مضمون شخصیت‌پردازی‌های حوزه کودک غنی‌تر می‌شود

مسابقه ملی «پارس آرا» بستری رقابتی برای ارائه طرح‌های شخصیت است که طرح‌های انتخاب شده در جریان این رویداد می‌توانند با همکاری کسب و کار‌های فرهنگ بنیان به توسعه مدل‌های اقتصادی تبدیل شوند که مبتنی بر بازار پردازی شخصیت‌ها خواهند شد. افرادی که قصد شرکت در این رویداد ملی را دارند تا ۲۰ آبان ماه می‌توانند به ثبت اطلاعات طرح شخصیت خود بپردازند.

سید امیر آقایی، دبیر قرارگاه بازارپردازی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی کشور در رابطه با شعار مسابقه ملی «پارس آرا» مبنی بر طراحی شخصیت‌های پارسی بیان کرد: شعار این مسابقه ملی، طراحی و بازارپردازی شخصیت‌های پارسی است که منظورمان از پارسی تمام حیطه‌هایی است که به نحوی قلمرو فرهنگی ایران هستند. البته بعضی از مجموعه‌ها تا حدی درمورد این فضا ابهاماتی داشتند. اما عملاً اتفاقی که می‌افتد این است که ما کشور‌هایی هستیم که در طول تاریخ، قلمرو فرهنگی به نام ایران داشته ایم و در آن ترک، کرد، لر، ترکمن، بلوچستانی و... بوده و هر یک زبان‌های خاص خود را داشته اند، ولی در قالب یک زبان فارسی با یکدیگر در تعامل بوده اند و این طور نبوده است که زبان فارسی را نمی‌شناختند و در مقابل، این زبان آن قدر توسعه پیدا کرده است که ما در هند یک گروهی به نام پارسیان داریم و شاید پایه آن‌ها زبان فارسی هم، باشد و اتفاقاتی را رقم می‌زنند. در نتیجه، ما تلاش می‌کنیم که درمورد قلمرو فرهنگی غنی ایران فکر کنیم. 

دبیر قرارگاه بازارپردازی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی کشور تصریح کرد: تمرکز مسابقه پارس آرا بر تولید نیست بلکه متمرکز بر غنی شدن مضمون شخصیت پردازی‌های حوزه کودک است که این مضمون از دو ساحت تشکیل شده است. یک ساحت، نسبت گیری این مضمون به بن مایه‌های فرهنگی - تمدنی ایران اسلامی و مسائل سبک زندگی حوزه کودک و نوجوان است و این که جهان داستان و روایت‌ها و هویتی که در حال خلق شدن هستند به این‌ها چه ارتباطی دارند؟ و ساحت دیگر آن مربوط به توسعه پذیر شدن این مضمون است که در فرم‌ها و محصولات دیگر چه اتفاقی می‌افتد؟

آقایی مطرح کرد: ما درمورد دو موضوع به صورت خیلی جدی کار خواهیم کرد: یکی بحث تصویرگری و دیگری روایت پردازی است. یعنی حتماً به صورت ویژه روی طرح‌های شخصیت و این دو مورد کار می‌شود چراکه طراحی شخصیت مستلزم تصویر است و نمی‌توان آن را بدون تصویر کار کرد و روایت پردازی در آن شخصیت باید کاملاً به نقطه مطلوب و ایده آل نزدیک شده باشد. اما تأکید می‌کنم ما در این جا به ایده پردازی فکر نمی‌کنیم. زیرا هدف گذاری ما افرادی هستند که تا حدی خلق شخصیت را پیش برده و توانسته اند ایده ذهنی خود را به قوامی رسانده و به مرحله اجرا برسانند و از آن ماکت بسازند و یا حتی به حدی پیش رفته اند که به سلسله کتاب کودکی رسیده اند که الان در بازار هم، وجود دارد و تمرکز ما بیشتر روی این گروه هاست تا توسعه پذیری آن‌ها بهتر شود. 

دبیر قرارگاه بازارپردازی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی کشور ادامه داد: حرف اصلی ما در مسابقه «پارس آرا» توسعه طرح‌های شخصیت حوزه کودک و نوجوان است و متأسفانه، شخصیت ترجمه کاراکتر شده است، در حالی که ترجمه کاراکتر، شخصیت نیست. چون وقتی می‌گوییم شخصیت، در ذهن فرد المان‌های انسانی و حیوانی متبادر می‌شود. به همین دلیل، حتی در تعریف‌های لاتین کاراکتر هم نگاه کنید عنصر، المان و... مورد توجه هستند. مثلاً لگو به عنوان آجرک‌هایی که کودکان به عنوان اسباب بازی مورد استفاده قرار می‌دهند به عنوان عنصر مبنای یک طرح شخصیت شده است و وقتی می‌گوییم طرح شخصیت، ذهن فارسی زبان ما به این سمت نمی‌رود که لگو هم می‌تواند یک شخصیت باشد و در میان آن، خلق‌های کاراکتری انسانی هم وجود دارد که در قالب انیمیشن لگو قرار می‌گیرد و در حوزه‌های دیگر نیز، فضای چندبُعدی فرهنگی را ایجاد کرده است.

آقایی با بیان این که منظورمان از پارسی در این رویداد ملی، ایرانی - فارسی صحبت کردن و لحن فارسی نیست، تصریح کرد: منظور از پارسی همان قلمرو فرهنگی ایران است که خیلی از کشور‌های دیگر را دربر گرفته و یا در تعامل و تبادل با آن‌ها قرار می‌گیرد و در جریان طراحی شخصیت ممکن است از این نظر هم، غنی شود که اگر خالق می‌خواهد لهجه‌ها و زبان‌های مختلف را داشته باشد چه شرایطی را خواهد داشت تا صرفاً ترجمه نباشد و در حقیقت، در فضایی قرار می‌گیرد که واگویی آن جهان داستان طراح شخصیت در هر یک از زبان‌ها و لهجه‌ها به گونه‌ای متفاوت از یکدیگر است و ما با این نامگذاری پارسی به دنبال این هستیم که وابستگی جغرافیایی را به نقشه ایران برداریم و این رویداد را به سطح بین المللی برسانیم و محدود به ایران نباشد و آن را در کشور‌های قلمرو فرهنگی کشور توسعه دهیم. 

او با اشاره به یکی از چالش‌های شخصیت گفت: چالش شخصیت این است که کاراکتر را شخصیت ترجمه کرده اند و این موضوع باعث شده است که در ذهن افراد فقط المان‌های انسانی قرار بگیرد. این در حالی است که عناصر حیوانی و گیاهی و جامدات و ترکیبی از آن‌ها هم، می‌توانند در این حیطه قرار بگیرند و جامع بودن نگرش ما به موضوع کاراکتر مدنظر است. یعنی ما در طرح شخصیت دنبال تک عنصر نیستیم بلکه دو سه عنصر اصلی و فرعی دارد و از محیطی برخوردار است که تعاملات عناصر در آن صورت می‌گیرد و مشخصه‌های رفتاری پرسونا از نظر‌های مختلف تعریف می‌شود و ما به این طرح شخصیت می‌گوییم و درمورد تصویر کاراکتر یا تصویری که روی کاغذ کشیده می‌شود صحبت نمی‌کنیم. چون رفتارش، روایتش و پیشینه داستانی اش مشخص نیست. 

دبیر قرارگاه بازارپردازی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی کشور ادامه داد: در این رویداد ملی به خلق کاری نداریم. چون قبلاً خلق انجام شده و یا در قالب فرم‌هایی از محصولات فرهنگی بروز پیدا کرده و یا در حال بروز است، در حالی که ما درمورد جهان داستان، روایت و رفتاری صحبت می‌کنیم که در قالب یک بسته یکپارچه است.

آقایی افزود: دلیل این که پارس آرا را مسابقه می‌گوییم این است که بدانیم افراد و گروه‌های فرهنگی - هنری که خالق این شخصیت پردازی‌ها هستند درمورد چه چیزی با هم به رقابت می‌پردازند؟ آن‌ها باید مضمون خود را غنی‌تر کنند و توسعه دهند و نسبت خود با بن مایه‌های فرهنگی و مسائل سبک زندگی را روشن کنند و توسعه پذیری مضمون در حیطه‌های فرهنگی را تبیین کنند. زیرا یک بخش، رقابت مسابقه در این فضاست و بخش دیگر مسابقه بر این اساس است که شرکت کنندگان باید بتوانند مضمون خود و گیرا بودنش را بسیار خوب ارائه و بیان کنند. زیرا یک سری از مجموعه‌ها به دنبال تجاری کردن شخصیت‌ها هستند؛ به طوری که می‌خواهند طرح شخصیت‌هایی را بگیرند و روی اقتصاد آن کار کنند و به نحوی به راهبری محصول اصلی فرهنگی که طرح شخصیت را می‌کِشد، بپردازند و این مسئله باعث می‌شود نفوذپذیری آن در جامعه ارتقاء پیدا کند و سپس، سایر محصولات آن در عرصه جامعه وارد شوند و مخاطب خود را جذب کنند و علتش این است که این‌ها کسب و کار‌های فرهنگ بنیان هستند؛ کسب و کار‌هایی که تک ساحت و تک منظوره نیستند که فقط بتوانند کتاب یا انیمیشن یا بازی ایجاد و منتشر کنند بلکه کسب و کار‌هایی هستند که تا حدی از بالا به این نقشه فرهنگی نگاه کرده و می‌توانند این چیدمان و یکپارچه سازی فرهنگی را رعایت کنند و برای این فضای یکپارچه شده که ما به آن بازارپردازی می‌گوییم یک مدل اقتصادی به وجود آورند. بنابراین، خالق باید مضمون خود را غنی کند و به سطح ترازی برساند و به خوبی ارائه کند که بتواند یک کسب و کار اقتصادی را با خود همراه کرده و مشارکت آن را به خودش جلب کند. 

او تصریح کرد: خالق و گروه‌های فرهنگی - هنری در مسابقه ملی «پارس آرا» اولویت بالاتر از کسی دارند که صرفاً یک اثر آرتیستیک ارائه می‌کند که حتی مضمون‌های آن برای افراد عادی قابل فهم نیستند و به درد آن‌ها نمی‌خورد. در نتیجه، یک رویکردی در چنین رویداد‌هایی وجود دارد که به نوعی، متفاوت از جشنواره‌های فرهنگی - هنری است که به کارگردان، تصویرساز، فیلمنامه نویس برتر و... جوایزی را اهدا می‌کنند، در حالی که عمدتاً در آن‌ها حوزه‌های هنر به شدت قوی است و اصلاً نمی‌خواهم وارد فضا‌هایی شوم که ببینیم مضمون آن رویداد‌ها تا چه اندازه به درد مخاطب می‌خورد یا مسئله او را در سبک زندگی اش حل می‌کند؟ ولی در مسابقه «پارس آرا» می‌خواهیم وارد چنین فضایی شویم. زیرا زمانی کسب و کار فرهنگی - هنری می‌تواند شخصیت را تجاری کند که بتواند بر اساس نیاز و ذائقه مخاطب محصول خود را وارد عرصه بازار کند. در نتیجه، باید متوجه شود چرا طرح شخصیت برای نیاز مخاطب جذاب است و چگونه مخاطب نسبت به این جذب می‌شود و می‌تواند پیگیری دائم آن را انجام دهد و به نحوی هوادار آن طرح شخصیت باشد و به همین دلیل، یک به هم رسانی صورت می‌گیرد تا شرکای تجاری سازی طرح شخصیت در قالب کسب و کار فرهنگ بنیان فعالیت کنند و این مهم، پایه اصلی رویداد ماست.

دبیر قرارگاه بازارپردازی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی کشور اظهار کرد: هدف گذاری ما روی گروه‌های فرهنگی - هنری است که یک شخصیت پردازی را انجام می‌دهند، ولی به دلیل این که به دنبال درآمد هستند می‌خواهند بلافاصله، وارد عرصه تولید یک محصول شوند و حس نمی‌کنند از پرداخت آن شخصیت خود درآمد‌های بسیار هنگفتی داشته باشند. بنابراین، معمولاً گروه‌های هدف ما در یکی از عرصه‌های پنج گانه انیمیشن، بازی‌های ویدیویی، نشر مکتوب و یا دیجیتال، سرگرمی‌های فیزیکی و... در حال فعالیت هستند و معمولاً شخصیت پردازی در بعضی از محصولات فرهنگی مثل نوشت افزار و اقلام جانبی خیلی عمق ندارد و نمی‌تواند فضای جذب کردن مخاطب را به وجود آورد و عموماً این نوع از کار‌های فرهنگی در لایه‌های آخر زنجیره بازارپردازی قرار می‌گیرند.

آقایی در رابطه با مراحل مسابقه ملی «پارس آرا» تصریح کرد: این رویداد ۵-۴ مرحله مشخص دارد و عملاً در این مراحل، گروه‌های هدف مسابقه باید نقش آفرینی خود را داشته باشند و بعد از فراخوان، مرحله آموزش و مربیگری داریم که سعی می‌کنیم قالب تراز طراحی شخصیت را هم از نظر مبانی تئوری و هم از لحاظ مربیگری به گروه‌های فرهنگی منتقل کنیم تا آن‌ها بتوانند پرداخت‌های خودشان را در این قالب بیاورند و استاندارد یکپارچه‌ای به وجود بیاید و همه بتوانند متوجه اتفاق باشند. بعد از این مرحله آموزش مربیگری وارد به هم رسانی کسب و کار فرهنگ بنیان می‌شویم که به عرصه توسعه مدل تجاری این شخصیت‌ها و صحنه عملیات نمونه سازی و ماکت سازی محصولات وابسته به این شخصیت‌ها ورود پیدا می‌کنند و بعد از آن، وارد پویش رسانه‌ای می‌شویم که شخصیت پردازی‌های غنی شده و تراز و استاندارد را وارد حوزه رسانه عمومی و اختصاصی می‌کنیم که به نحوی با مخاطب ارتباط بگیریم و ذائقه آن‌ها درمورد این شخصیت‌ها را بدانیم و این پویش برای مدت مشخصی است و در قالب یک برنامه سازی تلویزیونی یا VOD‌ها انجام می‌شود و در نهایت، این فضا به نمایشگاه تخصصی حوزه شخصیت پردازی منتهی می‌شود که در نمایشگاه بدنبال ارتباط‌های تجاری کسب و کار فرهنگ بنیان هستیم و هم توسعه محصولات فرهنگی و هم، ذی نفعان فعال در حوزه اقتصاد فرهنگ موردبررسی قرار می‌گیرند و سرانجام، وارد جشن ملی کاراکتر می‌شویم که هم مخاطبان عمومی و هم اختصاصی در آن فضا هستند که جایزه شخصیت سال را دریافت می‌کنند و بعد از طی شدن این مراحل و جمع آوری همه امتیاز‌های کسب شده این کار صورت می‌گیرد. در نتیجه، گام‌هایی برای این برداشته شده است که فضای اقتصاد فرهنگ چنین مجموعه‌هایی توسعه پیدا کند. 

او درمورد چالش‌های حقوقی ادامه داد: این نوع چالش‌ها وجود دارند. چون زیرساخت حقوقی کشور از این نظر دچار ابهامات و عقب افتادگی‌های توسعه‌ای و پیشرفتی است و دلیلش این است که قانون ما برای خیلی سال پیش است و همین قانون از نظر عملیات با شرایط و اقتضائات زندگی امروزی فاصله دارد. اما با همین قانون و فضای حقوقی حاکم در کشور اگر یک سری از ملاحظات را به درستی رعایت کرده و طرح شخصیت را ثبت کنیم خودش گام موثری است برای این که فضای اقتباس و توسعه پذیری محصول از نظر بستر حقوقی و قانونی نیز، به درستی طی شود و خوشبختانه، این بخش در ظرفیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد به خوبی پیش رفته است و ما در سامانه آثار ادبی و هنری وزارت فرهنگ می‌توانیم طرح شخصیت را به عنوان اثر ترکیبی ثبت کنیم تا مسیر درست عملکرد فعالان فرهنگی در توسعه محصولات فرهنگی هموار شود. اما چالش این است که طرح شخصیت باید توسعه پذیر باشد و ظرفیت حضور در حوزه‌های انیمیشن، کتاب و بازی رومیزی و... را داشته باشد و اگر در یک محصول خاص قفل شده باشد، نمی‌تواند آن نسبت را ایجاد کند و باعث می‌شود که آن شخصیت و محصول گسترش پیدا نکند و به همین دلیل، ما دنبال این هستیم که راه حل خوبی برای توسعه پذیری به وجود بیاوریم که متناسب با بستر حقوقی در اختیارمان باشد.