«امید»، تنها بازمانده از جمعیت غربی درنای سیبری است که تا ۱۶ سال قبل با «آرزو» جفت ماده خود، برای زمستان‌گذرانی به تالاب فریدونکنار در مازندران می‌آمد. پس از شکار یا تلف شدن پرنده ماده که هنوز دلیل اصلی ازدست رفتن پرنده ماده مشخص نیست، امید هرساله مسیر چند صد کیلومتری را بال می‌زند و به این خطه از شمال کشور می‌آمد.
به‌طور معمول از اواخر مهرماه و روز‌های ابتدای آبان‌ماه چشم‌ها به تالاب فریدونکنار دوخته می‌شود و محیط‌بانان وضعیت منطقه را کنترل می‌کنند تا اثری از حضور این پرنده را مشاهده کنند. اما با گذشت نزدیک به ۱۴ از آبان‌ماه امسال هنوز خبری از این درنای سیبری نیست و به همین دلیل فعالان محیط‌زیست نگران نیامدن امید به ایران هستند.
تک درنای سفید سیبری برای رسیدن به مازندران باید مسیر پنج هزار کیلومتری از زیستگاه اصلی‌اش در سیبری را با گذر از روسیه، قزاقستان و آذربایجان طی کند. مدت ماندگاری امید در مازندران به‌طور معمول چهار ماهه است، ولی سال گذشته پس از ۹۷ روز سفرش را پایان داد.
درسال‌های گذشته «امید» در زمان مقرر یا با اندکی تاخیر خود را به مازندران می‌رساند، اما امسال از زمان مقرر هر ساله بیشتر دیر کرده است و هنوز این درنا به تالاب نیامده است. بیش از یک سال پیش درست در پنجم آبان‌ماه درنای سفید سیبری به مازندران وارد شد. تقویم محیط‌بانان نشان می‌داد که این درنا نسبت به سال‌های قبلش زودتر به زمین نشسته است.
پاییز ۱۴۰۰ چهاردهمین سفر «امید» به مازندران آغاز شد و هفتم آبان در تالاب فریدونکنار فرود آمد. در سال ۱۳۹۹ هم در ۱۴ آبان این پرنده به مازندران آمد، اما در سال ۹۸ در ۲۹ مهرماه و زودتر از موعد به فریدونکنار آمد.
پروژه‌ای که شکست خورد
۶ بهمن پارسال با هماهنگی دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، از بلژیک به این منطقه منتقل، با رعایت پروتکل‌های لازم وارد منطقه فریدونکنار و در سازه رها‌سازی شد و در محل زمستان‌گذرانی «امید» جای گرفت. درنا‌های «امید» و «رویا» روز ۱۴ اسفندماه پس از ۳۴ روز اقامت به‌صورت مشترک، تالاب بین‌المللی فریدونکنار را به سمت سیبری ترک کردند، اما درنای بلژیکی مسیر را ادامه نداده و در منطقه‌ای در عباس‌آباد تنکابن در مازندران فرود آمد.
«رویا» در اسارت بوده و اصطلاحاً قفسی بوده است و توانایی پرواز با این پرنده آزاد را نداشته و به خاطر همین نتوانست او را همراهی کند و در ابتدای راه به زمین نشست.
هنوز دیر نشده است
عطاءالله کاویان، مدیرکل محیط‌زیست استان مازندران، می‌گوید: «درنای امید هنوز دیر نکرده و ممکن هر روزی وارد ایران شود، تجربه نشان داده که این درنا حتی تا اواخر آذر هم به ایران وارد شده و به همین دلیل حدس می‌زنیم که هنوز رسیدنش دیر نشده است.» او با اشاره به اینکه این درنا زیستگاه جایگزین ندارد و تالاب میانکاله تنها محل استراحتش به شمار می‌رود، توضیح می‌دهد: «۱۷سال است که درنای امید تک شده است که در تمام این سال‌ها تنهایی به ایران سفر کرده و فقط در سال ۸۸بود که به ایران نیامد.»
شاید «امید» نیاید
آرش حبیبی‌آزاد پرنده‌شناس می‌گوید: ممکن است که این پرنده بیاید، پارسال پروژه‌ای برای جفت پیدا کردن این پرنده آغاز شد که متاسفانه پرنده ماده توانایی پرواز کنار این پرنده را نداشت، اما همین همراهی نا تمام باعث شد که مسیر پروازی این پرنده طولانی‌تر شود، اما همچنان امیدوار هستیم که این پرنده بازگردد.
وی ادامه داد: به هر حال باید بپذیریم که این پرنده دارای سن و سال بالایی است و شاید باید بپذیریم که شاید این حیوان مرده باشد، مثلاً در اثر شکار یا سن بالا از بین رفته باشد. پرنده‌ها این مقدار در طبیعت عمر نمی‌کنند و این یک پرنده پیر محسوب می‌شود.
درنا سیبری در ایران منقرض شده است
حبیبی‌آزاد در مورد احیای پروژه درنا در ایران گفت: این پروژه در ایران بعید است که موفق باشد و این قضیه تمام شده و جمعیت غربی در ایران منقرض شده است. اما اطلاعاتی رسیده که قزاقستان ادعا کرده است که توانسته مسیر غربی درنا‌های سیبری را با ۲ پرنده پرورشی احیا کند و این پرتدگان توانسته‌اند ۱۰۰۰ کیلومتر مهاجرت کنند، اما هنوز درمورد صحت این ادعا اطمینان کامل ندارم. اما هنوز به بازگشت این درنا امیدوار هستیم.
منتظر بازگشت
فارغ از همه این امیدواری‌ها باید این نکته را یادآور شد که شاید پروژه جفت‌یابی سال گذشته یا بودن تعداد زیاد شکارچی و شنیدن مداوم صدای تیر او را ترسانده باعث شده است که این پرنده از آمدن به ایران منصرف شود یا در روز‌های آینده باز هم شاهد حضور این پرنده تنها در ایران باشیم.
منبع فارس