قبل از آنکه تصمیم بگیرید که تقلب کردن فرزندتان را تغییر دهید ابتدا باید بررسی دقیقی روی این ویژگی داشته باشید تا متوجه شوید که دلیل تقلب کردن او چیست. پاسخ به سوالات زیر به شما کمک می‌کند تا علل تقلب کردن فرزندتان را متوجه شوید.
چرا؟
به نظرتان چرا فرزندتان تقلب می‌کند؟ معمولا کودکان به دلیل ترس از طرد، ناکامی، آسیب دیدن، حسادت و یا خشم والدین تقلب می‌کنند یا دروغ می‌گویند. شاید شما فشار بیش از حدی به فرزندتان وارد می‌کنید تا در تحصیل موفق باشد. شاید فرزندتان می‌ترسد که به خاطر عملکرد بدش تنبیه شود. دلیل دیگر ممکن است این باشد که شما خیلی کمال‌گرا باشید و کوچکترین نقصی را در او نپذیرید. ممکن است دوستانش او را تشویق به تقلب کرده باشند. بررسی کنید که کدامیک از این موارد برای فرزند شما صادق است.
چه چیز؟
فرزندتان معمولا در چه مواردی تقلب می‌کند؟ در مدرسه، در تکالیف خانگی، بازی، ورزش، کار‌های خانه و یا در انتظاراتی که از او دارید. با بزرگسالان دیگری که فرزندتان را می‌شناسند صحبت کنید و از آن‌ها این سوالات را بپرسید تا ببینید آیا آن‌ها نیز در این زمینه با شما هم عقیده‌اند؟
چه کسی؟
او در برابر چه کسانی تقلب می‌کند؟ آیا او در ارتباط با همه تقلب می‌کند یا در ارتباط برخی از افراد مثل دوستانش، معلم‌اش، مربی‌اش، خواهر و برادرانش و یا شما؟ آیا افرادی هستند که فرزندتان در ارتباط با آن‌ها تقلب نکند؟ اگر چنین افرادی هستند آن‌ها چه کسانی هستند؟ و چرا فرزندتان در ارتباط با آن‌ها تقلب نمی‌کند؟ آیا فرزندتان برای عصبانی کردن تحریک کردن و یا سر به سر گذاشتن دیگران تقلب می‌کند. اگر مثلا فقط در ارتباط با خواهر و برادرانش تقلب می‌کند و می‌خواهد با این کار آن‌ها را اذیت کند مشخص است که دلیل کارش حسادت است و یا مثلا اگر او در بازی با یکی از دوستانش که معمولا از او شکست می‌خورد تقلب می‌کند، دلیل تقلبش حسادت است.
چه زمانی؟
آیا او در زمان‌های خاصی تقلب می‌کند. مثلا در ساعات، روز یا تاریخ مشخصی؟ آیا دلیلی دارد که در این زمان‌های خاص تقلب خاصی تقلب می‌کند؟
کجا؟
آیا او در مکان‌های خاصی بیشتر تقلب می‌کند (مثلا در مدرسه، خانه، سالن ورزش و غیره)؟ به نظر شما چرا در این مکان‌ها تقلب می‌کند در مکان‌های دیگر تقلب نمی‌کند؟
یک بار دیگر جواب‌هایتان را به این پنج دسته سوال بخوانید و ببینید که آیا الگوی مشخصی در تقلب کردن فرزندتان پیدا می‌کنید؟
روش اصلاح تقلب
برای آنکه مشکل تقلب کردن فرزندتان را حل کنید ۶ گام زیر را اجرا کنید.
گام اول: با فرزندتان درباره اینکه چرا تقلب کردن بد و غلط است، صحبت کنید
انتظار نداشته باشید که فرزند خردسالتان بفهمد چرا تقلب کردن کاری غیراخلاقی و نادرست است. خردسالان معمولا نمی‌توانند بفهمند چرا نباید وسایل افراد دیگر را برداشت؛ بنابراین باید سعی کنید به زبان ساده این مطلب را برای او توضیح دهید.
ابتدا قواعد اخلاقی که به آن‌ها پایبند هستید را مشخص کنید. پس از تعیین کردن قواعد اخلاقی خود می‌توانید با استفاده از روش‌های زیر آن را به فرزندتان آموزش دهید.
ـ یکی از موقعیت‌هایی که اخیرا وسوسه شده‌اید تقلب کنید را برای فرزندتان تعریف کنید مثلا وقتی که به فروشگاه رفته بودید و فروشنده در محاسباتش اشتباه کرده و پول کمتری از شما گرفته بود و شما به فروشنده گفتید که مبلغ بیشتری باید بگیرید؛ بگذارید که فرزندتان متوجه شود که ممکن است هر کسی وسوسه شود. می‌توانید شرایطی را فراهم کنید تا او ببیند با آنکه امکان تقلب دارید، اما این کار را انجام نمی‌دهید.
ـ از اسطوره‌ها و انسان‌های متعالی برای او مثال بزنید. داستان‌هایی از افراد بزرگ که در هر شرایطی سعی می‌کردند صادقانه رفتار کنند برای او تعریف کنید.
ـ برایش آیاتی از قرآن را بخوانید که در آن تاکید بر راستگویی شده است.
در کنار استفاده از روش‌های فوق سعی کنید به فرزندتان گوش دهید و ببینید او درباره تقلب کردن چه دیدگاهی دارد؟ و چطور آن را یاد گرفته است. چنین تصور نکنید که با یک بار صحبت کردن درباره تقلب می‌توانید او را متقاعد کنید و به او بقبولانید که صداقت داشتن بهتر از تقلب کردن است. در شرایط مختلف توصیه‌های خود را تکرار کنید و به دنبال موقعیت‌هایی بگردید که در آن‌ها بتوانید به فرزندتان بفهمانید که چرا تقلب کردن بد است.
گام دوم: بر روی آثار بلندمدت تقلب تاکید کنید
ممکن است فرزندتان با تقلب کردن نتیجه مثبت زودگذری را به دست آورد. مثلا در امتحان نمره خوبی کسب کند؛ بازی شطرنج را ببرد، اما او متوجه آثار منفی بلندمدت تقلب کردن نیست به همین دلیل با او درباره آثار منفی تقلب و عدم صداقت صحبت کنید.
برخی از این آثار عبارتند از: ممکن است به خاطر تقلب کردن مشکلات جدی برایت ایجاد شود. مثلا ممکن است که تو را جریمه کنند یا از مدرسه اخراج کنند.
ـ اگر تقلب کنی دیگران به تو اعتماد نمی‌کنند و به عنوان یک آدم متقلب معروف می‌شوی و دیگر کسی تمایل ندارد با تو دوست شود و یا با تو کار کند، چون فکر می‌کند ممکن است سرشان کلاه بگذاری.
ـ تقلب کردن در تو تبدیل عادت می‌شود و متوجه می‌شوی که هیچ کاری را بدون تقلب نمی‌توانی انجام دهی.
گام سوم: در برابر تقلب او عکس‌العمل صحیح نشان دهید
اکثر بچه‌ها گاهی تقلب می‌کنند، اما اینکه آیا به تقلب کردنشان ادامه می‌دهند یا نه بستگی به عکس‌العمل ما در برابر تقلب آن‌ها دارد. در اینجا روش‌های درست عکس‌العمل در برابر تقلب کودکان را توضیح می‌دهیم.
ـ بیش از اندازه واکنش نشان ندهید: آرام باشید و واکنش بیش از اندازه نشان ندهید. درست است که فرزندتان کار اشتباهی انجام داده است، اما سعی کنید آرامش خودتان را حفظ کنید.
ـ برایش توضیح دهید متوجه تقلب کردن او شدید «من دیدم که تو اسبت را در صفحه شطرنج جابجا کردی و این تقلب است» آنچه دیده‌اید یا شنیده‌اید را به صورت مختصر و مشخص بیان کنید.
ـ وقتی با او تنها هستید درباره تقلبش صحبت کنید. بهتر است زمانی که با او تنها هستید مشاهدات خود را بیان کنید. بیان این مسئله در جمع معمولا باعث بدتر شدن اوضاع می‌شود و احتمال آن که فرزندتان منکر تقلب کردنش شود، بیشتر است.
ـ برچسب نزنید. به فرزندتان بر چسب متقلب نزنید بلکه رفتار او را مد نظر قرار دهید و اتفاقی که افتاده است را توصیف کنید. «تو مهره‌ها را جابجا کردی» «تو جواب یکی از سوالات را از برگه دوستت نوشتی»
ـ انتظارت خود را بیان کنید. به فرزندتان بگویید که شما انتظار دارید او بدون تقلب و بر اساس قوانین بازی کند. انتظارات خودتان را به صورت خلاصه و مشخص بیان کنید «بیا صادقانه بازی کنیم ما توافق کردیم در حین بازی به قوانین پایبند باشیم»
گام چهارم: به او یاد دهید چطور در برابر تقاضای تقلب کردن دیگران مقاومت کند
یکی از مسایلی که کودکان با آن روبرو هستند این است که معمولا دوستانشان در مدرسه از آن‌ها تقاضای تقلب می‌کنند و آن‌ها نیز به سختی می‌توانند در برابر خواسته آن‌ها مقاومت کنند. شما باید به فرزندتان آموزش دهید که چگونه در برابر تقاضای نادرست دوستانش مقاومت کند. روش‌های ابراز وجود و مخالفت کردن را به او آموزش دهید تا با استفاده از آن‌ها بتواند در برابر تقاضای دوستانش مقاومت کند. از فرزندتان بپرسید که آیا تا به حال در چنین شرایطی قرار گرفته است که کسی از او تقاضای تقلب کند. همچنین از او بپرسید که آیا دوستان و همکلاسی‌هایش اهل تقلب کردن هستند.
برای آنکه فرزندتان یاد بگیرد در برابر تقلب مقاومت کند به چیزی بیش از آموزش گفتن نه نیاز دارد. برای آنکه مطمئن شوید که فرزندتان می‌تواند در برابر خواسته تقلب کردن دوستانش مقاومت کند باید روش‌های مقابله با خواسته‌های دیگران را به او آموزش دهید و این روش‌ها را آنقدر با او تمرین کنید تا بتواند با اطمینان از آن‌ها استفاده کند.
حتی می‌توانید از بازی نقش برای تمرین این روش‌ها استفاده کنید به این معنی که از او بخواهید در نقش دوستش از شما تقاضای تقلب کند و شما در برابر این خواسته او مقاومت کنید؛ تا ببیند که چطور باید در برابر این گونه خواسته‌ها مقاومت کند. سپس نقش‌هایتان را جابجا کنید و نقش فردی را بازی کنید که تقاضای تقلب می‌کند و فرزندتان در برابر آن مقاومت می‌کند.
برخی از روش‌های مقاومت در برابر تقاضای تقلب دیگران عبارتند از:
ـ با اطمینان نظر خودت را بیان کن. به فرزندتان آموزش دهید که به صورت محکم و قاطعانه تقاضای دوستش برای تقلب کردن را رد کند. به او نشان دهید که چگونه می‌تواند به صورت قاطعانه بایستد. از او بخواهید صاف بایستد و غوز نکند سرش را بالا بگیرد و مستقیم به چشمان طرف مقابل نگاه کند. به او تاکید کنید که در زمان گفتن نه اثر حالت بدنش بر طرف مقابل بیشتر از کلماتی است که او بیان می‌کند.
ـ محکم و قاطعانه بگو نه. به او بگویید که باید به تقاضای دوستش محکم و قاطعانه نه بگوید و در ادامه روی نظر خودش پافشاری کند. به او بگویید که هدف تو تغییر دادن نظر دوستت درباره تقلب کردن نیست بلکه هدف تو این است که به اعتقادات خودت عمل کنی تا مشکلی برایت پیش نیاید؛ بنابراین نیازی نیست که برای او توضیح دهی که چرا این کار را انجام نمی‌دهی فقط بگو نمی‌توانم این کار را انجام دهم.
ـ تصمیم خودت را تکرار کن. به او بگویید که اگر باز هم دوستش تقاضایش را تکرار کرد او بدون توضیح اضافی مخالفت خودش را ابراز و پاسخ منفی‌اش را تکرار کند.
ـ دلایل خودت را برای تقلب نکردن بیان کن. به فرزندتان بگویید می‌تواند برای اولین باری که دوستش تقاضای تقلب می‌کند دلایل مخالفت خودش را بیان کند. مثلا بگوید «نه ممکن است معلم بفهمد» «نه اینکار غیراخلاقی است»، اما اگر باز هم دوستش تقاضای خودش را مطرح کرد دیگر بدون بیان دلایل قاطعانه پاسخ منفی بدهد.
گام پنجم: برای تقلب‌های بعدی او تنبیهی تعیین کنید
شیوه برخورد با تقلب در بین والدین متفاوت است. ابتدا باید مشخص کنید چه چیزی برای شما مهم است رشد اخلاقی و شخصیت فرزندتان یا نمرات امتحانی او؟ فراموش نکنید که بخشیدن و یا نادیده گرفتن کار غلط کودک مثل تایید کردن آن است. اگر پس از اجرای گام‌های فوق باز هم فرزندتان به تقلب کردنش ادامه داد زمان آن رسیده که پیامدی برای تقلب‌های بعدی او مشخص کنید که اگر یکبار دیگر تقلب کرد چه عاقبتی خواهد داشت.
برخی از تنبیهاتی که می‌توانید تعیین کنید عبارتند از:
ـ برای خردسالانی که در حین بازی تقلب می‌کنند، پیامد مناسب می‌تواند خاتمه دادن به بازی باشد.
ـ اگر فرزندتان تقلب کرد از او بخواهید پنج دلیل بد بودن تقلب را روی کاغذ بنویسد و برای شما بیاورد. کودکان خردسال می‌توانند ۲ دلیل را نقاشی کنند.
ـ اگر فرزندتان در تهیه مقاله یا آزمونی تقلب کرده است در صورت امکان باید دوباره آن مقاله را تهیه کرده و یا آزمون را بدهد.
گام ششم: صداقت را تشویق کنید
شما باید به فرزندتان بگویید که صداقت برای شما مهم است برای اینکار هر بار که فرزندتان با صداقت و بدون تقلب کاری را انجام داد او را تشویق کنید و یا زمانی که تقاضای تقلب دوستش را رد کرد به او بگویید من می‌دانم که چقدر برای تو سخت بوده که تقاضای او را رد کردی و به اینکارت افتخار می‌کنم.
یکی از قوانین تغییر رفتار می‌گوید کودکان اگر به خاطر انجام کاری تقویت شوند دوست دارند باز هم آن کار را تکرار کنند؛ بنابراین سعی کنید هربار که فرزندتان تقلب نکرد او را تایید و تشویق کنید تا کم کم این رفتار جدید در او تبدیل به عادت شود.
منبع: فارس