آمریکا با اینکه چند سالی می‌شود متوجه شده که خروج ترامپ از برجام و اعاده تحریم‌ها علیه ایران، نتیجه باخت-باخت برای خود و متحدانش داشته باز هم علی رغم شکست این سیاست‌ها به تحریمهای خود در تمامی زمینه‌ها ادامه می‌دهد. در این سال‌ها ایران برنامه هسته‌ای خود را توسعه داد، سطح غنی‌سازی از ۶۷/ ۳درصد به ۶۰درصد افزایش یافت و زمان گریز هسته‌ای نیز از یک‌سال به حدود ۱۲ روز رسید. تحریمهای ترامپ و خرابکاری‌ها و ترور‌های اسرائیل علیه برنامه هسته‌ای ایران نتوانست مانع پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران شود. چرخش ایران به شرق به‌ویژه روسیه و چین و پیوستن ایران به سازمان شانگ‌های و گروه کشورهای بریکس سرعت یافت. ایران پهپاد به روسیه صادر کرد و غرب هم مدعی است که این پهپاد‌ها درجنگ علیه اوکراین استفاده شده است. این‌ها تنها چند نمونه از شکست سیاست‌های تحریمی آمریکا در قبال ایران است.
باشگاه خبرنگاران جوان در گفتگو با جیم کاوانا، استاد دانشگاه و نویسنده از آمریکا زوایای مختلف این موضوع را مورد بررسی قرار داده که در ذیل مشروح آن از نظر می‌گذرد.
- به نظر شما هدف آمریکا از اعمال تحریمهای مختلف چیست؟
جیم کاوانا: همانطور که نیکسون در مورد شیلی گفت، هدف فوری تحریمهای ایالات متحده این است که اقتصاد را به فریاد بکشاند همچنین هدف نهایی آن هم تغییر رژیم است. ایده این است که زندگی اجتماعی را تا حد امکان فلاکت بار کنیم، به این امید که حمایت از دولت تضعیف شود و همچنین دستیابی به مواد لازم برای دفاع برای دولت دشوارتر شود. به طور کلی، هدف آمریکا و کشورهای غربی از این سیاست‌های تحریمی تضعیف حمایت اجتماعی و کاهش قابلیت‌های دفاعی یک دولت و آسیب‌پذیری آن در برابر اقدامات تهاجمی تغییر رژیم - چه از طریق انقلاب رنگی یا حمله نظامی است. ولی خوشبختانه سالهاست تحریم‌ها برای این منظور کارایی خود را از دست می‌داده اند.
- چرا آمریکا با وجود اینکه می‌داند کشور‌هایی مانند ایران در این سال‌ها می‌توانند تحریم‌ها را خنثی کنند، بر تشدید تحریم‌ها اصرار دارد؟
جیم کاوانا: چون نمیداند دیگر چه کاری باید انجام دهد همانطور که گفتم، هدف نهایی تغییر رژیم است که واقعاً انسجام دولت و توانایی آن برای عمل به عنوان یک قدرت منطقه‌ای را از بین می‌برد - همان مسیری که برای لیبی در پیش گرفتند و سعی کردند برای سوریه نیز آن را تکرار کنند. آن‌ها هنوز بر این باورند که تحریم‌ها می‌تواند سلاحی موثر در زرادخانه آن‌ها باشد. آن‌ها تقریباً باید این را باور کنند، زیرا جایگزین - در نهایت تحریم - حمله نظامی است و شروع جنگ با کشوری مانند ایران بسیار خطرناک است. به خصوص که بعید است چنین جنگی از حمایت بین المللی برخوردار باشد. کشور‌هایی که با مداخله آمریکا در سوریه همراهی کردند، دیگر هرگز این کار را در مواجهه با ایران نخواهند کرد. اما ایالات متحده به عنوان حامی اسرائیل و پروژه صهیونیستی همچنان به برنامه اسرائیل برای تضعیف و نابودی ایران متعهد است. بنابراین، در حال حاضر، تحریم‌ها قوی‌ترین سلاح آن است.
- به نظر شما سیاست‌های تحریمی آمریکا علیه کشور‌هایی مانند ایران، چین و روسیه تا چه زمانی می‌تواند ادامه داشته باشد؟
جیم کاوانا: به طور نامحدود. من هیچ فشاری از داخل حوزه سیاسی ایالات متحده برای پایان دادن به تحریم‌ها نمی‌بینم، زیرا هیچ فشاری برای پایان دادن به سیاست اساسی در تلاش برای تغییر رژیم در آن کشور‌ها وجود ندارد. تمرکز در حال حاضر در جهان در حال تغییر است: این روی چگونگی پایان دادن به سیاست ایالات متحده نیست، که توسط نیرو‌های سیاسی داخلی ایالات متحده تعیین می‌شود که سایر کشور‌ها در جهان نمی‌توانند آن را کنترل کنند و یا تغییر دهند، بلکه این است که چگونه پازل مناسبات اقتصادی خود را در ارتباط با سایر کشورهای جهان تغییر می‌دهند. برای افزایش قدرت اقتصادی و بی اثر ساختن تحریمهای ایالات متحده باید معادله را طور دیگری دید. این که با ایجاد جنبش بریکس چه اتفاقی می‌افتد. این روند از زمانی که تلاش ایالات متحده برای استفاده از «تحریمهای جهنمی» برای ارعاب روسیه در اوکراین به طرز شگفت انگیزی شکست خورده، سرعت گرفته است و نشان می‌دهد که دنیای دیگری از روابط اقتصادی، مستقل از فشار ایالات متحده، امکان پذیر است.
- به نظر شما با تغییر دولت آمریکا و برگزاری انتخابات ۲۰۲۴ و تغییر احتمالی سیاست‌های دولت، آیا تغییری در رویکرد تحریمی آمریکا ایجاد خواهد شد؟
جیم کاوانا: نه. شاید کاندیدای مستقلی مانند کورنل وست آن را تغییر دهد، اما هیچ یک از نامزد‌های اصلی احزاب که شانسی برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ دارند، و هیچ یک از احزاب که کنگره را کنترل خواهند کرد، توانایی تغییر قابل توجهی در این زمینه ندارند. همین طور در زمینه سیاست ایالات متحده به طور خاص در مورد ایران یا سیاست کلی ایالات متحده در استفاده از تحریم‌ها به عنوان یک سلاح. نه بایدن (که نامزد دموکرات‌ها نخواهد بود)، نه ترامپ، نه کسی که احزاب دموکرات و جمهوری خواه نامزد می‌کنند هیچ کدام قدرت تغییر این رویه را ندارند.
- چه کسانی در آمریکا (لابی‌ها یا افراد قدرتمند سیاسی) از سیستم تحریم این کشور حمایت می‌کنند؟
جیم کاوانا: باز هم جدا از گروه‌های منزوی و حاشیه‌ای، هر لابی و شخصیت سیاسی قدرتمندی از سیاست استفاده از تحریم‌ها برای ارعاب، کنترل و تغییر رفتار سایر کشور‌ها حمایت می‌کند و هر یک از آن‌ها از تحریمهای خاص و سخت اقتصادی علیه ایران حمایت می‌کنند و همانطور که با تصمیم اخیر اتحادیه اروپا مبنی بر عدم لغو تحریمهای ایران که قرار بود در اکتبر ۲۰۲۳ طبق توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ منقضی شود، دیدیم، متحدان مطیع ایالات متحده به دنبال کردن رهبر خود در این زمینه ادامه خواهند داد. ایالات متحده و اتحادیه اروپا که به عنوان حامیان اسرائیل عمل می‌کنند، کارزار خود علیه ایران را یک مأموریت با فضیلت می‌دانند. آن‌ها نمی‌خواهند به ایران اجازه دهند از نظر اقتصادی، سیاسی یا نظامی امنیت داشته باشد و از تلاش برای جلوگیری از آن دست برنخواهند داشت.
جیم کاوانا، سردبیر وب سایت Polemicist و استاد سابق کالج و بومی و ساکن نیویورک است. او یک تحلیلگر سیاسی و فرهنگی با دیدگاه چپ سوسیالیستی است. وی در حوزه ایران، سوریه، لیبی و یمن پژوهش‌های مختلفی انجام داده و از نزدیک با تحولات منطقه‌ای این کشور‌ها آشناست.