صبح امروز رویداد نظاره جهش تولید دانش بنیان با همکاری مجلس شورای اسلامی، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری برگزار شد. این رویداد برای اولین بار در زمینه نظارتی قانون جهش تولید دانش‌بنیان برگزار می‌شود.
یکی از برنامه‌های این رویداد، پنل تخصصی در حوزه سرمایه‌گذاری بود که با عنوان «نقش بورس و سرمایه‌گذاری در اقتصاد دانش‌بنیان» برگزار شد. در این پنل مقامات وزارت اقتصاد و دارایی، سازمان بورس و اوراق بهاردار، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی حضور داشتند.
قانون جهش تولید دانش بنیان به عملکرد بسیار خوبی دست یافته است
محمدصادق خیاطیان، رییس صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری در سخنانی با بیان اینکه امروز شاهد آن هستیم که رویداد نظارتی در حوزه قانون جهش تولید دانش‌بنیان با تمرکز و برنامه‌های بسیار برگزار شده است، گفت: چنین اتفاقی یک دلیل بیشتر ندارد و آن فعال بودن اجزای اکوسیستم دانش‌بنیان است، یعنی خود شرکت‌های دانش بنیان و نهاد‌های فعال زیست‌بوم آنقدر فعالند که سیاستگذار متقاعد شده است که باید همگام با زیست‌بوم دانش‌بنیان پیش بیاید. پس از گذشت یک سال از عمر قانون جهش تولید دانش‌بنیان، بررسی عملکرد قانون، کار بسیار سختی است، اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که این قانون به عملکرد بسیار خوبی دست یافته است و از سوی دیگر دولت نیز به حمایت از این قانون برخاسته و در طی سال گذشته و امسال هیئت دولت همه آیین‌نامه‌های اجرایی لازم برای قانون جهش تولید دانش‌بنیان را به تصویب رسانده است.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی بیان کرد: امروز به نقطه‌ای رسیده‌ایم که می‌توانیم از اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه آن صحبت به میان آوریم. در این میان قانون جهش تولید دانش‌بنیان نقش بی‌بدیلی را در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان ایفا می‌کند. اگر بخواهیم در حوزه تامین مالی تفاوت‌های قانون حمایت از کسب‌وکار‌های دانش‌بنیان را که در سال ۸۹ به تصویب رسید، با قانون جهش تولید دانش‌بنیان مقایسه کنیم، متوجه این نکته خواهیم شد که در قانون جهش تولید دانش‌بنیان چرخشی از نگاه متمرکز به نگاه غیرمتمرکز و نهادمند صورت گرفته است.
خیاطیان اظهار کرد: علاوه بر این قانون حمایت از کسب و کار‌های دانش‌بنیان وظیفه تامین مالی را به عهده دولت گذاشته بود، در صورتی که قانون جهش تولید دانش‌بنیان تلاش کرده است همه ظرفیت‌های موجود سرمایه‌گذاری را به عرصه بیاورد و در جایگاه سیاستگذار و تنظیم‌گر، حوزه‌های مختلف را ترغیب کند. این نکته مهم‌ترین تمایزی است که در قانون اولیه حمایت از کسب‌وکار‌های دانش‌بنیان و قانون جهش تولید دانش‌بنیان می‌توانیم مشاهده کنیم.
قانون جهش تولید دانش‌بنیان، قانونی مترقی در حوزه فناوری است
وی با تاکید بر اینکه به اذعان بسیاری از فعالان و صاحب‌نظران حوزه نوآوری و فناوری، قانون جهش تولید دانش‌بنیان قانونی مترقی در حوزه فناوری است، گفت: در این قانون مشوق‌های خاص و قابل توجهی را شاهد هستیم که یکی از جنبه‌های مهم آن بحث تحقیق و توسعه است. پیشتر فعالیت‌های تحقیق و توسعه عموما با شیوه‌های سنتی انجام می‌شد و مورد حمایت قرار می‌گرفت.
او در ادامه با اشاره به اینکه در قانون جهش تولید دانش بنیان برای بنگاه‌های اقتصادی که به تامین مالی حوزه تحقیق و توسعه می‌پردازند معافیت مالیاتی درنظر گرفته شده است، گفت: این امتیاز، ظرفیت‌های بسیاری را ایجاد کرده و به نوبه خود روشی مدرن است. طبق مطالعات انجام‌شده درباره عرضه مشوق‌های مالیاتی در کشور انگلستان، یافته‌ها حاکی از آن بوده که ۷۲ درصد سرمایه‌گذاران در حوزه تحقیق و توسعه، انگیزه خود را موضوع اعتبار مالیاتی دانسته‌اند و گفته‌اند اگر معافیت مالیاتی وجود نداشت در حوزه تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری نمی‌کردیم. ۹۰ درصد سرمایه‌گذاران نیز گفته‌اند ریسک آن‌ها متاثر از سیاست‌های مالیاتی بوده است. این یافته‌ها نشان می‌دهد که قانون جهش تولی د دانش‌بنیان با موضوع اعتبار مالیاتی، توانسته برداشتن گام‌های بسیار بلند در حوزه توسعه فناوری را ممکن سازد.
خیاطیان گفت: بعد دیگری که در این قانون به آن توجه شد موضوع سرمایه‌گذاری بوده است که حقیقتا نقطه عطفی در کشور برای سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری است.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی در ادامه ظرفیت دیگر قانون جهش را مسئله تنوع بازیگران در نظام تامین مالی عنوان کرد و یادآور شد: در این قانون از منظر تامین مالی چند ظرفیت خوب ایجاد شده است؛ اولا که به صندوق‌های درآمد ثابت اجازه داده شده که می‌توانند در امر سرمایه گذاری مشارکت داشته باشند. همچنین اجازه داده شده است که به تامین مالی جمعی هم ورود کنند.
وی همچنین با اشاره به مشارکت صندوق نوآوری و شکوفایی با شبکه بانکی کشور در راستای سرمایه‌گذاری خطرپذیر در طرح‌های دانش بنیان، گفت: نقش بانک‌ها در تامین مالی حوزه دانش‌بنیان موضوعی است که در ماده ۱۸ قانون جهش تولید دانش‌بنیان به آن اشاره شده است. ما فعال شدن این ماده را از بانک مرکزی خواستاریم. امروز تنها به یک بانک اجازه داده شده که با مشارکت صندوق نوآوری در طرح‌های دانش بنیان سرمایه‌گذاری کند.
نیازمند تشکیل نهادی کلان برای سرمایه گذاری خطرپذیر بر حوزه‌های تخصصی فناوری هستیم
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی ادامه داد: پیشنهاد ما این است که بانک مرکزی دستور تسریع در پیگیری امکان سرمایه‌گذاری شبکه بانکی در طرح‌های شرکت‌های دانش‌بنیان را صادر کند. دست کم صندوق نوآوری می‌تواند با مشارکت پنج بانک در حوزه‌های تخصصی و ضروری کشور سرمایه‌گذاری کند. با این حال باید بدانیم که مقوله سرمایه‌گذاری خطرپذیر در حوزه‌های تخصصی فناوری نیاز به اعداد بزرگ و کلان دارد و در این رابطه کشور نیاز به تشکیل یک نهاد سرمایه‌گذاری کلان دارد.
خیاطیان با اشاره به اینکه صندوق نوآوری و شکوفایی یک نهاد تخصصی در حوزه تامین مالی فناوری است، گفت: صندوق نوآوری رکن ضامن انتشار اوراق شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سرمایه می‌شود. از طریق این اوراق می‌توانیم اعداد بزرگی به حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر تزریق کنیم.
وی همچنین با اشاره به اینکه همکاری خوبی میان صندوق نوآوری، بازار بورس و شبکه بانکی کشور در زمینه رکن ضامن انتشار اوراق شرکت‌های دانش بنیان ایجاد شده است، تصریح کرد: بانک مرکزی سهمیه جداگانه‌ای برای شبکه بانکی کشور در زمینه ضمانت انتشار اوراق شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر گرفته است.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی در پایان با تاکید بر اینکه پیشبرد حوزه سرمایه گذاری خطرپذیر بدون مشارکت بانک‌ها امکانپذیر نیست، گفت: در طول سال‌های گذشته بخش عمده تسهیلاتی که نیاز شرکت‌های دانش‌بنیان را تامین کرده از سوی شبکه بانکی فراهم شده است. با توجه به اعمال محدودیت بانک مرکزی بر ترازنامه‌های بانکی، پیشنهاد ما این است که در حوزه ارائه تسهیلات بانکی به شرکت‌های دانش‌بنیان سهمیه تعیین شود و اجازه ارائه تسهیلات مورد نیاز شرکت‌های دانش‌بنیان صادر شود. این شرکت‌ها در سال‌های گذشته ثابت کرده‌اند از خوش‌حساب‌ترین مشتریان بانکی هستند.
ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند نقش بی‌بدیلی در بازار سرمایه داشته باشد
مجید عشقی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در ادامه بیان کرد: رویکرد سازمان بورس نسبت به شرکت‌های دانش‌بنیان، فناور و استارت‌آپ‌ها یک رویکرد حمایتی نیست. ما در بازار سرمایه اعتقاد داریم چیزی به نام حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان نداریم بلکه می‌خواهیم از ظرفیت‌ها و فرصت‌های موجود در شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار بورس استفاده کنیم. ما اعتقاد داریم ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند نقش بی‌بدیلی در بازار سرمایه داشته باشد.
عشقی همچنین گفت: ما در مدت یک سال گذشته دیده‌ایم که استقبال بسیار خوبی از سرمایه‌گذاری بر فناوری شده است. ما با تامین مالی شرکت‌ها می‌توانیم در ایجاد ارزش افزوده کمک کنیم و این کار با توجه به ساختار‌های ایجاد شده امکانپذیر است. اعتقاد قلبی ما در سازمان بورس این است که شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند سهم بسزایی از بازار سرمایه را به خود اختصاص دهند. در حال حاضر پنج درصد از بازار سرمایه به شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص دارد و امیدواریم با کمک قانون جهش تولید این سهم را به مراتب افزایش دهیم.
تدوین و تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان بدون مشارکت صندوق نوآوری ممکن نبود
مجتبی توانگر، رییس کمیته دانش‌بنیان و فراکسیون اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی نیز در این برنامه بیان کرد: تدوین و تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان بدون همکاری بخش خصوصی و فعالان زیست‌بوم نوآوری و به طور ویژه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری و همچنین صندوق نوآوری و شکوفایی ممکن نبود.
وی افزود: بنای ما این است که پس از تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان باب گفتگو باز باشد و نظر کارشناسان را در نظارت بر این قانون به کار گیریم.
توانگر همچنین گفت: گلایه اصلی بسیاری از فعالان زیست‌بوم نوآوری ممانعت بانک مرکزی از فعالیت‌های شبکه بانکی در این زیست‌بوم است. بانک مرکزی نسبت به انجام وظایف قانون جهش تولید دانش‌بنیان در قعر جدول ما قرار دارد.
رییس فراکسیون اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی همچنین اظهار کرد: صندوق نوآوری اقدامات بسیار گسترده‌ای در حوزه تامین مالی انجام داده است، اما هنوز با مسئله تکافوی میزان منابع صندوق درگیر هستیم که خوشبختانه با دستور رییس‌جمهور از سال گذشته بنا شد محل‌های درآمد مشخصی برای صندوق در نظر گرفته شود. امیدواریم با وعده‌های داده‌شده قدرت مانور صندوق نوآوری نیز افزایش یابد.