روز گذشته با خروج سفیر فرانسه از نیجر، حدود هزار نفر با تجمع در نزدیک پایگاه نظامی فرانسه در نزدیک نیامی، به جشن و پایکوبی پرداختند. تجمع کنندگان تاکید کردند تا زمان خارج شدن آخرین نظامی فرانسوی از نیجر، به حضور در خیابان‌ها ادامه خواهیم داد.
نیرو‌های گارد ریاست جمهوری نیجر چهارم مرداد ماه جاری، با بازداشت محمد بازوم رئیس جمهور این کشور در داخل کاخ ریاست جمهوری و سپس برکناری او، بر دوره جدید سیاست ورزی در این کشور و نخستین تجربه انتقال مسالمت آمیز قدرت در این کشور استعمارزده، هنوز آغاز نشده، نقطه پایان گذاشتند.
از همین روی باشگاه خبرنگاران جوان به منظور بررسی جزئیات بیشتر از تحولات چند هفته گذشته در نیجر گفتگویی ترتیب داده با کریستوفر هلالی، پژوهشگر و محقق سیاسی از آمریکا که مشروح آن در ذیل از نظرتان می‌گذرد.
تحلیل شما از وضعیت کنونی نیجر چیست؟
کریستوفر هلالی: وضعیت کنونی در نیجر بخشی از یک روند بسیار بزرگتر از استعمار زدایی، ضد امپریالیسم و مقاومت در برابر بلوک آمریکا- اتحادیه اروپا- ناتو در سراسر جهان است. نیجر شاید آخرین کشوری باشد که به دنبال گسست از قدرت استعماری سابق خود یعنی فرانسه و همچنین معماری نواستعماری است که هنوز بر بسیاری از کشور‌های آفریقایی تسلط دارد و آن را کنترل می‌کند.
تحت رهبری ژنرال عبدالرحمن چیانی، افسران نظامی در نیجر برای برکناری رئیس جمهور طرفدار غرب یعنی محمد بازوم، کودتا کردند. این یک شرمساری بزرگ برای فرانسه و آمریکا بود. نیرو‌های فرانسوی و آمریکایی هر دو در خاک نیجر فعال هستند، بیش از ۱۰۰۰ سرباز آمریکایی و ۲۰۱ پایگاه هوایی آمریکا در نیجر فعال است که برخی از آن‌ها پایگاه‌های پیشرفته هواپیما‌های بدون سرنشین هستند که بیش از ۱۰۰ میلیون دلار هزینه دارند.
از طرفی دیگر با ناکامی جامعه اقتصادی کشور‌های غرب آفریقا (ECOWAS) در پیگیری خواسته‌های خود برای استقرار مجدد محمد بازوم به ریاست جمهوری، رهبری کودتا اکنون به سرعت در حال حرکت برای تقویت قدرت خود و حمایت مردمی از انقلاب است. نیجر، اما در این میان تنها نیست، زیرا کشور‌های دیگر از جمله بورکینافاسو و مالی به دنبال یک چهره سوسیالیست ضد سرمایه داری و ضد امپریالیستی هستند که به کمک و دفاع از آن‌ها بیاید.
کشور‌های آفریقایی که توسط فرانسه و آمریکا تقویت شده اند، نتوانسته اند به هدف خود که حمله نظامی به نیجر بود برسند. به نظر شما دلیل آن چیست؟
کریستوفر هلالی: حملات و مداخله نظامی نه تنها به پرسنل، بلکه به منابعی از جمله سخت افزار نظامی، سوخت، غذا و آب نیاز دارد. آن‌ها برای اطمینان از موفقیت آمیز بودن اقدام به سرمایه گذاری‌های عمده نیاز دارند. ECOWAS با توجه به دخالت غرب و حمایت از مناقشه جاری در اوکراین همراه با بحران در شرق آسیا و اختلافات سیاسی در اقیانوس آرام قادر به مداخله در این مرحله نیست.
بسیاری معتقدند تحولات اخیر در نیجر آغاز نبرد نیابتی جدید بین روسیه و غرب است، تحلیل شما در این مورد چیست؟
کریستوفر هلالی: روسیه و چین و سایر کشور‌های بریکس سرمایه گذاری زیادی در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین انجام داده اند. در مورد نیجر، دولت مردمی با روسیه متحد شده و حتی از گروه واگنر درخواست کمک کرده است. آمریکا در نیجر چیز‌های زیادی برای از دست دادن دارد، با صرف نظر از یک پایگاه هواپیما‌های بدون سرنشین تقریباً ۱۰۰ میلیون دلاری و خارج کردن بیش از هزار نیروی نظامی که به ادعای آمریکا برای مبارزه با تروریسم عمدتاً در منطقه ساحل استفاده می‌شود. اگر نیرو‌های واگنر شروع به رسیدن به نیجر و ایجاد پایگاه در سراسر دو کانتون کنند، این امر آمریکا را مجبور به ترک موضع خود خواهد کرد و قطعاً آمریکا از این شرایط خیلی بیش از آنچه تصور می‌کرد متضرر خواهد شد.
به نظر شما وضعیت فعلی نیجر تا چه حد به نفع غرب است؟
کریستوفر هلالی: این وضعیت در نیجر هیچ سودی برای غرب نخواهد داشت. در واقع، در این مرحله یک مانع بزرگ و چراغ راه بسیاری از رهبران ضداستعماری دیگر است. تنها راهی که می‌تواند برای غرب مفید باشد این است که ECOWAS به نیجر حمله کند و منافع غربی‌ها از این طریق تامین شود در غیر این صورت وضعیت فعلی در نیجر به طور کلی به نفع جبهه استعمار طلب نیست چراکه این کشور از گذشته تا به امروز همواره پایگاه اصلی استقرار نیرو‌های نظامی فرانسه و آمریکا در بخش مهمی از آفریقا بوده است و بروز کودتا‌های پیاپی می‌تواند موقعیت استعماری غربی‌ها را با خطر جدی مواجه کند. برای همین است که آمریکا و فرانسه از همان ساعت‌های اولیه کودتا به روش‌های مختلف آن را محکوم کردند و خواستار بازگشت آرامش به نیجر شدند. با ادامه این وضعیت آمریکا و فرانسه یکی از متحدان قوی خود در آفریقا یعنی بازوم را از دست خواهد داد و از آنجایی که غربی‌ها اخیراً در نیجر پایگاه‌های نظامی ناتو را مستقر کرده بودند می‌تواند تمامی معادلات آن‌ها حداقل در حوزه نظامی را تغییر دهد.
کریستوفر هلالی پژوهشگر و تحلیلگر دو رگه ایرانی آمریکایی و فارغ التحصیل دانشگاه سن دیگو در رشته فلسفه، تاریخ و علوم سیاسی است. وی مطالعات زیادی در زمینه جبهه‌های استعماری و نیز روند سیاسی در چین، کره شمالی و برخی قسمت‌های قاره آفریقا انجام داده است و مقالات زیادی در نشریات و پایگاه‌های خبری جهان منتشر می‌شود. وی در آخرین مقاله خود به تحلیل اوضاع اقتصادی چین و مقایسه آن با سایر کشور‌های جهان پرداخته و این نگاه کلی را که می‌گویند اقتصاد چین از نقطه اوج خود عبور کرده مورد نقد و بررسی قرار داده است.