محمدحسین رجبی دوانی، پژوهشگر تاریخ اسلام درمورد قیام توابین بیان کرد: بر اساس آن چه ما به عنوان زیارت امام حسین (ع) برداشت می‌کنیم پنجمین زیارتی که تاریخ ثبت کرده زیارت توابین است. توابین کسانی بودند که امام حسین (ع) را به کوفه دعوت کرده بودند، اما به خاطر رعب و وحشتی که آن‌ها را با اعلام حکومت نظامی توسط ابن زیاد در این شهر فرا گرفت به یاری امام حسین علیهم السلام نرفتند. بنابراین، همین افراد گردهم جمع شدند و بر مصیبت بزرگ رخ داده گریستند و خود را مقصر دانستند و از همان موقع، درصدد برآمدند تا برای گرفتن انتقام خون امام حسین علیهم السلام دست به قیام بزنند.
به گفته این پژوهشگر تاریخ اسلام، با انتشار خبر مرگ یزید، توابین حرکت خود را آشکار کردند و خطاب به افراد دیگری مانند خودشان که امام حسین علیهم السلام را یاری نکرده بودند، گفتند ما قصد گرفتن انتقام خون پاک حضرت سیدالشهداء (ع) را داریم.
رجبی دوانی تصریح کرد: نقل است که ۱۶هزار نفر با سلیمان بن صرد به عنوان رهبر توابین بیعت و قیام کردند. اما هنگام قیام، فقط ۴ هزار نفر پای کار بودند و حرکت خود را از کوفه آغاز کردند و برای تبرک و عذرخواهی به پیشگاه امام حسین علیهم السلام روانه کربلا شدند و زیارت آن‌ها در کربلا غوغایی بود تا جایی که وقتی به این شهر رسیدند به شدت آه و ناله کردند و خود را بر مزار مطهر حضرت سیدالشهداء (ع) می‌افکندند و ابراز پشیمانی می‌کردند.
این پژوهشگر تاریخ اسلام ادامه داد: وقتی در آن جا با مزار مطهر امام حسین (ع) و روح مقدس آن حضرت (ع) عهد بستند که انتقام خواهند گرفت از کربلا عازم شام شدند. اما اگر این ۴ هزار نفر که با سلیمان بن صرد قیام کردند به موقع به کربلا رسیده و امام حسین علیهم السلام را یاری کرده بودند قطعاً قضایای قیام حضرت سیدالشهداء (ع) به آن واقعه جانسوز و تکان دهنده ختم نمی‌شد.
رجبی دوانی با اشاره به اهمیت زیارت حضرت سیدالشهداء (ع) در روز اربعین بیان کرد: چهارمین زیارتی که می‌توان برای امام حسین علیهم السلام برشمرد زیارت اربعین است. یعنی چهل روز بعد از وقوع حادثه جانسوز کربلا، زیارت آن وجود مقدس رخ داده است. اما این که این زیارت به نام چه کسی یا کسانی ثبت شده است جای بحث دارد. عمدتاً زیارت اربعین با جابربن عبدالله انصاری شناخته می‌شود.
او مطرح کرد: طبق نقلی، جابر همراه با عطیه کوفی در روز اربعین به زیارت امام حسین علیهم السلام رفته بود، اما به عقیده بنده، هرچند جابر فرد بزرگی است، اما کار و فعل او نمی‌تواند باعث شود که یکی از شعائر شیعه به عنوان زیارت اربعین ابداع شده و در جامعه شیعی نهادینه شود.
این پژوهشگر تاریخ اسلام گفت: بنده بر این باور هستم اهمیت اربعین در زیارت اسیران آل الله است؛ هنگامی که از شام باز می‌گشتند و نقل داریم که در روز اول صفر این اسیران به شام رسیدند و به همین دلیل، نمی‌تواند بیش از یک هفته، یزید لعن الله اسیران آل الله را در شام نگه داشته باشد.
رجبی دوانی یادآور شد: طبیعی است که اسیران آل الله بخواهند پیش از بازگشت به مدینه بار دیگر به کربلا بروند و امام حسین علیهم السلام را زیارت کنند. از این روست که مسیر خود را دور و طولانی کردند و طبیعی است اگر هشتم، نهم صفر از شام حرکت کرده باشند تا بیستم ماه صفر به کربلا رسیده و مرقد مطهر امام حسین علیهم السلام را زیارت کرده باشند. بنابراین، نمی‌توان به ادعای این که کربلا در مسیر شام به مدینه نیست منکر زیارت اهل بیت علیهم السلام شد و قطعاً کاری که امام معصوم علیهم السلام یا شخصیت عظیم عالم اسلام؛ حضرت زینب سلام الله علیه ها انجام داده اند یکی از شعائر دین است. یعنی زیارت حضرت سجاد علیهم السلام و حضرت زینب سلام الله علیها، اربعین را اربعین کرد و حضرت امام صادق علیهم السلام برای زیارت اربعین، زیارتنامه نوشتند. نه این که جابر بن عبدالله انصاری با زیارت خود اربعین را اربعین کرده باشد.
يا اَبَا الْحَسَنِ، يا عَلِىَّ بْنَ الْحُسَيْنِ، يَا زَيْنَ الْعابِدِينَ، يَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، يَا حُجَّةَ اللّٰهِ عَلىٰ خَلْقِهِ، يَا سَيِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا وَاسْتَشْفَعْنا وَتَوَسَّلْنا بِكَ إِلَى اللّٰهِ وَقَدَّمْناكَ بَيْنَ يَدَيْ حاجاتِنا، يَا وَجِيهاً عِنْدَ اللّٰهِ اشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللّٰهِ؛
ای ابا الحسن، ای علی بن الحسین، ای زین‌العابدین، ای فرزند فرستاده خدا، ای حجّت خدا بر بندگان، ای آقا و مولای ما، به تو روی آوردیم و تو را واسطه قرار دادیم و به‌سوی خدا به تو متوسل شدیم و تو را پیش روی حاجاتمان نهادیم، ای آبرومند نزد خدا، برای ما نزد خدا شفاعت کن
آمین یا رب االعالمین