محبوب‌ترین ورزش در بیشتر کشور‌های جهان یعنی فوتبال به شکل مدرن و امروزی از سال ۱۸۶۶ میلادی شکل گرفت. هرچند قدمت آن به چندین سده پیش از میلاد و به چین بازمی‌گردد که به تدریج در یونان و روم هم رواج یافت. در ادامه با شکل‌گیری سازمان فیفا در سال ۱۹۰۴ و ایجاد رقابت جام‌جهانی فوتبال، این ورزش بسیار گسترده‌تر شد. گفته می‌شود امروزه بیش از ۲۵۰ میلیون فوتبالیست در بیش از ۲۰۰ کشور جهان وجود دارد.
فوتبال در طول زمان نه تنها دستخوش تغییرات زیادی در شکل و تاکتیک‌های بازی شده، بلکه قوانین و ضوابط متفاوتی را تجربه کرده است، از تغییر در قوانین اوت و کرنر و تعویض گرفته تا قوانین داوری، اوقات تلف‌شده، پنالتی، گل‌های طلایی و نقره‌ای و شکل‌گیری آفساید.
به تازگی هم مشخص شدن زمان اجرای قانون آفساید با نظر «آرسن ونگر»، خبرساز شده است. «آرسن ونگر» چهره نام آشنا و فرانسوی دنیای فوتبال که سالیان سال به سرمربیگری مشغول بود و در آرسنال، روز‌های خوبی سپری می‌کرد، با کناره‌گیری از مربیگری به دنیای جدیدی پا گذاشته است. او با اعلام فدراسیون بین‌المللی فوتبال به‌طور رسمی به عنوان رئیس بخش پیشرفت جهانی فوتبال با آن‌ها همکاری می‌کند.
به نقل از مارکا، حالا با نظر او، احتمال استفاده از قانون آفساید از شروع فصل ۲۰۲۵-۲۰۲۴ وجود دارد. بنابر نظر ونگر، اگر تمام بدن مهاجم به‌طور کامل از آخرین مدافع سبقت بگیرد، آن‌گاه آفساید اعلام می‌شود، اما اگر بخشی از بدن مهاجم جلوتر از مدافع باشد، دیگر آفساید نخواهد بود. گفته می‌شود این طرح به جذاب‌تر شدن و پر گل‌تر شدن بازی‌ها کمک خواهد کرد. تست‌های اولیه نتایج را رضایت‌بخش توصیف می‌کنند و فیفا بازنگری در آفساید را برای فوتبال تهاجمی بسیار مفید می‌بیند. در این بین و به همین بهانه در پرونده امروز زندگی سلام از معدود بازیکنانی خواهیم گفت که با انجام رفتاری خاص در زمین بازی، باعث تغییرات مهمی در قوانین فوتبال شده‌اند.
تغییر قانون پاس عقب به دروازه‌بان
چه کسی؟ پیتر اشمایکل
فینال یورو ۱۹۹۲ تیم شگفتی‌ساز دانمارک در میان بهت فوتبال‌دوستان با دو گل از آلمان مدعی پیش است و در حالی که ژرمن‌ها برای باز پس‌گیری توپ و طراحی حملات بیتاباند، اشمایکل بزرگ مشغول تلف کردن وقت بازی است. او توپ را به مدافعان خود پاس می‌دهد و در بازگشت پاس از سوی مدافعان توپ را در آغوش می‌گیرد. این روند مدام تا پایان بازی تکرار شده و وقت زیادی از بازی تلف می‌شود. اعتراضاتی که پس از سوت پایان بازی به این حرکت دانمارکی‌ها و اشمایکل شد، فیفا را مصمم به اصلاح قانون پاس رو‌به عقب کرد.
در واقع فیفا دو سال قبل و پس از جام‌جهانی ۱۹۹۰ چنین تغییری را مدنظر داشت، اما فینال یورو ۹۲ بهانه‌ای برای اجرای فراگیر این قانون در تمام بازی‌های فوتبال از آن سال به بعد شد. قانونی که دروازه‌بانان را ملزم به استفاده از پا در هنگام گرفتن پاس رو به عقب از هم تیمی‌ها می‌کند. فیفا این طرح را اولین بار به صورت آزمایشی در جام جهانی زیر ۱۷ ساله‌ها در سال ۱۹۹۱ اجرا کرد. اولین بار این پیشنهاد را «دنیل ژاندوپو» سوئیسی سرمربی تیم «کان» فرانسه در نامه‌ای به فیفا مطرح کرد. او از دیدن بازی دفاعی و وقت تلف‌کردن‌های پیاپی دفاع و دروازه‌بان آرژانتین مقابل آلمان در فینال جام‌جهانی ۹۰ آزرده شده بود و در نامه‌ای به فیفا پیشنهاد منع دروازه‌بانان از گرفتن پاس عقب با دست را مطرح کرد.
او در این نامه حتی به تیم تحت هدایت خود هم رحم نکرد و دروازه‌بان تیمش را قهرمان اتلاف وقت خواند! در ابتدا بسیاری از بازیکنان و مربیان با این طرح مخالف بودند. اما با گذشت چندین سال همگان متوجه تحول فوتبال پس از اصلاح این قانون شدند. در فوتبال مدرن امروز دروازه‌بان را تنها به عنوان مدافع قفس توری نمی‌بینند بلکه بازی با پای دروازه‌بان در بازی سازی از عقب زمین، حفظ توپ و شکست پرس مهاجمان حریف اهمیت ویژه‌ای دارد.
کارت زرد برای درآوردن پیراهن هنگام شادی گل
چه کسی؟ دیگو فورلان
نوامبر ۲۰۰۲ در ورزشگاه الدترافورد، بازی منچستریونایتد و ساوت‌همپتون، باعث وضع شدن یک قانون جدید در فوتبال جهان می‌شود. دیدار دو تیم با نتیجه مساوی دنبال می‌شود و منچستریونایتد، صدرنشین لیگ برتر که هفته قبل هم تساوی ناامیدکننده‌ای مقابل استون ویلای قعرنشین داشته، برای کسب پیروزی مقابل هواداران خود به آب و آتش می‌زند. نوبت یکی دیگر از تعویض‌های طلایی فرگوسن می‌رسد. دیگو فورلان از روی نیمکت برخاسته و وارد زمین می‌شود.
حملات بی‌امان شاگردان فرگوسن سرانجام با گل دیگو فورلان به بار می‌نشیند و منچستریونایتد از حریف خود پیش می‌افتد تا فورلان سرمست از به ثمر رساندن این گل حیاتی، پیراهن خود را درآورد. در حالی که دیگو فورلان هنوز پیراهن خود را به تن نکرده، ساوت همپتونی‌ها به سرعت بازی را آغاز می‌کنند. حمله سریع و همه جانبه آن‌ها باعث می‌شود فورلان قید پوشیدن پیراهن را بزند و در حالیکه برهنه است به دویدن و دفاع از دروازه خودی بپردازد. به دلیل نبودن قانونی در این زمینه داور بازی را ادامه می‌دهد و بعد از چند دقیقه که حمله ساوت‌همپتون دفع می‌شود، فورلان پیراهن خود را به تن می‌کند. این پیشامد باعث تغییر قانون شد و داوران ملزم شدند برای جلوگیری از وقفه در بازی و بی‌نظمی، بازیکنانی را که هنگام شادی گل، پیراهن خود را درمیآورند با کارت زرد جریمه کنند.
استفاده باشگاه‌ها از بازیکنان دیگر کشور‌ها
چه کسی؟ ژان مارک بوسمن
به نظر نمی‌رسد هیچ‌کدام از بزرگان دنیای فوتبال به اندازه یک بازیکن میان‌سال بلژیکی این ورزش را تغییر داده باشند. «ژان مارک بوسمن» نه مهارت فوق‌العاده‌ای داشت، نه گل بی‌نظیری زد و نه تیمی را به افتخاری رساند! او فقط توانست ۲۰ بار برای تیم جوانان بلژیک بازی کند و در ۱۸ سالگی وارد ترکیب اصلی یکی از بهترین باشگاه‌های این کشور شود. در این بین، ۲۵ سال پیش یوفا به نفع بوسمن رای داد، تا لیگ‌های فوتبال سطح اول این قاره پر از افرادی با ملیت‌های متفاوت شود و یک واژه هم به لغت‌نامه ورزش جهان اضافه شود: قانون بوسمن. از آن به بعد باشگاه‌ها توانستند بدون محدودیت از بازیکنان دیگر کشور‌های عضو اتحادیه اروپا استفاده کنند، اما بوسمن که بود و چه کرد؟ ژان مارک بوسمن فوتبالیست بلژیکی بود که در سال ۱۹۶۴ متولد شد.
او در سال ۱۹۹۰ در شرایط خوبی قرار نداشت. دو سال از حضورش در استاندارد لیژ، تیم کوچک بلژیک می‌گذشت و باشگاه برای تمدید قراردادش پیشنهاد کرد دستمزد کمتری بگیرد. با این حال بوسمن ترجیح داد در یک تیم فرانسوی حاضر در دسته دو به نام دونکرک بازی کند، اما لیژ با توجه به قانونی که وجود داشت می‌خواست برای این انتقال ۱۲ میلیون یورو درخواست کند. یعنی چهار برابر رقمی که استاندارد برای امضای قرارداد با بوسمن پرداخت کرد. به همین دلیل بازیکن بلژیکی از وکیلی بهره برد که در حقوق اجتماعی تخصص داشت و آن‌ها شکایت خود را به یوفا ارائه دادند. بر اساس بند ۴۸ قانون تصویب شده در رم در سال ۱۹۵۷ بازیکنی که متعلق به یک باشگاه بود پس از پایان قراردادش نمی‌توانست بدون اجازه تیمش با باشگاه دیگری قرارداد امضا کند.
تلاش‌های بوسمن نتیجه داد و این قانون در سال ۱۹۹۵ عوض شد. با تصویب قانون جدید بازیکنان اجازه پیدا کردند که پس از پایان قراردادشان، بدون پرداخت حق انتقال به باشگاه دیگری بپیوندند. همچنین قانونی به نفع باشگاه‌ها وضع شد. تیم‌ها توانستند بدون محدودیت از دیگر بازیکنان اتحادیه اروپا استفاده کنند. با وجود اعتراض‌های زیاد در روز‌های نخست، این تصمیم هیچ فاجعه‌ای به بار نیاورد و در عوض فوتبال از قبل دلپذیرتر شد و فصل نقل و انتقالات هم جذاب‌تر شد.
اصلاح رفتار‌های دروازه‌بانان هنگام ضربات پنالتی
چه کسی؟ امیلیانو مارتینز
امیلیانو مارتینز دروازه‌بانی است که همان‌قدر که نزد هواداران آرژانتین محبوب است، مخالفان بسیاری در سراسر جهان دارد. عملکرد فوق العاده او در ضربات پنالتی در چند بازی، آرژانتین را به قهرمانی کوپا آمریکا ۲۰۲۱ و جام جهانی ۲۰۲۲ رساند، اما شیطنت‌ها و بی‌احترامی‌های او هنگام نواختن ضربات پنالتی بازیکنان حریف به‌ویژه در فینال جام‌جهانی مقابل فرانسه باعث شد تا فیفا قوانین جدیدی برای جلوگیری از برهم ریختن تمرکز پنالتیزنان به تصویب برساند. طبق این قوانین دروازه‌بانان هنگام ضربات پنالتی حق لمس تیرک و تور را ندارند. همچنین نمی‌توانند با بازیکن حریف حرف بزنند. قانون جدید همچنین دروازه‌بانان را از بی‌احترامی و پرت‌کردن حواس بازیکنان حریف منع می‌کند.
ممنوعیت لمس دو بار برای زدن کرنر
چه کسی؟ سم چدگوسی
ضربه کرنر از سال ۱۸۷۲ وارد قوانین فوتبال شد، اما تا سال ۱۹۲۴، این ضربه در صورتی که مستقیم (بدون برخورد به بازیکنی دیگر) وارد دروازه می‌شد، گل به حساب نمی‌آمد. ضربه کرنر را ضربه غیرمستقیم می‌نامیدند، ولی بعدها، قانون عوض شد. اولین کسی که توانست از این منطقه به گل دست پیدا کند، سارئو اونساری آرژانتینی بود. او با یک ضربه مستقیم دروازه اروگوئه را در فینال بازی‌های المپیک باز کرد. پس از آن، این گل‌ها را گل المپیکی نامیدند، اما در حقیقت آن اولین گلی نبود که از نقطه کرنر به ثمر رسید. پیش از او آستون، بال راست «سنت برنارد» در لیگ دسته دو اسکاتلند برابر آلبیون روورز، این‌گونه گلزنی کرد. اولین کسی هم که در لیگ انگلیس گلی مشابه اونساری به ثمر رساند، بیلی اسمیت بود.
بازیکن هادرسفیلد در ۱۱ اکتبر سال ۱۹۲۴، به همین شکل دروازه آرسنال را باز کرده بود. سال بعد، اما اتفاق عجیبی افتاد و موجب شد قانون فوتبال در این زمینه تغییر یابد. اورتون و تاتنهام در گودیسون پارک برابر یکدیگر قرار گرفتند. سم چدگوسی، بال راست اورتون، توپ را به نحو دیگری از نقطه کرنر خارج کرد. او با توپ وارد محوطه جریمه شد و پس از پشت سر گذاشتن بازیکنان حریف، آن را به طور مستقیم وارد دروازه کرد. مدافعان به او اجازه این کار را دادند، چون فکر می‌کردند چدگوسی نمی‌تواند این کار را انجام دهد، اما داور، این گل را قبول کرد. گل بحث‌برانگیزی شد. به خصوص پس از این که بازی یک بر صفر تمام شد. این موضوع باعث شد قانون مبهم کرنر، بازنویسی شود.
در قانون جدید، اگر توپ به بازیکن دیگری برخورد نکرده باشد، زننده ضربه نمی‌تواند دوباره توپ را لمس کند. چند سال بعد یعنی در سال ۱۹۵۲، قانون این ضربات دوباره ویرایش شد. اوی بایلی، بازیکن تاتنهام به توپ ضربه زد که در محوطه جریمه به داور برخورد کرد و دوباره به او رسید. بایلی توپ را دوباره ارسال کرد که دوکمین با ضربه سر آن را تبدیل به گل کرد. بازیکنان هادرسفیلد اعتراض کردند، اما داور گل را قبول کرد، چون معتقد بود ضربه بایلی غیرمستقیم محسوب می‌شود. دوباره قانون کرنر اصلاح و در آن ذکر شد داور تاثیری در ضربه ندارد. بدین صورت اگر توپ پس از ضربه کرنر به داور برخورد کند و دوباره به بازیکن ضربه زننده برسد، او نمی‌تواند توپ را لمس کند.
قانون فناوری خط دروازه
چه کسی؟ فرانک لمپارد
مرحله یک هشتم نهایی جام‌جهانی ۲۰۱۰، بازی آلمان و انگلیس که با پیروزی ۴ گله ژرمن‌ها همراه شد، در ذهن بسیاری از فوتبال‌دوستان نقش بسته است. در آن بازی آلمان در نیمه اول با دو گل از حریف سنتی خود پیش افتاده و انگلیس در ادامه موفق به جبران یکی از گل‌ها می‌شود. بازی در نیمه دوم با یورش همه جانبه بازیکنان انگلیس به دروازه آلمان آغاز می‌شود و در یکی از حملات لمپارد شوتی سهمگین راهی دروازه ژرمن‌ها می‌کند. توپ به زیر تیر افقی دروازه برخورد می‌کند و نزدیک به سی سانت پشت خط دروازه فرود می‌آید و در ادامه به زمین بازمی‌گردد. لاریندا، داور اروگوئه‌ای این دیدار با اتخاد تصمیمی بحث برانگیز دستور به ادامه بازی می‌دهد.
اعتراض انگلیسی‌های خشمگین و لمپارد بهت‌زده به جایی نمی‌رسد و بازی که می‌توانست مساوی شود و پس از آن حتی با پیروزی انگلیسی‌ها به پایان برسد، در ادامه با دو گلی که مولر به ثمر رساند با نتیجه چهار بر یک به سود ژرمن‌ها پایان می‌یابد. تصمیم داور معروف اروگوئه‌ای در این بازی به اندازه‌ای جنجالی بود که بلاتر و فیفا را مجبور به عذرخواهی کند. از سال‌ها قبل پیشنهاد استفاده از تراشه الکترونیک در توپ‌های فوتبال به فیفا داده شده بود.
فیفا همواره با اتخاذ مواضعی محافظه کارانه مخالف اجرایی شدن این طرح بود. اما گل مردود شده لمپارد باعث شد که دوباره دستور بررسی این طرح صادر شود و استفاده از فناوری خط دروازه در سال ۲۰۱۲ به تصویب برسد. این فناوری برای اولین بار در بازی هیروشیما ژاپن و اکلند سیتی در جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۲ به کار گرفته شد.
منبع: جام جم