پرتره مادر شهیدان دفاع مقدس در مستند «رخ مادر»

امیرحسین اکاتی، نویسنده و تهیه‌کننده مستند «رخ مادر» شبکه یک سیما درباره تمایز این مستند با تولیداتی که به مادران شهدا می‌پردازد، گفت: در حوزه دفاع مقدس کار‌های زیادی به مادران شهدا پرداخته است، که از زوایه مادر، شهید را روایت می‌کند و ما خاطرات شهید را می‌شنویم. اما در «رخ مادر» پرتره زندگی مادران شهید را می‌سازیم. در پس معرفی مادران به فرزندان شهیدشان هم می‌پردازیم.

اکاتی ادامه داد: در رخ مادر به سراغ مادرانی رفتیم، که یا در زمینه فرهنگ اجتماعی فعالیت خاصی را انجام می‌دهند، یا سرگذشت دراماتیکی را پشت‌سر گذاشتند. به همین دلیل، قهرمان اصلی داستان‌هایمان مادران شهید هستند. برای ما مادرانگی مادران شهدا ملاک است، که طی سال‌ها فرزند شهیدشان را تربیت کرده‌اند. از طرفی، از لحاظ فرمی به سمت مستند قصه‌گو حرکت کردیم و تا آنجایی که توانستیم از فضای گزارش و مصاحبه فاصله گرفتیم. من از روز اول به کارگردان گفتم تا آنجایی که می‌توانید قاب‌های مصاحبه را در مستند نبینیم؛ چراکه بازخورد‌های فصل قبل نشان می‌داد هرچه فضا داستانی‌تر باشد، برای مخاطب جذاب‌تر است.

به گفته تهیه‌کننده مستند «رخ مادر»، اینکه یک نفر بیاید و جلوی دوربین یکسری خاطرات تعریف کند کنار گذاشتیم. سعی کردیم حقیقت داستان و واقعیت‌های صحنه را تلفیق کنیم و آن را در فیلمنامه بیاوریم. اگر می‌خواستیم قسمتی از مستند را که درباره شهید است بازسازی کنیم، مثلاً به سراغ نوه مادر شهید می‌رفتیم و دقیقاً آن حس و حالی که مادر در پژوهش گفته بود، همان را در صحنه اجرا می‌کردیم. تلاشمان به تصویر کشیدن حقیقت بود، که هم باورپذیر باشد هم فضای مستندگونه را حفظ کند. البته درام را وارد فضای مستند کردیم، که به جذابیت و هنری شدن «رخ مادر» بینجامد.

وی در پاسخ به این سوال که چرا هر قسمت به سراغ مادران شهید می‌روید؟ توضیح داد: ما می‌خواستیم در «رخ مادر» به سراغ الگو‌های تربیتی و فرهنگی خانواده شهیدان برویم. از آنجایی که تربیت فرزندان در خانه شکل می‌گیرد، مادران را در اولویت قرار دادیم. اینکه چگونه مادران فرزندانی را تربیت می‌کنند، که آن فرزند در سال‌های جوانی که جزو بهترین زمان زندگی هر آدمی است، ایثار و از خودگذشتگی می‌کند و برای وطنش دفاع می‌کند.

اکاتی با ذکر این نکته که فقط به مادران نپرداختیم، افزود: در برخی از قسمت‌ها که پدران شهید در قید حیات هستند، به آنان پرداختیم. یکی از چالش‌های فصل دوم مستند این بود که بخاطر سن بالای والدین شهدای دفاع مقدس، جامعه آماری محدود داشتیم. از اسفند سال گذشته پژوهشی را در ایران آغاز کردیم و سعی کردیم از مراکز مختلف کشور کمک بگیریم. از هر شهر سوژه‌هایی معرفی می‌شد و ما شهر به شهر جامعه آماری را بررسی کردیم.