مسکن از آنها استفاده کنیم.
معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین در خصوص اراضی مازاد دستگاه های دولتی هم گفت: حدود ۱۰ هزار هکتار از اراضی مازاد دستگاه ها شناسایی شده و برای ۵ هزار و ۳۰۰ هکتار، سند اخذ کردیم. ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار را به دلایلی خارح از دستور کار قرار دادیم و مابقی ۲ هزار هکتار است که هزار هکتار برای دانشگاه ها است و با آنها تفاهم هایی داشته ایم.
همچنین پیش از این روح الله اکبری مشاور وزیر راه وشهرسازی در امور مسکن در خصوص تامین زمین پروژه های نهضت ملی مسکن به باشگاه خبرنگاران گفته بود: سیاست ما این است که تنها در شرایطی که زمین آماده است پروژه را علمیاتی کنیم نه اینکه اول از مردم پول بگیریم و قدرت خرید مر م کاهش پیدا کند و بعد از آن پروژه را شروع کنیم.
وی گفت: طبق وعده داده شده قرار بر این بود که ٨٠٠ هزار واحد از واحد‌های نهضت ملی مسکن در روستاها ساخته شود که در حال حاضر علمیات اجرای ٣٨٠ هزار واحد آغاز و ١٩٠ هزار واحد به مردم تحویل شده‌است و از طرح عقب نیستیم.
وی گفت: علمیات اجرایی پروژه را از همان ابتدا و فرآیند تامین زمین باید ارزیابی و مقایسه کرد. وعده ساخت ۴ میلیون مسکن قابل تحقق است اما زمان اجرای پروژه را از زمان تملک زمین باید دید نه از آغاز ساخت.
طبق آخرین آمار های سامانه وزارت راه و شهرسازی در هزار و ۳۸۲ شهر ثبت نام نهضت ملی مسکن انجام شده و در ۴۸ شهر متقاضی ثبت نام نکرده است. هزار و ۵۸ شهر تایید نهایی ۵ شرط (تاهل، عدم دریافت تسهیلات مسکنی، فاقد مسکن، سابقه ۵ سال سکونت) را داشته‌اند و در ۳۲۴ شهر متقاضیان فاقد چهار شرط بوده اند همچنین در ۲۷۵ شهر بخشی از نیاز تامین شده و در ۲۷۲ شهر وزارت راه وشهرسازی نتوانسته منابع دولتی را شناسایی کند.
گفتنی است با توجه به آنکه بخش زیادی از پروژه های نهضت ملی مسکن چشم انتظار تامین اراضی در شهرهای مختلف هستند، لازم است همکاری دستگاه ها برای ارائه اراضی مازاد خود و همچنین الحاق اراضی توسط استانداران در شهرهای مختلف در دستور کار قرار گیرد تا روند ساخت پروژه های نهضت ملی مسکن تسریع شود.