حالا دو کشوری که در روزگاری نه چندان دور روابطی عالی با یکدیگر داشتند مجدد قرار است در یک مسیر به همکاری های دو جانبه خود ادامه دهند.اما شاید بد نباشد به این بهانه به تاریخ روابط دو کشور نگاهی بیاندازیم.
ایران و سودان؛ روابطی گرم که با دخالت دولت های غربی به چالش کشیده شد
محمد هادی تسخیری، رایزن سابق سفارت کشورمان در لیبی و سودان به گرم بودن روابط دو کشور در زمان های قبل اشاره داشته و گفته است: جمهوری اسلامی ایران با جمهوی سودان روابط دیرینه‌ای در تاریخ معاصر داشته است؛ به جز برهه‌ای کوتاه به دلیل جنگ تحمیلی در سال‌های ۶۸ و ۶۹ که مقداری روابط ما با سودان مکدر شد و پس از آن سطح روابط ما به عالی‌ترین روابط از نظر سیاسی و اقتصادی و فرهنگی رسید.
سید عبدالامیر نبوی، عضو هیات علمی گروه مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران نیز به علت کدر شدن روابط دو کشور پرداخته و در این باره گفته است: روابط ایران و سودان از نظر تاریخی گرم بود، اما تحولات مهمی در منطقه و عرصه بین‌الملل رخ داد که باعث شد تا این روابط آسیب ببیند به خصوص تصمیم دولت عمر البشیر و تغییر در حوزه سیاست خارجی کشورش سبب شد تا روابط ایران و سودان قطع شود.بعد از حادثه‌ای که برای سفارت عربستان در تهران رخ داد حکومت وقت سودان تصمیم گرفت همسو با برخی از کشورهای عربی روابط با ایران را قطع کند.
حکایت کلاهی که بر سر سودان رفت
اگرچه این استاد دانشگاه کدر شدن رابطه را به زمان حمله به سفارت عربستان نسبت می دهد اما عماد ابشناس دیگر کارشناس بین المللی در این زمینه معتقد است: علیرغم اینکه برخی به اشتباه تصور می کنند که روابط دو کشور به دلیل حمله به سفارت عربستان سعودی در تهران قطع شده ولی واقعیت امر این است که روابط ایران و سودان قبل از ماجرای حمله به سفارت عربستان با مشکل مواجه شده بود و دلیل اصلی اش این بود که ایران نفوذ بسیار زیادی در سودان پیدا کرده بود و از طرف آمریکا و اسرائیل و عربستان سعودی وامارات در فشار بود که این روابط را قطع کند و وعده وعید دریافت کرده بود در صورت قطع روابط خود با ایران امتیازاتی سیاسی و اقتصادی دریافت کند. سودان این کار را انجام داد اما بعدا متوجه شد عجب کلاهی سرش رفته است.
وی افزود:بعد از آن هم دولت وقت سودان به ریاست عمر البشیر که امیدوار بود کمک های کشورهای وعده دهنده به آن برسد و مشکلات اقتصادی مردم را حل کند با اعتراضات مردمی و در نهایت کودتای ارتش مواجه شد وامروزه هم کشور با جنگ داخلی بر سر قدرت درگیر است.
وقتی شراکت با عربستان هرگز جای ایران را نمی‌گیرد
احمد بخشی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل آفریقا نیز معتقد است: زمینه‌‌های تنش میان ایران و سودان به سال‌ها پیش بازمی‌گردد؛ این تنش از زمان دولت قبلی در ایران آغاز شد و دلیل آن نیز بحث ایران هراسی بود که دولت‌های عربی روی آن متمرکز شده بودند. از سوی دیگر تحریم‌های هسته‌ای و کاهش روابط منطقه‌ای ایران نیز مزید بر علت شد. بنابراین به مرور شاهد تغییر ادبیات سیاستمداران سودانی در قبال ایران بودیم؛ به‌طوری که در چند مورد، دولت سودان، ایران را متهم به دخالت در امور داخلی خود کرد و همچنین مانع از برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران در آن کشور شد. در واقع روابط ایران و سودان که پیش‌تر روابطی دوستانه و برادرانه تلقی می‌شد در زمان دولت پیشین و مطابق نطق‌هایی که از سوی مقامات سودان ایراد می‌شد به روابطی پرتنش تبدیل شد.
وی ادامه داد: دولت سودان چند بار نیز بر کاهش روابط و کاهش کارگزاران روابط خارجی ایران در آن کشور تاکید کرد. همچنین شاهد بودیم که به دنبال کاهش روابط سودان و ایران این روابط به سمت عربستان سوق پیدا کرد و کشور سودان بخشی از مطالبات و روابط خود را که پیش از این با ایران داشت، با عربستان سعودی تنظیم کرد.
حالا اما سوال اصلی این است که..
شراکت مجدد با سودان چه فایده ای برای کشورمان در پی دارد؟
عماد آبشناس در این زمینه معتقد است: ایران بخشی از بازارهای اقتصادی خود را در آفریقا می بیند و به دنبال آن می باشد که با یکی از کشورهای شرق آفریقا بتواند رابطه خوبی برقرار کند تا آن کشور به پایگاه صادراتی ایران به آفریقا تبدیل شود.در این راستا هم مشاهده کردیم که آقای رئیسی چند ماه قبل به چند کشور آفریقایی در شرق آفریقا سفر کرد.
سابقه همکاری های ایران با سودان نشان داده که سودان میتواند هاب تجاری خوبی برای ایران باشد و با توجه به شناختی که ایرانی ها از فضای داخلی سودان دارند راحت تر می توانند از طریق سودان کار کنند تا از طریق دیگر کشورهای آفریقایی که از آنها شناختی ندارند.
احمد بخشی دیگر کارشناس این حوزه به ظرفیت های سودان اشاره کرده و گفته است: سودان با توجه به توانایی هایش می تواند فضای تولید صنعتی و کشاورزی ایران برای باز صادرات کالا به دیگر کشورهای آفریقایی و یا حتی تولید برخی کالا مثل کالای کشاورزی که ایران به آن نیاز دارد باشد. در جهان امروزه بسیاری از کشورها که با کمبود آب و یا خاک مورد نیاز کشاورزی مواجه هستند به این سیاست روی آورده اند که تولیدات مورد نیازخود را در کشورهای دیگر انجام دهند.
روند مصالحه با دیگر کشورهای عربی ادامه دارد
وی ادامه داد: در کنار این مسائل این احتمال نیز وجود دارد که دولت مشروع سودان برای تامین نیازهای دفاعی خود به خرید تسلیحات ایرانی روی بیاورد و سودان به یکی از بازارهای کالای دفاعی ایران نیز تبدیل گردد.
همه اینها به کنار، برقراری رابطه با سودان عملا شکستن یک حلقه مانده به آخر در بازگرداندن روابط ایران با تمام کشورهای عربی به حساب آید. عملا فقط چند کشور عربی دیگر مانند مراکش و بحرین می مانند که رسما با ایران رابطه سیاسی ندارند و می توان تصور کرد روند مصالحه در آینده نزدیک آنها را نیز در بر گیرد.
روند مصالحه ای که درباره آن صحبت می کنیم روند مصالحه ای می باشد که بر مبنای سخنان رهبری مبنی بر صفر کردن اختلافات با همسایه ها است.
و اما در پایان باید گفت روند رابطه ایران با کشورهای مختلف چنان به سرعت در حال پیشرفت است که نمیتوان به همه آنها پرداخت و این پاسخی محکم برای آنهایی است که قرار بود ایران را منزوی کنند .