باران‌های سیل‌آسا که از ۲۹ آبان وارد کشور شد، لرستان را نیز دربرگرفت. ارتفاعات را با برف پوشاند و دره‌ها و مسیل‌های فصلی را پر آب کرد.
هشدار هواشناسی، ظهر ۲۸ آبان وضعیت قرمز را در حالی برای جنوب لرستان صادر کرد که راه‌ها و پل‌های تخریب‌شدۀ سیل ۱۳۹۸ در پلدختر هنوز موقت است و جادۀ خرم‌آباد به پلدختر ایمن‌سازی نشده‌است.
بارش‌های سیل‌آسا راه ارتباطی ۳۹ روستای معمولان را در همان ساعات آغازین مسدود کرد و راه ارتباطی ۱۱۰۰ نفر نیز قطع شد تا بیش از هر چیزی میزان استحکام زیرساخت‌های لرستان همانند سیل ۱۳۹۸ رخ بنماید.
از سوی دیگر خسارت حدود هشت هزار میلیاردتومانی به زیرساخت‌های لرستان در سیل ۱۳۹۸ نه‌تن‌ها هنوز به‌طور کامل پرداخت نشده‌است، بلکه ویرانی‌های خسارت در این استان بار دیگر در آبان ۱۴۰۲ در هراس سیل قرار گرفته‌است.
هشدار قرمز هواشناسی در لرستان در حالی صادر شده‌است که تغییر کاربری‌های غیراصولی در بستر و حریم رودخانه‌ها، برداشت‌های بی‌رویه مصالح رودخانه‌ای و تخریب پوشش گیاهی تاب‌آوری این استان را در هنگام سیل‌های بنیان‌افکن کاهش داده‌است.
از سوی دیگر ایجاد رواناب، بالاآمدن ناگهانی سطح آب رودخانه‌ها، سیلابی‌شدن مسیل‌ها و رودخانه‌های فصلی، خسارت به بخش‌های مختلف لرستان در حالی رخ می‌دهد که در بند‌های مختلف برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بر مدیریت بلایا و سوانح تأکید شده‌است.
محور‌های موقت پس از سیل
آب‌گرفتگی‌های بلندمدت که سال‌های اخیر همواره در بارندگی‌های لرستان نمود دارد، در سیل ۱۳۹۸ در برخی مناطق به بیش از یک متر رسید و به ساختمان‌های آسیب‌پذیر در مناطق آسیب‌دیده خسارت وارد کرد و حالا آبگرفتگی شدید و فعال‌بودن رودخانه‌های فصلی در پی فعالیت سامانه بارشی جدید، این استان را دوباره در وضعیت بحران برده‌است.
مهدی پازوکی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری لرستان، با اشاره به تشکیل ستاد مدیریت بحران این استان در پی صدور هشدار قرمز هواشناسی در لرستان، گفت که مرخصی مدیران دستگاه‌های اجرایی لغو شده‌است.
او با بیان اینکه سامانۀ بارشی جدید در شهرستان‌های معمولان، پلدختر و الیگودرز نمود بیشتری دارد، تأکید کرد که مدیران دستگاه‌های اجرایی لرستان برای مواجهه با حوادث احتمالی در حال آماده‌باش هستند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری لرستان با تأکید به دستور آماده‌باش کامل برای اسکان اضطراری مسافران در محور‌های این استان، عنوان کرد که اقلام امدادی بین شهرستان‌ها توزیع شده‌است.
پازوکی ابراز کرد که دو دستگاه پل در منطقۀ چولهول و مونه بن لار که پس از سیل ۱۳۹۸ به‌صورت موقت بازسازی شده بود، تخریب شده‌است و راه ارتباطی ۴۰ روستای پلدختر نیز روز گذشته در پی بارندگی‌های اخیر قطع شد.
لرستان که جزو پنج استان حادثه‌خیز کشور است در اوایل فروردین‌ماه ۱۳۹۸ از خسارت سیل در امان نماند و شهرهای این استان مانند پلدختر، ویسیان، کوهدشت، خرم‌آباد، معمولان و دورود تحت‌تأثیر این حادثۀ گسترده قرار گرفت.
سرعت جریان آب در رودخانۀ خرم از ۴۰۰ مترمکعب در ثانیه به ۷۰۰ مترمکعب در ثانیه و سرعت آب در رودخانۀ تیره واقع در دورود از ۳۸۰ مترمکعب در ثانیه به ۵۵۰ مترمکعب در ثانیه افزایش پیدا کرد.
تعداد ۳۲۶۰ شغل در سیل لرستان از بین رفت و بیش از ۴۶۰۰۰ خانوار به‌طور مستقیم در اثر این پدیده در این استان آسیب دیدند. ۷۰ درصد مشاغل ازدست‌رفتۀ سیل در پلدختر ثبت شد تا این شهرستان به‌دوراز احداث سد در جنوب لرستان همچنان درگیر بحران باشد.
۳۳ هزار و ۳۲۵ نفر ساکن در لرستان در خسارات سیل ۱۳۹۸ آسیب دیدند و بیشترین پیامد‌های این حادثه بر بخش‌های مسکن، ارتباطات، انرژی، کشاورزی، دامپروری و معیشت رخ داد.
لرستان سال‌های اخیر همواره در کانون بحران بوده‌است، به‌گونه‌ای که ازبین‌رفتن پوشش گیاهی و بهره‌برداری‌های بیش‌ازحدمجاز از مناطق حادثه‌خیز و نادیده‌گرفتن اصول توسعۀ پایدار در احداث پروژه‌های سدسازی بر شدت این بلایا افزوده‌است.
۵۲۲ نقطۀ سیل‌خیز در لرستان در حالی وجود دارد که متوسط فرسایش خاک در این استان ۲۵ تن در هکتار و ۱.۵ برابر بیشتر از میانگین سالانه کشوری است و ۸۸۰ هزار هکتار عملیات آبخیزداری باید در لرستان انجام شود.
فرسایش خاک در برخی مناطق لرستان در حالی به ۷۰ تن در هکتار رسیده‌است که این وضعیت در برخی حوزه‌های آبخیزداری مانند چم‌مهر پلدختر و سیف‌آباد الشتر به حدود ۳۳ تن در هکتار در سال هم می‌رسد.
وضعیت توپوگرافی لرستان در چهار دهۀ اخیر بیش از ۵۰ مورد سیل مخرب را در نقاط مختلف به‌جا گذاشته‌است تا بنیان این استان با وجود پوشش ۳۱/۷ درصدی جنگل و ۲۰/۲ درصدی مرتع همچنان از سیل و خسارت به‌ویژه در بخش راه مصون نماند.
مرتضی شیروانی، مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای لرستان، در ششم اردیبهشت ۱۴۰۲ گفت که بسیاری از پل‌های این استان پس از سیل ۱۳۹۸ تعمیر نشده‌است و چهارهزار میلیارد تومان نیاز است که جاده خرم‌آباد - پلدختر ایمن شود.
او تأکید کرد که در سفر رئیس‌جمهور به لرستان، ۳۰۹ میلیارد تومان برای احداث پل‌های شهرستان پلدختر مصوب کردند، اما هنوز این مبلغ تحقق پیدا نکرده‌است.
مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای لرستان با اشاره به راه‌های روستایی این استان، عنوان کرد که ۳۳۰ میلیارد تومان برای راه‌های روستایی اختصاص پیدا کرده‌است، اما ۳۰۹ میلیارد تومان این مبلغ در امسال پرداخت می‌شود.
سخنان مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای لرستان در حالی بیان می‌شود که پیگیری مشکلات پساسیل به‌عنوان یکی از مصوبات سفر آذرماه ۱۴۰۰ رئیس‌جمهور به این استان مطرح شد، اما هفت پل تخریب‌شده پس از سیل ۱۳۹۸ هنوز بازسازی و تکمیل نشده‌است و پل‌های با دهانه‌های بالای ۴۰ متر، ۳۶ متر و ۸۰ متر نیز موقت است.
تکمیل و بازسازی پل میان‌گلال در خرم‌آباد به ۳۰۰ میلیارد ریال اعتبار، پل شباندر در خرم‌آباد به ۱۵۰ میلیارد ریال، پل درمره در چگنی به ۷۰ میلیارد ریال و احداث پل ایمان‌آباد در چگنی به ۵۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
بقایای ویرانی سیل هنوز پابرجاست
۱۶۰ دستگاه پل در راه‌های لرستان پس از سیل ۱۳۹۸ در حالی در آستانۀ تخریب است که تکمیل پل چم‌مهر به ۴۵۰ میلیارد ریال، پل چم‌شهران به ۱۷۰ میلیارد ریال و هر یک از پل‌های دوآب، زیودار، کلات و کیان‌آباد به ۲۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
ایران در اواخر اسفندماه ۱۳۹۷ و اوایل فروردین‌ماه ۱۳۹۸ در طی دو هفته، سه موج عمدۀ باران و سیل را سپری کرد و ۱۴۰ رودخانه در کشور نیز بر اثر این بارندگی‌ها طغیان کرد.
۲۵ استان از ۳۱ استان کشور در مدت زمانی کوتاه دچار سیل شدند تا ایران، طوفان‌های تندری، تگرگ و سیل را با قرارگرفتن در یکی از خشک‌ترین مناطق جهان، علاوه‌بر بیابان‌زایی، آتش‌سوزی و موج‌های گرما تجربه کند.
وقوع بارش‌های سهمگین در اواخر اسفندماه ۱۳۹۷ و اوایل فروردین‌ماه ۱۳۹۸ در یک روز ۷۰ درصد از میانگین بارش سالانه را ثبت کرد و آسیب‌پذیری برخی از استان‌های کشور را نیز در برابر سیل و تغییرات هوایی پدیدار کرد.
سیل اوایل فروردین‌ماه ۱۳۹۸ در سه استان گلستان، خوزستان و لرستان نمود بیشتری گرفت، به‌طوری‌که یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر تحت‌تأثیر سیل و زمین‌لغزش قرار گرفتند و ۳۶۰۰ روستا نیز دچار آسیب شد.
۱۰۲۸۳۸ هکتار زمین زراعی و باغی در استان‌های لرستان و گلستان در سیل فروردین‌ماه همان سال از بین رفت و ۳۳۳۹ دام و یک میلیون و ۴۶۰ هزار طیور نیز تلف شد.
۱۴۷۰.۵۱ میلیون دلار صدمه و خسارت سیل اواخر اسفند ۱۳۹۷ و اوایل فروردین ۱۳۹۷ در ایران ثبت شد و بخش مسکن با ۴۱۳.۳۲ میلیون دلار بیشترین خسارت را از این پدیده متحمل شد، به‌طوری‌که ۶۹۱۴۹ واحد مسکونی در سه استان لرستان، گلستان و خوزستان آسیب دید.
مجموع آسیب‌های سیل همان سال در بخش مسکن کشور ۴۱۳.۳۲ میلیون دلار برآورد شد که تخریب ۱۵۱۰ مسکن شهری و ۱۱۸۰۰ مسکن روستایی در لرستان ثبت شد و ۱۸۵۰۰ واحد مسکونی نیز به‌طور نسبی آسیب دید و نیازمند تعمیر شد.
جدای از خسارت سیل ۱۳۹۸ به زیرساخت‌های راه در کشور، این سیل ۱۵۰۲.۵۳ میلیون دلار خسارت بخش کشاورزی در لرستان و گلستان در حالی به‌جای گذاشت که کشاورزی در این استان‌ها سهم قابل‌توجهی در تولید ناخالص ملی و احیای اقتصاد دارد.
بخش کشاورزی حدود ۹% از تولید ناخالص ملی کشور را تشکیل می‌دهد و ۸۲ میلیون نفر با جذب ۲۰% از نیروی کار در این بخش مشغول به کار هستند. عملیات آبخیزداری در حوضه‌های آبریز سه رودخانۀ کرخه، دز و کارون، خسارت سیل در لرستان را به‌عنوان استانی با ارزش‌افزوده ۶۱ هزار میلیارد تومانی محصولات کشاورزی می‌تواند به حداقل برساند.
مصائب سیل در لرستان با وجود هشدار‌های هواشناسی آن زمان نمود بیشتری به خود می‌گیرد که ۱۲.۵ میلیارد مترمکعب رواناب سالانه از این استان خارج می‌شود و از ۱۲.۱ میلیارد مترمکعب بارش در سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ حدود ۱.۲ میلیارد مترمکعب نفوذ و حدود ۴.۸ میلیارد مترمکعب به رواناب تبدیل شده‌است.
سیل جزئی از چرخۀ هیدرولوژیکی است، اما بروز خسارت به‌رغم هشدار‌های هواشناسی، زیرساخت‌های لرستان را بیش‌ازپیش در معرض خسارت این پدیده قرار می‌دهد و علاوه‌برآن فرونشست زمین و عدم مدیریت رواناب‌های سطحی این خسارت را افزون‌تر کرده‌است.
خانه‌های روی آب، درآمد‌های بربادرفته و جاده‌های ویران در انتظار اعتبار، هراس لرستان را در بارندگی‌ها همچنان به سیل مبتلا می‌کند تا خسارت‌های جبران‌نشده میراث این استان در باران‌ها باشد.
منبع: تسنیم