کاروانسرای «مایین» در منطقه‌ای به همین نام از روستا‌های بخش درودزن در شهرستان مرودشت است. قدمت این کاروانسرا به دوره صفویه می‌رسد و به کاروانسرای شاه عباسی نیز شهرت دارد.
این کاروانسرا با گذشت زمان و به سبب رسیدگی نکردن، و رخنه عوامل طبیعی به ویرانه‌ای تبدیل شده و در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی قرار دارد و روزگار غم‌باری را سپری می‌کند.
سیاوش آریا فعال و پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس با انتشار تصاویری از کاروانسرای مایین مربوط به دوران صفوی در مرودشت از وضعیت و شرایط نامناسب این اثر تاریخی خبر داد.
پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس با بیان اینکه کاروانسرای «مایین» در بدترین شرایط حفاظتی و نگهداری به سر می‌برد، اظهار کرد: به حریم درجه یک این کاروانسرا با پدیداری سوله برنج کوبی و بنای آجری دیگری که کاربری مذهبی گرفته، تجاوز آشکار شده است.
او با بیان اینکه مایین یکی از کاروانسرا‌های ارزشمند استان فارس است، ادامه داد: با بازسازی و مرمت این کاروانسرا می‌توان از آن به خوبی محافظت کرد و آن را به چرخه گردشگری کشور افزود.
آریا تصریح کرد: به سبب رسیدگی نکردن و گذشت زمان و رخنه عوامل طبیعی این کاروانسرا به ویرانه‌ای تبدیل شده و در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی، به سر می‌برد.
این فعال میراث فرهنگی تاکید کرد: تابلو معرفی کاروانسرای مایین در کنار بنا نصب شده و هشدار‌های بازدارنده بر روی آن نگاشته شده است، اما با این همه، در کنار آن و حریم درجه یک بنای ملی، سوله برنج کوبی پدیدار شده که تجاوزی آشکار به یادمان تاریخی به شمار می‌آید و بر اساس قانون تخلف است.
پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس گفت: همچنین در پشت کاروانسرا و از سمت روستا، بنای آجری دیگری که در گذشته‌های دورتر ساخته شده و کاربری مذهبی به خود گرفته، به حریم درجه یک کاروانسرا دست درازی کرده است. این در حالی است که در تیرماه سال ۱۳۹۹خورشیدی، مسئول میراث فرهنگی شهرستان مرودشت به خبرگزاری‌ها درباره پیشگیری از ساخت و ساز‌های غیرمجاز شماری از ساکنان بومی خبر داده بود. ولی گویا «در همچنان بر همان پاشنه می‌چرخد.»
بیشتر بخوانید
جلوگیری از ساخت و ساز غیرمجاز در کاروانسرای تاریخی مرودشت
آریا اظهار کرد: کند و کاو‌های غیرمجاز سودجویان اموال تاریخی، فرسودگی مصالح بنا و پوسیدگی آن‌ها و در برخی حجره ها، ریزش سقف و بدنه دیوار‌ها از دیگر چالش‌های موجود در کاروانسرای «مایین» است.
او افزود: همچنین انبوه زباله و پسماند‌های خانگی مردم روستا در درون کاروانسرای مایین چهره زشت و زننده‌ای را به نمایش گذاشته است.
این فعال میراث فرهنگی اضافه کرد: رویش گیاهان خودرو و علف‌های هرز و رخنه آن‌ها به درون بنا نیز از دیگر چالش‌های یادگار صفویان است که آن را در وضعیت بسیار بد و نابودی قرار داده است.
این کاروانسرای تمام آجری یکی از ارزشمندترین کاروانسرا‌های سرزمین پارس است که با درازای ۴۰ متر در پهنای ۴۰ متر، یک در ورودی در نمای جنوبی دارد و گنبدی بر فراز آن قرار گرفته است. مصالح آن از آجر و ملاط ساروج و نقشه‌ای (پلان) چهارگوش و به گونه طرح چهار ایوانی رایج دوره صفویه ساخته شده است.
کاروانسرای «مایین» از دید ویژگی معماری، خصوصیات تزئینی (آجر و گچبری) و مصالح و اندازه آن برگرفته از عواملی همانند شرایط منطقه و مکان آن و از سویی، قرار گرفتن در مسیر تجاری شیراز - اصفهان بوده است.
کاروانسرای صفوی «مایین» با شماره ۱۶۰۷۲ در سال ۱۳۸۵خورشیدی به ثبت ملی رسیده است.
به تازگی شماری از کاروانسرا‌های ایران در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و می‌توان با اندکی هزینه و تدبیر چنین کاروانسرای ارزشمندی را از تخریب و نابودی نجات داد و به چرخه گردشگری کشور افزود.
در این زمینه باید همه نهاد‌ها و سازمان‌های دولتی به وزارت میراث فرهنگی کمک کنند تا علاوه بر حفظ یادگار‌های نیاکانی، اقتصاد کشور نیز توسعه یابد.