تجربه خواب دیدن برای همه ما بار‌ها اتفاق افتاده است. بعضی از این خواب‌ها، کابوس هستند مثلا خواب می‌بینید در حال دویدن هستید، ولی به جایی نمی‌رسید، در حال سقوط از بلندی هستید، اما به زمین برخورد نمی‌کنید، درگذشت عزیزانتان را می‌بینید، ولی هیچ کاری از دست شما برنمی‌آید. دانشمندان می‌گویند کابوس‌های مشترک انسان‌ها محدود به این موارد نمی‌شود.
«مایکل شردل»، رئیس آزمایشگاه خواب در موسسه مرکزی سلامت‌روان «مانهایم» آلمان و همکارش در مطالعه‌ای از شرکت‌کنندگان خواستند آخرین خواب ناراحت‌کننده‌ای را که دیده اند به یاد بیاورند. آن‌ها سپس بیش از ۱۲۰۰ کابوس را در چند موضوع دسته‌بندی کردند تا ببینند مشترکات آن‌ها چیست. در ادامه به ۱۰ موضوعی که در اغلب کابوس‌ها تکرار شده است، اشاره می‌شود.
۱- شکست و درماندگی: رتبه اول و گسترده‌ترین موضوع کابوس‌ها که بین انسان‌ها مشترک است، به شکست و درماندگی ارتباط دارد. این موارد در مجموع شامل همه چیز می‌شود؛ از شکست در رسیدن به هدف تا دیر رسیدن، گم شدن، ناتوانی در صحبت کردن، اشتباه کردن، از دست دادن یا فراموش کردن چیزی. به گفته موسسه مرکزی سلامت‌روان مانهایم آلمان، هرچند دلیل دیدن چنین کابوس‌هایی می‌تواند بسیار متنوع باشد، با این حال توضیح رایج این است که شما درباره توانایی خود در خانه یا محل کار یا در به یاد آوردن رویدادی ناراحت‌کننده و خاص احساس راحتی نمی‌کنید.
۲- پرخاشگری فیزیکی: در این قبیل کابوس‌ها، فرد ممکن است ببیند که هدف حمله قرار گرفته، در یک دعوا شرکت کرده یا شاهد دعوای افراد دیگر باشد. «مایکل شردل» می‌گوید: «معمولا این نوع کابوس می‌تواند منعکس‌کننده اضطراب اجتماعی، ترس واقعی از خشونت یا نگرانی درباره آسیب‌پذیر بودن در برابر انتقادات دیگران باشد».
۳- حوادث: این دسته گسترده از رویا‌ها شامل مضامینی نظیر سقوط، خرابی خودرو، غرق شدن و موارد دیگر است. این کابوس‌ها ممکن است واقعی‌تر از آن چیزی باشند که فکر می‌کنید و ترس از ارتفاع، رانندگی یا خفگی را در شما نشان دهند. آن‌ها همچنین می‌توانند نشان‌دهنده احساس کنترل نداشتن بر زندگی، ترس از مرگ یا احساس ناتوانی را بازتاب دهند.
۴- تعقیب شدن: در این قبیل کابوس‌ها ممکن است توسط یک انسان، یک حضور شیطانی یا حتی چیزی که نمی‌توانید ببینید تعقیب شوید. رویا‌هایی که در آن‌ها تحت تعقیب قرار گرفته‌اید معمولاً به این معنی است که شما نگران چیزی هستید که احتمالا دارید از آن اجتناب می‌کنید.
۵- بیماری و مرگ: در این نوع کابوس‌ها، فرد خود یا یکی از عزیزانش را می‌بیند که از بیماری رنج می‌برد یا می‌میرد. هرچند این کابوس‌ها می‌توانند دلایل متعددی داشته باشند، ترس کلی از بیماری و مرگ یا احساس نداشتن سلامت می‌تواند باعث دیدن چنین خواب‌هایی شوند.
۶- جروبحث: اختلاف نظر بین افراد در رده ششم پربسامدترین کابوس‌ها قرار می‌گیرد. در این سناریوها، بیننده خواب اغلب شاهد دعوای غیرفیزیکی یا مواردی نظیر آن است. کارشناسان می‌گویند این قبیل کابوس‌ها می‌توانند نمادی از اضطراب اجتماعی شما درباره رابطه شخصی باشند و نمایانگر هراس‌تان از مکالمه پرتنشی که قبلا داشته‌اید.
۷- احساس نگرانی: آیا شده مطمئن باشید که موضوعی مهم و بزرگ را فراموش کرده‌اید، ولی نمی‌توانید به خاطر بیاورید که آن چیز چیست؟ بسیاری از مردم درباره این احساس خواب می‌بینند.
۸- فجایع: آتش‌سوزی، سیل، انفجار هسته‌ای و ... از موضوعات رایج کابوس‌های بسیاری از مردم است. به گفته دکتر کورلی از دانشگاه استنفورد، دیدن این‌ها می‌تواند نشانه‌هایی از نگرانی کلی برای آینده باشد؛ زیرا مغز به کمک آن‌ها راهی برای فکر کردن به آنچه نگرانش هستید پیدا می‌کند.
۹- بختک: یکی دیگر از کابوس‌های مشترک میان افراد، احساس حضور یک روح، یک بیگانه یا شیطان در نزدیکی است. به گفته کلینیک کلیولند، این نوع توهم در خواب اغلب افراد مبتلا به «فلج خواب» را آزار می‌دهد. این اختلال خواب ناراحت‌کننده زمانی اتفاق می‌افتد که ارتباط میان قسمت‌هایی از مغز که شما را در طول خواب بی‌حرکت نگه می‌دارد و قسمت‌هایی که شما را در خواب نگه می‌دارد، به هم می‌خورد. در این حالت مردم اغلب گزارش می‌دهند که یک «بختک» روی قفسه سینه‌شان نشسته و آن‌ها برای رها شدن از دستش تقلا می‌کنند.
۱۰- هجوم خزنده‌ها: هجوم حشرات یا خزندگان به داخل خانه در واقعیت به اندازه‌ای هراس‌انگیز است که می‌تواند در خواب به شکل یک کابوس خود را نشان دهد. به همین خاطر دانشمندان تصور می‌کنند خواب دیدن هجوم خزنده‌ها یا موجودات پلید کرک‌دار می‌تواند حاصل ترس واقعی یا نمادین باشد. دکتر شردل در این باره می‌گوید: «اگر نمادین باشد، این هجوم می‌تواند ترس از بیماری یا هر چیز دیگری را نشان دهد که شما شخصاً با موش‌ها یا سوسک‌ها مرتبط می‌دانید. این موضوع همچنین می‌تواند نمونه‌ای از این باشد که شما در خانه‌تان حس ناامنی یا ناراحتی می‌کنید».
منبع: خراسان