آقای وحید جعفریان مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور نسبت به رشد سرعت بیابانی شدن عرصه های کشور هشدار داد و گفت: شرایط و موقعیت جغرافیایی کشور ما و پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم، بروز رویدادهای حدی مثل خشکسالی و دمای بالا خارج از نرمال، سرمای زودرس و بارندگی های شدید و خارج از روال معمول از جمله عوامل زمینه ساز تخریب سرزمین و پیامدهای آن نظیر طوفان های ماسه و گردو خاک در کشورماست.
او نوع مدیریت سرزمین به لحاظ عوامل انسانی را از پارامترهای تاثیرگذار در روند تخریب سرزمین و بیابانزایی اعلام کرد و افزود: نوع مدیریت تولید، مصرف و انتقال آب از عوامل بسیار تاثیر گذار بر حوزه ها و عرصه های انتهای حوزه آبخیز و مناطق بیابانی به لحاظ خشکی سرزمین، مستعد طوفان های گرد و غبار و طوفان های ماسه ای است، هرچند با در نظر گرفتن شاخص های مختلف موضوع آسیب پذیری اکوسیستم های طبیعی کشور ما نسبت به تخریب سرزمین و بیابانزایی کامل به لحاظ ارزیابی ادواری که در خصوص تخریب سرزمین از فرسایش بادی و افزایش پتانسیل طوفان های ماسه و گرد و غبار داریم، نشان می دهد که در ۱۰ سال گذشته، سالانه یک میلیون هکتار به عرصه های مستعد بیابانزایی و تخریب سرزمین در کشور ما اضافه شده است.
جعفریان ادامه داد: بازنگری در تغییر اولویت ها و سیاست گذاری تخریب سرزمین باید داشته باشیم چراکه این امر بصورت زیرینایی به حوزه های متعدد از جمله صنعت، حمل و نقل،سلامت انسان ها و امنیت غذایی و به لحاظ حفظ عرصه های کشاورزی کمک می کند.
این مقام مسئول با بیان اینکه ۱۴ میلیون هکتار از عرصه های مناطق بیابانی تحت تاثیر فرسایش بادی به عنوان کانون های بحرانی شناخته می شوند، گفت: براساس برنامه سالانه حداقل ۲۰ درصد از سطح کانون های بحرانی مدیریت و کنترل می شود که این نشان دهنده جهش نسبت به برنامه ششم است.
او افزود: در برنامه ششم تعهدمان مدیریت و کنترل سالانه حدود ۳۰۰ هزار هکتار از عرصه های تحت تاثیر فرسایش بادی بود که در قالب پروژه های مختلف از جمله مدیریت چرای دام و مدیریت روان آب ها کنترل کردیم، هرچند با توجه به مخاطرات تغییر اقلیم و برمبنای ظرفیت های تحقیقاتی و علمی و مرور تجربه منطقه ای و جهانی باید برنامه بیشتری برای مقابله با بیابانزایی تعریف می کردیم.
اجرای طرح‌مقابله با بیابانزایی نیازمند هزار میلیارد تومان اعتبار
مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی با بیان اینکه اجرای طرح مقابله با بیابانزایی نیازمند هزار میلیارد تومان اعتبار است، گفت: آنچه در قالب برنامه پنج ساله هفتم مدنظر قرار گرفته، کمتر از این رقم است. هرچند مقابله با بیابانزایی به مفهوم سرمایه گذاری و تضمین امنیت زیستی و جهانی و حفظ زنجیره ها است.
او ادامه داد: طبق آمارهای موجود، سطح بیابان های کشور ۳۲ میلیون هکتار است، اما آنچه اهمیت دارد بخشی از مراتع کشور ظاهری شبیه بیابان پیدا کرده، اما قابلیت بیابان را ندارد که متاسفانه تبعات منفی این عرصه ها بیشتر است.
این مقام مسئول با بیان اینکه افزایش ریزگردها در کشور به یک دغدغه تبدیل شده است، افزود: براساس مطالعات سال ۹۷، ۳۰ میلیون هکتار از مناطق تحت تاثیر بیابانی شدن است که اکنون ۱۴ میلیون هکتار به کانون بحران ریزگرد در کشور تبدیل شده این درحالی است که بخش عمده ریزگردها از حدود ۲۵۰ میلیون هکتار حوزه های خارج از کشور وارد ایران می شود.
او ادامه داد: رصد عرصه های طبیعی کشور نشان می دهد که روند افزایش کانون های بحرانی ناشی از فرسایش بادی به مراتب بیش از یک دهه گذشته بوده که امیدواریم امسال با نتایج بدست آمده از مطالعات جدید اقدامات موثری در این زمینه داشته باشیم.
جعفریان با بیان اینکه ۸۸ درصد اراضی کشور پتانسیل تخریب سرزمین را دارد، گفت: به جز نوار باریکی از حوزه های جنگل های هیرکانی یا غرب کشور همه عرصه ها این وضعیت را دارد که شرایط نشان می دهد به نقطه هشدار رسیده ایم.
او تغییرات کاربری اراضی، کم توجهی به موضوع بهره وری منابع آبی را از علل بروز گرد و غبار اعلام کرد و افزود: ضرورت درج ملاحظات مربوط به حقابه دشت های سیلابی و تالاب هایی که در مناطق پایین دست قرار گرفتند به بحث مدیریت گرد و غبار کمک می کند و همواره دستیابی به برنامه جامع نیازمند توجه به ملاحظات قانونی، حقوقی، تبیین سیاست های پشتیبان و حمایت کننده و ارتقای آگاهی است.
جعفریان با بیان اینکه روند طوفان های ماسه ای و گرد و غبار به عنوان چالش ناشی از بیابانزایی روند روبه رشدی در کشور دارد، گفت: موضوع طوفان های ماسه ای ناشی از بیابانزایی به بخش های کشاورزی، صنعت و حمل و نقل خسارت وارد می کند و خود می تواند زمینه ساز بروز چالش و بحران های اقتصادی و اجتماعی فراوان باشد که بخشی از این فرآیند مرتبط با تغییرات اقلیم و بخش دیگر استمرار خشکسالی هاست.
اجرای عملیات آبخیزداری راهکار مقابله با بیابانزایی
او اجرای عملیات آبخیزداری را راهکار مقابله با بیابانزایی اعلام کرد و گفت: در شرایط کنونی سرعت بخشی به اجرای عملیات آبخیزداری بسیار اهمیت دارد و در این راستا باید سیاست گذاری، برنامه ریزی و تامین اعتبار داشته باشیم.
جعفریان گفت: با توجه به تغییر اقلیم، استمرار خشکسالی و محدودیت منابع آبی، تامین اعتبار مورد نیاز این بخش و تسریع در اقدامات آبخیزداری بسیار مهم است تا از سرعت بیابانی شدن عرصه ها کاسته شود.