علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست در نشست خبری اجلاس بین‌المللی مقابله با توفان‌های ماسه‌ای و گرد و غبار (١٨ و ١٩ شهریور) افزود: این روز‌ها کره زمین در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی بیشترین تغییر را می‌گذراند.
وی یادآور شد: شاید ٢٠ تا ٣٠ سال قبل وضعیت جهانی ثبات داشت، اما اکنون این روند به هم خورده است و در برخی نقاط شاهد خشکسالی و نقطه دیگری سیلاب هستیم. باید شرایط را به بهترین نحو مدیریت کنیم تا کمترین خسارت متوجه مردم شود.
سلاجقه اظهار کرد: تغییر اقلیم به عنوان یک واقعیت در دنیا پذبرفته شده و غیر قابل انکاری است و در این میان دخالت‌های انسانی بعد از انقلاب صنعتی آن را تشدید کرد و مولفه‌های محیط‌زیست را تحت تأثیر قرار داد.
وی گفت: در چند سال گذشته از یک طرف شاهد شدت خشکی و از سوی دیگر شدت سیلاب هستیم و در نهایت گرد و غبار به عنوان یک پدیده نوظهور بروز کرد و به شکل یک مخاطره بین‌المللی مطرح شده است.
سلاجقه افزود: فرایند برداشت ذرات به سه بخش محل ایجاد، حمل و محل ته نشین قابل تقسیم‌بندی است که ایران در این زمینه محل ته نشین است و تحت تاثیر سوء اثرات ناشی از گرد و غبار قرار می‌گیرد. از آنجا که آب در موقعیت خاص جغرافیایی قرار گرفته است؛ ایران تجارب ارزنده‌ای در زمینه سازگاری با مسائل محیط زیست دارد که قنات یکی از آن‌ها است.
معاون رییس جمهور تاکید کرد: با توجه به شرایط کنونی اقلیمی می‌طلبد که ایران تجربیات خود را در اختیار کشور‌های دیگر قرار دهد البته رایزنی‌های چند جانبه با کشور‌های همسایه آغاز شده است.
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید کرد: محیط زیست یک مسأله سیاسی نیست و از مشترکات بشر است؛ با وجود اینکه فشار‌های زیادی در قالب تحریم داشتیم و از ظرفیت‌های جهانی محروم شدیم، اما با سیاست اصولی دولت سیزدهم این مسأله را با دیپلماسی قوی محیط زیست از سال قبل با برگزاری نشست منطقه‌ای گرد و غبار و حضور ١١ کشور همسایه و ۶ دستگاه بین المللی آغاز کردیم و باعث شد به ادبیات مشترکی در این زمینه دست یابیم.
سلاجقه ادامه داد: سازمان ملل از ایران درخواست کرد با توجه به توانمندی و تجارب ارزنده‌ای که در زمینه مقابله با گرد و غبار دارد، میزبان اجلاس بین المللی مقابله با گرد و غبار باشد و ایران نیز این درخواست را پذیرفت و مقرر شد ۱۸ و ۱۹ شهریور امسال این اجلاس برگزار شود.
وی افزود: روز سوم نیز با حضور هفت کشور حاشیه خلیج فارس، هند، چین و پاکستان نشستی در منطقه مکران برگزار می‌شود و به عنوان الگوی توسعه سازگار با محیط زیست در جهان مطرح شود.
به امضای تفاهم‌نامه‌ها بسنده نمی‌کنیم
سلاجقه افزود: در این اجلاس، فقط به امضای تفاهم‌نامه‌ها بسنده نمی‌کنیم؛ در قالب کارگروهی متشکل از وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی و نفت که به نمایندگی سازمان حفاظت محیط زیست به عراق سفر کردند که منجر به اجرای کار‌های عملیاتی در زمینه مقابله با گرد و غبار شد، بر این اساس قرار است در چهار استان عراق کار‌های عملیاتی آغاز شود همچنین عملیات مشترک در شمال شرق سوریه نیز به زودی آغاز می‌شود. با عربستان هم نشست‌هایی داشتیم، زیرا ۹۰ میلیون هکتار در این کشور ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد و با ترکمنستان هم یک ماه قبل به تفاهم‌های خوبی دست یافتیم.
وی ادامه داد: در زمینه مقابله با گردو غبار، وزارت جهاد کشاورزی وظایفی دارد که باید به آن‌ها عمل کند و باید با همکاری یکدیگر، چالش‌ها در این عرصه را برطرف کنیم. تا پیش از این از مالچ‌های نفتی استفاده می‌کردیم، اما با همکاری شرکت‌های دانش بنیان، مالچ‌های دوستدار محیط زیست تهیه شد که اکنون دو نمونه از این مالچ‌ها انتخاب و در مرحله تولید و عمل است. آن‌ها را به کشور‌های همسایه هم توصیه می‌کنیم؛ اگر مسائل اعتباری آن برطرف شود در داخل کشور کار‌های خوبی انجام می‌شود.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: برای مقابله با گرد و غبار یک برنامه ۱۰ ساله به تفکیک استان‌ها تهیه شده است و آمادگی داریم که راهکار‌های خود را به کشور‌های دیگر ارائه دهیم.
تامین اعتبار اجرا از صندوق منطقه‌ای محیط زیست
سلاجقه برای تامین اعتبار مورد نیاز برای اجرای بند‌های مقابله با گرد و غبار گفت: تاکنون مبلغی از سوی کشور‌های عضو صندوق منطقه‌ای محیط زیست به آن واریز شد، زمانی که اساسنامه این صندوق تایید شود، کشور‌ها موظف به پرداخت حق عضویت می‌شوند که در این صورت صندوق پربار خواهد شد و می‌توان برای اجرای تصمیمات عملیاتی از آن استفاده کرد.
وی تاکید کرد: البته به علت تحریم، دستگاه‌های مسوول در سازمان ملل در این زمینه نقش خود را به خوبی ایفا نکردند مثلا طرح سیستان را وسط کار رها کردند؛ هر چند ایران کار را ادامه می‌دهد، اما آن‌ها هم وظایفی دارند که باید به آن عمل کنند.
محیط زیست مساله سیاسی نیست
سلاجقه گفت: ایران کشوری است که نه ظلم می‌کند و نه ظلم را می‌پذیرد؛ در چند سال گذشته تحریم‌ها باعث شد تا آنطور که باید از تسهیلات و حمایت‌های بین المللی در زمینه محیط زیست بهره‌مند نشویم. تلاش می‌کنیم که به کشور‌ها بفهمانیم که محیط زیست مساله سیاسی نیست و باید به یک گفتمان مشترک در این زمینه برسیم؛ بنابراین اگر با کشوری شرایط همکاری فراهم باشد ما هم همکاری خواهیم کرد.
وی تاکید کرد: برخی کشور‌ها بحث تحریم‌های حداکثری را مطرح می‌کنند، اما تلاش ما این است که کشور‌ها به این موضوع برسند که مسائل محیط زیست همه کشور‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد بنابراین در صورت فراهم شدن شرایط، ایران با رعایت عزت نفس خود حتما با کشور‌های دیگر همکاری خواهد کرد، اما فعلا هیچ طرح مشترکی با آمریکا نداریم.
رها کردن حقابه ایران از هیرمند در صورت بارش مناسب
معاون رییس درباره تامین حقابه از بالادست گفت: درباره آب، قانون مشخصی در سطح بین المللی وجود ندارد؛ در این زمینه اصلی‌ترین و موثرین اقدام، رایزنی و گفتمان دو جانبه و چند جانبه در حوضه‌های مشترک است.
وی افزود: درباره شرایط شرق کشور و تالاب هامون هم رییس جمهور تاکید دارد که باید تفاهم‌نامه مشترک میان ایران و افغانستان اجرا شود، دو کشور هم آن را پذیرفتند. گروهی از کارشناسان هم از منطقه بازدید کردند و هیات حاکمه افغانستان اعلام کرد اگر بارش‌ها مناسب باشد و آب سد سرریز شود، حقابه ایران را رها خواهند کرد.
کاشت درختان کم آب بر و سازگار با اقلیم منطقه
رییس سازمان حفاظت محیط زیست درباره طرح کاشت یک میلیارد اصله نهال گفت: از دید من نهال‌ها باید کم آب بر و بومی و ساز گار با اقلیم منطقه باشند. اجازه کاشت گونه‌های غیر بومی را نمی‌دهیم باید ایمنی زیستی در این طرح رعایت شود و برای این منظور سازمان حفاظت محیط زیست باید نسبت به نهال‌هایی که انتخاب می‌شود، نظر دهد.
وی اظهارداشت: تا به امروز هم یک سری گونه‌ها وارد کشور شده که بومی نیستند و مشکلاتی را برای محیط زیست کشور ایجاد کردند؛ در واقع باعث تخلیه منابع آبی کشور شدند.
عناصر سنگین در گردو غبار دیده نشده است
رییس سازمان حفاظت محیط زیست درباره وجود عناصر سنگین در گردو غبار گفت: سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ذرات گرد و غبار ۱۰ و ۲.۵ میکرون را تجزیه و تحلیل می‌کند و از لحاظ وجود عناصر سنگین که ممکن است برای انسان خطرناک باشند، مورد بررسی قرار می‌دهد.
وی افزود: ممکن است بخشی از این گرد و غبار‌ها از کشور‌هایی که زمانی مناطق جنگی بودند به هوا بلند شود و برای همین تجزیه و تحلیل مداوم انجام می‌شود و تاکنون نیز عناصر سنگینی که برای سلامت انسان مضر باشد مشاهده نشده است.
تصمیمات اجلاس باید الزام آور باشد
سلاجقه درباره زمان اجرای تصمیمات اجلاس گفت: تعیین زمان برای اجرای تصمیمات اجلاس گرد و غبار نمی‌تواند زیاد دقیق باشد، اما در صورت تایید از سوی کشور‌های شرکت کننده می‌تواند الزام آور باشد؛ برای این منظور از سازمان ملل می‌خواهیم تا از ابزار‌های خود استفاده کند و خروجی را الزام آور کند، چون سازمان ملل پشت این کار قرار گرفته و حتما سازو کار‌هایی برای این مساله دارد که باید آن‌ها را به کار گیرد.