طب ایرانی چه ورزشی را مناسب می‌داند؟

پانته آ شیرویه با اشاره به اهمیت ورزش در طب‌ایرانی، گفت: حکیم بوعلی سینا در کتاب قانون در بحث تدابیر مشترک، مهم‌ترین تدبیر در تندرستی را در درجه نخست، ورزش کردن و سپس تدبیر غذا و خواب می‌داند.

این پزشک و متخصص طب ایرانی به عوارض کم تحرکی و زندگی صنعتی اشاره کرد و افزود: کم تحرکی، بی‌تحرکی و زندگی صنعتی باعث تجمع مواد زائد در بدن می‌شود؛ در طب رایج مطالعات مختلف نشان داده‌اند که کم‌تحرکی و بی‌تحرکی می‌توانند زمینه ساز بیماری‌های متخلفی همچون بیماری‌های قلبی عروقی، فشار خون بالا، چربی خون، دیابت، حتی سکته‌های مغزی و قلبی و یا بیماری‌های عفونی باشند که ورزش صحیح، بدون هیچ گونه عارضه‌ای به دفع این مواد زائد کمک می‌کند.

شیرویه در خصوص ویژگی‌های ورزش مناسب به پنج شاخص زمان، مکان، مدت، شدت و نوع ورزش اشاره کرد و گفت: در مورد زمان ورزش باید بدانیم وقتی فرد گرسنه است، نباید ورزش نکند. همچنین تا دو ساعت بعد از خوردن غذا ورزش ممنوع است؛ بخصوص اگر فرد غذای سنگینی خورده باشد البته اگر غذای سبکی مصرف شود، انجام ورزش بعد از یک ساعت از صرف غذای سبک، توصیه می‌شود. همچنین در مورد مکان ورزش باید گفت که ورزش باید جایی انجام شود که هوای مطبوع و تهویه خوبی داشته باشد.

وی ادامه داد: مدت، شدت و نوع ورزش در طب‌ایرانی، شخصی و متناسب با شرایط فرد است؛ یعنی برای هر فرد با توجه به ویژگی‌هایی مانند سن، جنس، مزاج، شغل و آمادگی بدنی، شدت، مدت و نوع ورزش تعیین می‌شود و کاملاً شخصی‌سازی شده است که این از زیبایی‌های طب‌ایرانی است.

این متخصص طب ایرانی خاطرنشان کرد: به طور کلی شدت و مدت ورزش باید در حدی باشد که ضربان قلب کمی افزایش پیدا کند، تنفس تند و عمیق باشد، درحالی که فرد بتواند یک جمله سه کلمه‌ای را بگوید، مقداری عرق کند و این تعریق خیلی زیاد و بیش از اندازه نباشد. پوست صورت باید در حین ورزش، مقداری برافروخته و قرمز شود و پوست بدن نیز مقداری گرم شود. نکته بسیار مهم این است که بدن به مرز کوفتگی و خستگی نرسد؛ به طوری که بعد از ورزش نیاز به استراحت داشته باشد و احساس کوفتگی کند.

شیرویه با بیان این که نمی‌توان برای همه افراد یک ورزش خاص را توصیه کرد، گفت: افرادی که مزاج سرد و تری دارند از همه بیشتر به ورزش نیاز دارند؛ برای این افراد ورزش شدید، سریع و طولانی مدت مانند فوتبال بسکتبال، والیبال مناسب‌تر است. افراد با مزاج گرم و خشک، کمتر به ورزش نیاز دارند. همچنین برای افراد با مزاج‌های گرم و تر، ورزش‌هایی مانند اسکی، هاکی روی یخ مناسب‌تر است؛ یعنی ورزش‌هایی که طولانی و هوازی باشند، اما خیلی شدید نباشند و در هوای خنک انجام شوند. در مزاج سرد و‌تر که اصطلاحاً به آن می‌گویند مزاج بلغمی، ورزش باید همانند دو سرعت، شدید و سریع باشد.

وی ادامه داد: ورزش افراد دارای مزاج‌های سرد و خشک باید شدت متوسطی داشته و کوتاه‌مدت باشد و مکرر و هر بار به مدت کوتاه ورزش کنند. مثل دویدن آهسته یا کشتی، ژیمناستیک، شنا کردن در آبی که دمایش معتدل مایل به گرم باشد و افراد با مزاج‌های گرم و خشک نیز باید ورزش با شدت و مدت کمتر مانند شنا، واترپلو را در دستور کار خود داشته باشند و دمای آبی هم که در آن شنا می‌کنند، باید معتدل مایل به خنک باشد.

این پزشک و متخصص طب ایرانی تصریح کرد: همه افراد با هر سن و مزاجی، از بدو تولد تا لحظه مرگ به ورزش نیاز دارند، اما ممکن است در دوره‌هایی مانند کودکی یا سالمندی، نتواند ورزش کنند که در این شرایط ماساژ‌ها، جایگزین مناسبی برای ورزش هستند.

شیرویه گفت: ورزش باید به صورت روزانه و منظم انجام شود. در طب‌ایرانی اعتقاد داریم زمانی، ورزش سودمند است که به صورت روزانه و مرتب انجام شود. نکته دیگر اینکه در فصل‌های مختلف، ورزش در معتدل‌ترین زمان روز انجام شود، مثلاً در فصل بهار و تابستان بهتر است که اوایل صبح یا عصر انجام شود. در زمستان معتدل‌ترین وقت روز ظهر است، اما به دلیل این که افراد معمولا طبق عادت در وقت ظهر نهار میل می‌کنند، توصیه می‌شود که عصرگاه، ورزش را انجام دهند یعنی تقریبا دو ساعت بعد از غذا، ورزش کنند و در پاییز هم توصیه می‌کنیم که بین صبح تا ظهر و ساعات ۱۰ صبح تا ۱۲ ظهر ورزش انجام شود.