برخی پزشکان می‌گویند: حوادث ناگوار و جبران ناپذیری زیر پوست کلینیک‌ها و مراکز جراحی به دلیل دخالت افراد غیرپزشک یا غیرمتخصص در امور درمانی در حال رخ دادن است که اگر نظارت‌ها در این زمینه بیشتر، دقیق‌تر و مستمر نشود، پیامدهای سنگین و روز افزونی بر سیستم سلامت، جامعه و خانواده‌ها برجای خواهد داشت.
افزایش موج عمل‌های جراحی زیبایی در سال‌های اخیر موجب شده بسیاری از افراد به این سمت رفته و از بینی گرفته تا پلک چشم و سایر اندام‌های صورت یا بدن خود را جراحی کنند. این که شخصی به فکر زیبایی باشد، به خودی خود بد نیست اما این‌که کار را به دست چه کسی بسپارد، قابل تامل است.
وقتی هزینه‌های اعمال جراحی زیبایی گران باشد، از دو سمت زنگ خطر به صدا در می‌آید. سپردن یک اقدام جراحی به دست شخصی که هزینه کمتری می‌گیرد، روی آوردن پزشک و غیرپزشک به این سمت برای کسب درآمد بیشتر. دو روی سکه‌ای است که هر کدام ماجرای خاص خودش را دارد.
به جز افرادی که مشکلی در بینی یا چهره خود دارند، برخی دیگر از افرادی که سراغ اعمال جراحی زیبایی می‌روند، به واسطه اختلال‌هایی مانند «اختلال بد ریخت انگاری و توجه افراطی به اندام بدن»، به این سمت کشیده می‌شوند. هرچند چشم و هم چشمی و انتشار زیبایی‌ها در فضای مجازی و اینستاگرام و جاذبه زیبایی هم موجب این موضوع می‌شود.
اختلال بدریخت انگاری از اختلال‌های وسواسی است که افراد به جای وسواس پاکی، توجه افراطی به ظاهر یا تقارن اندام بدن اتفاق می‌افتد و در مواردی حتی به افسردگی و خودکشی هم می‌رسد.
نازنین آهنگری «دکترای روان شناسی بالینی» در این زمینه می‌گوید: فردی که دچار اختلال بدریخت انگاری باشد، حتی پس از جراحی زیبایی نیز راضی نیست و حتی امکان دارد همان جراحی نیز تبدیل به دغدغه تازه‌ای برای فرد شده و به مرور عامل تازه‌ای برای افسردگی باشد. افرادی که دچار این اختلال هستند، مدام فکر می‌کنند که دیگران به نقص آنها توجه کرده و در نتیجه خود را منزوی می‌کنند. درصدی از این افراد امکان دارد که به سمت خودکشی بروند و در نتیجه بهتر است به روان شناس مراجعه کرده تا تحت درمان قرار بگیرند.
آهنگری ادامه می‌دهد: این افراد در واقع تصویر تحریف شده‌ای از بدن خودشان دارند و ممکن است سایر اعضای خانواده یا دوستان آنها قبول نداشته باشند که بینی آن فرد بزرگ است، اما خود آن فرد این طور فکر می‌کند و در نتیجه مدام به دنبال اطمینان گرفتن از دوستان و اطرافیان خود هستند.
دکترای روان شناسی بالینی درباره درمان اختلال بد ریخت انگاری می‌گوید: یکی از روش‌های درمانی برای این اختلال، روش ERP است. در این روش، فردی که از مواجهه با جامعه به خاطر نقص ظاهری اجتناب می‌کند، فضاهایی که از حضور در آنها اجتناب می‌کند را می‌نویسد. در جلسه‌های درمانی، آمادگی‌هایی ایجاد می‌شود که فرد، واکنش‌های قبلی را نداشته باشد و در واقع به تحمل پریشانی و اضطراب می‌رسد. در نوع دیگری از درمان، باورهای فرد نیز تقویت می‌شود تا به این نقطه برسد که ارزشمندی فرد به ظاهر نیست. همچنین از روش‌های دیگری مانند ACT برای پذیرش نقص‌های فرد و درمان ذهن آگاهی نیز استفاده می‌شود. البته دارو درمانی نیز خط اول درمان برای این افراد است که روان پزشکان تجویز می‌کنند.
دخالت در درمان در سال‌های اخیر به مراتب بیشتر شده و حتی پزشکانی که صلاحیت انجام برخی اقدامات درمانی و جراحی‌ها را ندارند هم در سایر حوزه‌ها دخالت می‌کنند و این موضوع منجر به وضعیت عجیبی شده است. هرچند به نظر می‌رسد این موضوع به دلیل مسائل مالی رخ می‌دهد که البته در حوزه جراحی‌های زیبایی به مراتب بیشتر از سایر حوزه‌هاست.
حالا اگر از افرادی که دچار اختلال بدریخت انگاری هستند بگذریم، باید به این برسیم که به هر حال برخی افراد برای جراحی‌های زیبایی نیاز به امور درمانی دارند، اما آن‌چه مشاهده می‌شود این است که افراد به جای مراجعه به پزشک متخصص، به افراد غیرپزشک و حتی پزشکانی با تخصص‌های دیگر مراجعه می‌کنند.
ابراهیم رزم پا «جراح و متخصص گوش و حلق و بینی و فلوشیپ جراحی سر و گردن و عضو هیات مدیره انجمن راینولوژی» در این زمینه می‌گوید: دخالت در امور درمانی حتی در برخی پزشکان هم مشاهده می‌شود. به طور مثال یک پزشک عمومی مجوز این را ندارد که جراحی پلاستیک روی صورت انجام دهد و اگر این اتفاق رخ دهد، تخلف است و اگر مشکلی ایجاد شود هم آن پزشک مجرم است. در زمینه جراحی‌های زیبایی چند عاملر مهم است. نخستین آن، مجوز است که باید نوشته شده باشد پزشک متخصص صلاحیت انجام یک کار را دارد. به طور مثال این‌که جراح قلب، جراحی بینی انجام دهد، از نظر کریکولوم‌های آموزشی، تخلف است. دومین عامل، دوره خاصی است که پزشکان می‌بینند و سومین عامل، تجربه است.
وی ادامه می‌دهد: به طور مثال در تخصص گوش و حلق و بینی، رشته‌های مختلفی وجود دارد. برخی فلوشیپ گوش و برخی جراح سر و گردن و برخی جراح بینی هستند. هر کدام از این افراد به جز این‌که تخصص گوش و حلق و بینی دارند، فلوشیپ یک کار خاص را هم گذرانده‌اند. بنابراین یک متخصص گوش و حلق و بینی هم نمی‌تواند همه اقدامات را انجام دهد و فقط کاری را می‌تواند انجام دهد که دوره آن را گذرانده باشد. متاسفانه این تفکر نادرست وجود دارد که هر پزشک می‌تواند هر اقدام درمانی را انجام دهد. باید این را بدانیم که هر پزشک می‌تواند کاری را انجام دهد که صلاحیت و مجوز و تخصص آن را دارد.
نکته قابل تامل اینجاست که در مواردی مشاهده شده بیمار برای یک عمل جراحی زیبایی به مرکزی مراجعه کرده و قرار است توسط پزشکی تحت عمل جراحی زیبایی قرار گیرد اما آن‌چه در واقعیت اتفاق می‌افتد این است که یک پزشک فقط مهر زده و جراحی توسط افراد غیرپزشک و تکنسین‌ها انجام شده است.
رزم پا «عضو هیات مدیره انجمن راینولوژی» در این زمینه نیز می‌گوید: مشکل دیگر این است که برخی از پزشکان برای برخی اقدامات درمانی و حتی جراحی فقط مهر می‌زنند و فرض کنید که جراحی را شخص دیگری انجام می‌دهد. ممکن است در یک کلینیک، چند جراحی به نام یک پزشک باشد اما جراحی توسط فرد دیگری انجام شود که حتی امکان دارد اجازه انجام این کار را نداشته باشد. پزشکانی که این اقدام را انجام می‌دهند، هزینه زیادی دریافت نمی‌کنند و به همین دلیل برخی بیماران به این سمت می‌روند.
ایرج خسرونیا «متخصص بیماری‌های داخلی و رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران» نیز در این زمینه می‌گوید: اکنون برخی افراد غیرپزشک و غیرمتخصص، اعمال جراحی بینی، پوست و غیره را انجام می‌دهند. حتی در برخی آگهی‌ها، اعمال جراحی را به نام پزشک منتشر می‌کنند اما وقتی بیمار به اتاق عمل می‌رود، تکنسین‌ها عمل جراحی را انجام می‌دهند. وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی در این زمینه نظارت دارند اما گاهی اتفاقاتی می‌افتد که نظارتی بر آن وجود ندارد.
وی ادامه می‌دهد: اعمال جراحی زیبایی توسط افرادی انجام می‌شود که متخصص نیستند و شاهدیم تعداد شاکیان از اعمال جراحی روز به روز بیشتر می‌شود و این به دلیل انجام جراحی توسط افراد غیرمتخصص است.
خسرونیا به موضوع دخالت در درمان از زاویه‌ای دیگری نیز نگاه کرده و می‌گوید: حتی گاهی مشاهده می‌شود طبابت توسط افرادی انجام شده که دیپلم هم ندارند و به عنوان طب سنتی و طب گیاهی تبلیغ می‌شود. مشاهده می‌شود نسخه‌های صادر شده از طرف افراد غیرپزشک در عطاری‌ها پیچیده می‌شود. بخشی از دخالت در درمان مربوط به طب سنتی است. فرض کنید یک بیمار که شاید تحصیل کرده باشد، مبتلا به سرطان شده و به یکی از این افراد طب سنتی مراجعه کرده و به بیمار گفته می‌شود داروهای خود را مصرف نکرده و داروی گیاهی بخورد. پس از مدتی بیمار مشکلات بیشتری پیدا کرده و حتی منجر به فوت او می‌شود.
این ماجرا به شکل وخیم‌تری درباره تزریق ژل و بوتاکس هم وجود دارد. اقداماتی مانند تزریق ژل و بوتاکس علاوه بر تزریق در مطب برخی پزشکان عمومی، حتی در آرایشگاه‌ها و توسط افراد فاقد صلاحیت هم انجام می‌شود. روزی نیست که با عوارض تزریق ژل و بوتاکس توسط افراد فاقد صلاحیت مواجه نشویم؛ زیرا افرادی که این کار را انجام می‌دهند، صلاحیت آن را ندارند و در نتیجه عوارضی ایجاد می‌شود که سپس بیمار به پزشک متخصص مراجعه می‌کند تا عوارض آن را درمان کند و به وضعیت قبل برگرداند.
رزم پا «جراح و متخصص گوش و حلق و بینی» در این زمینه نیز می‌گوید: به مردم هشدار می‌دهیم سلامت خود را به خطر نیندازند و به بهانه هزینه‌های پایین، به هر شخصی برای تزریق ژل و بوتاکس مراجعه نکنند؛ زیرا وقتی عوارض ایجاد می‌شود، نمی‌توان به راحتی آن عوارض را جبران کرد.
همین روز پزشک امسال بود که کلیپی عجیب و غیرمتعارف در فضای مجازی منتشر و دست به دست شد که در واقع تبریک روز پزشک به فردی بود که ادعای انجام اعمال جراحی زیبایی داشت.
رزم پا «جراح و متخصص گوش و حلق و بینی» درباره وضعیت تبلیغات اعمال جراحی زیبایی در فضای مجازی می‌گوید: اکنون در فضای مجازی صفحه‌های مختلفی مشاهده می‌شود که افراد غیرپزشک فعالیت می‌کنند و اقدامات مختلفی مانند جراحی بینی و صورت و تزریق ژل و بوتاکس انجام می‌دهند. بیشتر این صفحه‌های مجازی را یک غیرپزشک اداره می‌کند و حتی اگر یک جراحی انجام شود هم درصد کمی از هزینه به پزشک داده می‌شود و در واقع پزشک فقط مهر می‌زند و جراحی را یک غیرپزشک انجام داده و هزینه را هم او می‌گیرد.
بررسی برخی از این تخلفات برعهده معاونت‌های درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی در سراسر کشور است که از مراکز مختلف سرکشی‌هایی انجام می‌شود اما فرض کنید بازرسان وقتی مراجعه می‌کنند که غیرپزشک در حال عمل جراحی است و به محض این‌که متوجه حضور بازرسان می‌شوند، پزشک مربوطه سر جراحی حاضر می‌شود و وضعیت را تغییر می‌دهند.
رزم پا «جراح و متخصص گوش و حلق و بینی» درباره نظارت می‌گوید: سازمان نظام پزشکی در زمینه تخلف پزشکان و پس از بروز عوارض در این زمینه می‌تواند مداخله کند. البته به تازگی معاونت انتظامی سازمان نظام پزشکی به صورت جدی این موضوع را دنبال می‌کند تا راهکار قانونی برای مقابله با این موضوع ایجاد کند.
درباره تخلف پزشکان، مجازات‌هایی از طرف سازمان پزشکی قانونی و سازمان نظام پزشکی وجود دارد. سازمان نظام پزشکی ابتدا توبیخ کتبی می‌کند و سازمان پزشکی قانونی نیز می‌تواند فرد متخلف را به دادگاه بفرستد.
خسرونیا «رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران» درباره مجازات‌ها می‌گوید: اکنون علاوه بر جریمه نقدی، مجازات حبس نیز وجود دارد. کسانی که اقدامات شان به نقص عضو افراد منجر شده یا در امور درمانی دخالت کرده و باعث فوت بیمار می‌شوند، مجازات حبس دارند. خطاها به دو صورت بازرسی یا شکایت افراد مشخص می‌شود. وقتی یک بازرس به درمانگاه یا کلینیک مراجعه می‌کند، امکان دارد برخی مسائل و تخلفات را مشاهده نکند. از طرفی اقدامات خلاف در مکان‌هایی انجام می‌شود که تابلو ندارند یا در منازل است. وقتی پزشک کاری را انجام دهد که متخصص آن نیست، تخلف کرده و باید مجازات شود.
جمع‌بندی
هرچند مردم با مشکلات مختلف اقتصادی مواجه‌اند اما برخی از هر راهی به دنبال کسب درآمد بیشتر هستند که یکی از این راه‌ها، انجام اقدامات پزشکی یا دخالت در امور درمانی است. به طور کلی فعالیت‌هایی که افراد مختلف از آن برای کسب درآمد استفاده می‌کنند، به نیاز جامعه بستگی دارد. فرض کنید نیاز یک جامعه به دلایل مختلف، مباحث مربوط به زیبایی باشد. افراد سودجو از همین نقطه وارد شده و به شیوه‌های مختلفی به موضوع جراحی‌های زیبایی یا تزریق ژل و بوتاکس وارد می‌شوند.
این‌که چرا نظارت دقیقی در زمینه اعمال جراحی زیبایی وجود ندارد را باید از معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بپرسیم اما این‌که چرا حتی برخی پزشکان به اقداماتی همچون در اختیار گذاشتن مهر خود برای انجام اعمال جراحی زیبایی از سوی افراد دیگر روی می‌آورند به تعرفه‌های نامناسب بر می‌گردد.
البته جدا از این مسائل، باید به سلامت روان جامعه توجه کرد و این‌که اصولا چرا افراد به سمت جراحی‌های زیبایی می‌روند، در حالی‌که ممکن است متخصص مربوطه به او بگوید به انجام جراحی زیبایی نیازی ندارد.
منبع: ایرنا