مرتضی گراوند مسئول پیگیری ثبت جهانی محور اشکانی ساسانی کرمانشاه با اشاره به برنامه‌هایی که از سال گذشته برای یک ثبت جهانی دیگر در کرمانشاه در دستور کار قرار گرفته، گفت : عنوان این برنامه، "ثبت جهانی منظر اشکانی – ساسانی، از معبد آناهیتا تا ایوان مدائن" است که شامل آثار اشکانی و ساسانی از شرق تا غرب استان و دو اثر در کشور عراق است.
وی افزود: در این مسیر سه اثر مهم تاریخی شامل معبد آناهیتا، تاق بستان و عمارت خسرو قرار دارد که هرسه آن‌ها پیش از این در فهرست ثبت جهانی موقت یونسکو قرار گرفته اند، اما در گذشته اهتمام و پیگیری چندانی برای ثبت جهانی آن‌ها صورت نگرفته است.
مسئول پیگیری ثبت جهانی محور اشکانی ساسانی کرمانشاه تصریح کرد: امروز هم دیگر شرایط بگونه‌ای است که اگر بخواهیم تک تک این سه آثار را به ثبت جهانی برسانیم، با مشکلات و دشواری‌های زیادی مواجه خواهیم بود، چرا که هم زمانبر است و هم اینکه هر کشور در سال تنها یک سهمیه برای ثبت جهانی دارد.
وی خاطرنشان کرد: بنابراین ثبت جهانی یک محور که هرسه این آثار به همراه تعدادی دیگر از آثار تاریخی استان در آن واقع شده باشد و نیز تعدادی از آثار تاریخی کشور عراق را در بربگیرد در دستور کار قرار گرفته تا بتوانیم پرونده را بصورت بین المللی برای ثبت جهانی آماده کنیم.
گراوند گفت: در کشور عراق دو اثر تاریخی مهم قرار دارد که یکی از آن‌ها بنای "حوش کوری" در ۱۰ کیلومتری شهر گرمیان اقلیم کردستان است و بنای دیگر ایوان مدائن در استان دیالی و در ۳۰ کیلومتری شرق بغداد است که از مراکز مهم دوره اشکانی و ساسانی بوده است.
وی خاطرنشان کرد: از قرن سوم قبل از میلاد تا زمان ورود دین اسلام به ایران، تیسفون پایتخت دو امپراطوری ایرانی یعنی اشکانی و ساسانی بوده، به همین دلیل ایوان مدائن را دل ایرانشهر می‌دانیم و از این نظر ثبت جهانی آن برای ما مهم است.
مدیرپایگاه ملی معبد آناهیتا کرمانشاه تصریح کرد: کشور عراق طی سال‌های گذشته برای ثبت جهانی این اثر اقدامی انجام نداده، بنابراین تصمیم گرفتیم بنای حوش کوری و ایوان مدائن هم در ثبت جهانی محور اشکانی ساسانی کرمانشاه قرار گرفته و پرونده را به شکل بین المللی به ثبت جهانی برسانیم.
به گفته این مسئول، تدوین پرونده ثبت جهانی محور اشکانی ساسانی از معبد آناهیتا تا ایوائن مدائن به شکل بین‌المللی کمک خواهد کرد تا برای ثبت جهانی شدن در یونسکو خارج از نوبت رسیدگی شود.
وی اضافه کرد: هرچند از ابتدا مقرر بود که ثبت جهانی این محور با عنوان محور ساسانی باشد، اما از آنجایی که برخی از آثار این محور همچون معبد آناهیتا و قلعه یزگرد اشکانی ساسانی هستند، لذا نام پرونده به محور اشکانی ساسانی تغییر یافت.
گراوند باتاکید براینکه پرونده ثبت جهانی محور اشکانی ساسانی معبد آناهیتا تا ایوان مدائن پرونده سنگین و حجیمی است، عنوان کرد: جمعا از کنگاور تا ایوائن مدائن، ۳۷ تا ۴۰ اثر تاریخی اشکانی ساسانی در این مسیر قرار گرفته، اما تنها روی آثار شاخص آن‌ها کار خواهیم کرد.
وی ادامه داد: معبد آناهیتا در کنگاور، کاخ خسرو در بیستون، تاق بستان در کرمانشاه، قلعه یزگرد در دالاهو، تاق گرا، زیج منیژه و قلعه گبری در سرپل‌ذهاب، عمارت خسرو در قصرشیرین، حوش کوری در گرمیان و ایوان مدائن در دیالی عراق آثار مهم تاریخی مهم این مسیر هستند.
این مسئول اضافه کرد: در شهرستان اسلام آبادغرب هم چند آتشکده مهم داریم، اما از آنجایی که در مسیر خط محور قرار نگرفته اند، برای همین در منظر فرهنگی محور آن‌ها را دیده ایم.
وی خاطرنشان کرد: برای تک تک آثار شاخص این محور، باید مطالعات مردم شناسی، زمین شناسی، بروزرسانی ضوابط تعیین عرصه و حریم، گردآوری مستندات شامل نوشته ها، فیلم و عکس و جمع آوری مطالعات انجام شده را اجرایی کنیم.
گراوند ادامه داد: باتوجه به اینکه این پرونده به شکل بین‌المللی تدوین می‌شود، باید همکاری طرف عراقی را هم داشته باشیم که تاکنون طی سفری که به اقلیم کردستان داشته ایم و ضمن بازدید از بنای حوش کوری با مسئولان استان گرمیان رایزنی‌هایی برای آماده سازی آن به منظور قرار گرفتن در پرونده ثبت جهانی داشته ایم که آن‌ها موافقت کرده اند.
به گفته این مسئول، بنای حوش کوری استان گرمیان عراق، بنایی شبیه عمارت خسرو در قصرشیرین کرمانشاه، اما در ابعاد کوچک‌تر است.
وی تصریح کرد: در بحث ایوان مدائن تاکنون رایزنی با مسئولان استان دیالی عراق نداشته ایم، اما این برنامه هم در دستور کار قرار دارد.
مسئول پیگیری پرونده ثبت جهانی محور اشکانی ساسانی کرمانشاه خاطرنشان کرد: از طرفی طی ماه‌های گذشته نقشه‌ها و طرح‌های ثبت جهانی این محور را به وزارت میراث فرهنگی هم ارسال کرده‌ایم و قرار شد پس از انجام رایزنی‌هایی که با مسئولان استان دیالی عراق داریم، وزارت میراث فرهنگی هم مکاتبات خود را با کشور عراق آغاز کند.
وی اضافه کرد: باید طی ماه‌های آینده نشست‌هایی را با حضور وزیر میراث فرهنگی و قائم مقام او، مدیرکل پایگاه‌های ملی و جهانی، مدیرکل ثبت آثار، مسئولین عراقی و استان کرمانشاه به میزبانی کرمانشاه درخصوص این پرونده داشته باشیم.
گراوند با اشاره به اهمیت ثبت جهانی آثار اشکانی ساسانی واقع شده در این محور، اعلام کرد: این آثار به شکل یک زنجیره، سیر تحول معماری تاریخی ایران را نشان می‌دهند، به گونه‌ای که معماری تراش خورده بلوک‌های سنگی را در معبد آناهیتا، هنر سنگ تراشی صخره‌ای را در تاق بستان، معماری قلوه سنگی را در عمارت خسرو قصرشیرین و اوج هنر معماری آجری را در ایوان مدائن می‌بینیم و حتی می‌توان این محور را "دانشگاه معماری تاریخی" ایران نامید.
وی به اهمیت تعریف پلان مدیریتی جامع برای همه این آثار تاکید کرد و گفت: یکی از مسائل و شاخص‌هایی که یونسکو در ثبت جهانی این محور مد نظر قرار می‌دهد، ارائه خدمات به گردشگران براساس استاندارد‌های جهانی در تک تک این آثار است، لذا باید زیرساخت‌های این آثار تاریخی را در قالب همین استاندارد‌ها راه اندازی کنیم.
این مسئول تاکید کرد: از طرفی حفاظت، مرمت و ساماندهی این آثار باید به‌گونه‌ای باشد که هیچگونه دخل و تصرف ناهمگون را در معماری آن‌ها بوجود نیاورد.
وی با تاکید براینکه ثبت جهانی محور اشکانی ساسانی کرمانشاه نیازمند همکاری همه دستگاه‌های ذیربط است، اظهار کرد: برای تحقق این هدف باید یک کار جهادی را در استان انجام دهیم، لابی‌گری‌های سیاسی داشته باشیم، رفت و آمد‌های بین کرمانشاه به نمایندگی از ایران و استان‌های عراق به ایران انجام گیرد و اعتبارات مورد نیاز پروژه به موقع تامین شود.
به گفته این مسئول، در صورت همکاری سایر نهاد‌ها و تامین منابع مالی، تلاش می‌شود ظرف ۱۴ تا ۱۵ ماه آینده این پرونده تدوین و آماده ارسال به یونسکو شود .