محمود کریمی بیرانوند، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار و آقای علی محمد قادری، رئیس سازمان بهزیستی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری شنبه هفتم مرداد سیما و آقای شریفی نیا، کارشناس اقتصادی در ارتباط تلفنی با این برنامه به پرسش‌ها درباره برنامه‌های دولت برای افزایش اشتغال و چالش‌های پیش رو پاسخ دادند.
مجری: رئیس جمهور امروز در ششمین جلسه شورای عالی اشتغال در دولت سیزدهم بر جلوگیری از تعطیلی واحدهای تولید به دلیل وصول مطالبات بانک‌ها تأکید کرد. ایشان همچنین ضمن مهم دانستن عامل منابع مالی برای اشتغال، آن را تنها عامل برای افزایش اشتغال کشور ندانست و مدیریت ایده‌آل و خلاقیت در توسعه اشتغال را مهم دانست و بر آن تاکید کرد. وزیر کار نیز پس از ششمین جلسه شورای عالی اشتغال از کاهش یک درصدی نرخ بیکاری از ۹ و دو دهم به ۸ و دو دهم درصد نسبت به بهار سال گذشته خبر داد. در برنامه امشب قصد داریم به این موضوع بپردازیم و بررسی کنیم اولاً مهم‌ترین مصوبات سه جلسه شورای عالی اشتغال در سال جاری چه بوده و به کجا رسیده؟ بازار اشتغال کشور امروز در چه شرایطی است؟ از پرداخت تسهیلات اشتغال چه خبر؟ سامانه جستجوی شغل به کجا رسید؟ پرداخت تسهیلات تبصره ۱۶ و سایر موارد در حوزه اشتغال.
سؤال: می‌توانید آمار بدهید از وضعیت اشتغال کشور در شرایطی است که حالا آن بحث تعهد هم هست و این که چهار ماه از سال گذشته چقدر آن تعهدی که بوده محقق شده؟
محمود کریمی بیرانوند، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار: امروز در ابتدای جلسه ششم شورای عالی اشتغال در دولت سیزدهم وزیر تعاون گزارشی از وضعیت اشتغال کشور به روایت اشتغال ایجابی وزارت کار و آمار نرخ بیکاری مرکز آمار را ارائه داد که مطابق با آخرین آمار مرکز آمار؛ نرخ بیکاری کل در بهار ۱۴۰۲ به نسبت بهار ۱۴۰۱ به عدد هشت و دو دهم درصد رسیده که کاهش یک درصدی را نشان می‌دهد.
همچنین نرخ مشارکت اقتصادی هم به صورت همزمان سه دهم درصد افزایش پیدا کرده است. نرخ اشتغال ناقص هم از ۹ و هفت دهم به هشت و سه دهم درصد رسیده است. اشتغال ۴۴ ساعت به بالا یعنی تمام وقت به ۷۱ درصد رسیده که نشان از پویایی بازار کار دارد و جمعیت بیکار هم از دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفر به دو میلیون و ۱۶۴ هزار نفر کاهش پیدا کرده و همچنین جمعیت شاغل و فعال هم افزایش پیدا کرده است.
سؤال: آقای کریمی، این جزئیات بازار اشتغال در حال حاضر بوده، تعهد امسال دولت چقدر بوده برای اشتغال و الآن که چهار ماه گذشت، چقدر از این تعهد محقق شده است؟
کریمی : برنامه دولت سیزدهم از ابتدایی که اعلام شده ایجاد سالانه یک میلیون شغل است که هر ساله در ابتدای سال برنامه ریزی انجام می‌شود، تقسیم تعهدات دستگاهی و استانی انجام و توسط وزرای کار و کشور به صورت همزمان به استان‌ها ابلاغ می‌شود، اتفاقی که امسال یکم فروردین ماه یعنی همان شبی که سال تحویل ما داشتیم تعهد استانداران به آنها ابلاغ شده، مطابق با تعهد امسال که بر مبنای محاسبات صورت می‌گیرد، یعنی تعهدات بر مبنای این محاسبات صورت می‌گیرد که نرخ بیکاری، روندش کاهش باشد و می‌بینیم که خودش را هم در بهار ۱۴۰۲ نشان داد و همچنین در فصول گذشته هم که مشاهده کردیم؛ در مجموع روند نرخ بیکاری کاهشی بوده است.
امسال تعهدی که برای کل کشور ما مجموع در نظر گرفتیم با کمک وزارت کشور یک میلیون و ۸۸ هزار و ۶۰۹ فرصت شغلی است که تقسیم شده بین ۳۱ استان. استانداران در شورای اشتغال استان، این تعهد خود را که به تفکیک استان‌ها وجود دارد، بین دستگاه‌های سطح استان تقسیم می‌کنند. جمع دستگاه‌های سطح استان هم تعهد وزارتخانه‌ها را نشان می‌دهد. یعنی فرض کنید ۳۱ استان تقسیم می‌کنند که ادارات صمت و سازمان صمت هر استانی چه مقدار تعهد دارد. جمع این تعهدات سازمان‌های صمت سراسر کشور می‌شود تعهد کشوری وزارت صنعت، معدن و تجارت. برنامه‌ای که ما امروز در سامانه رصد ملی اشتغال مشاهده می‌کنیم تمام برنامه پیشرفت اشتغال ایجادی لحظه به لحظه به صورت برخط برای تمامی دستگاه‌ها و استان‌ها به تفکیک شهرستان و تا کوچکترین روستا هم رصد می‌شود. این اتفاق برای اولین در این دولت رخ داده است.
سؤال: الآن با رصدی که دارید در این چهار ماه ابتدایی آیا محقق شده تعهد؟
کریمی : بله، طبق آخرین گزارشی که من امروز گرفتم از سامانه رصدمان قبل از جلسه، ما امروز تقریباً به عدد ۲۴ درصد از تعهد امسال رسیدیم. پارسال همین موقع یعنی ۷ مرداد ۱۴۰۱ این عدد ۱۹ و نیم درصد بوده، این نشان می‌دهد که برنامه اشتغال امسال از سال گذشته تقریباً چهار درصد جلوتر است.
سوال : طبق برنامه دارد پیش می‌رود، چون حدوداً همین عدد باید باشد.
کریمی : بله، طبق برنامه است، البته سال گذشته تعهدی که ما برای کشور در نظر گرفته بودیم یک میلیون و ۲۱۲ هزار تا بود یعنی ۲۱۲ هزار تا از تعهدی که دولت به مردم داده بیشتر در نظر گرفتیم، علتش هم این بود که یک انباشتی از بازار کار را ما از سال‌های قبل داشتیم و یک فشار خیلی زیادی به استان‌ها و دستگاه‌ها آوردیم و همه دستگاه‌ها و استان‌ها هم همراهی کردند و به لطف خدا توانستیم آمار خوبی ثبت کنیم.
سؤال: خیلی کوتاه می‌توانید بگویید کدام دستگاه الآن بهترین عملکرد را داشته در افزایش اشتغال؟
کریمی : بله، به نسبت تعداد ثبت، نه درصد به تعهد، وزارت صنعت، معدن و تجارت تا امروز ۲۰ درصد از تعهد خودش را ایفا کرده، وزارت جهاد کشاورزی تعهدش ۲۵ درصد عمل کرده، کمیته امداد امام خمینی بیش از ۱۵ درصد را عمل کرده، سازمان بهزیستی حدود ۲۳ درصد تا الآن یعنی دقیقاً با میانگین کشوری در حال پیشرفت هستند، بنیاد برکت بیش از ۱۵ درصد، بسیج سازندگی بیش از ۳۲ درصد و مراکز آموزش‌های فنی و حرفه‌ای ۳۵ درصد بوده است. تقریباً همه دستگاه‌ها طبق برنامه و میانگین حرکت می‌کنند، وضعیت در استان‌ها هم به همین شکل است. استان‌های خیلی خوبی داریم که از برنامه‌های خود خیلی جلو هستند.
سؤال: سه استان اول کدام است؟
کریمی : قزوین، هرمزگان و بوشهر تا امروزی که خدمت شما هستیم، با ۴۵، ۴۲ و ۴۰ درصد بیشترین ثبت را داشتند نسبت به تعهدشان و سه استان اصفهان، لرستان و گیلان هم با ۱۰، ۱۱ و ۱۳ و نیم درصد؛ کمترین تعهد را تا امروز داشتند.
سؤال: آقای قادری شما بفرمایید از سازمان بهزیستی چه خبر؟ چقدر تعهد دارید برای امسال در حوزه اشتغال، اما قبلش بگویید آیا آن تعهدات سال گذشته محقق شده یا خیر؟
قادری رئیس سازمان بهزیستی: سازمان بهزیستی جامعه هدف بسیار متنوعی دارد از بانوان سرپرست خانوار و افراد دارای معلولیت، آن هم شقوق معلولیتی که اختصاصی کردن شغل برای آنها مهم است، لذا یک فرد دارای معلولیت پیدا کردن شغل و دسترسی و دسترسی پذیری به شغلش خیلی متفاوت و متمایزتر است.
سؤال: جزو تعهدات سازمان بهزیستی محسوب می شود؟
قادری: بله،سازمان بهزیستی البته تسهیل گری اشتغال را انجام می‌دهد، ولی به لطف خداوند متعال و همکاری همه همکارانم در سراسر کشور تعهد اشتغال ما در سال ۱۴۰۱ حدود ۶۳ هزار شغل بوده، اما الحمدلله از مرز ۸۷ هزار شغل گذشتیم و سازمان بهزیستی ۱۳۷ درصد تا قبل از جلسه هشتاد و سوم اشتغال با حضور آقای رئیس جمهور ما توانستیم ۸۷ هزار شغل ایجاد کنیم. بعد از آن هم الحمدلله این عدد افزایش پیدا کرد. همان طورکه آقای کریمی فرمودند مسیر اشتغال سازمان بهزیستی برخط است در سال جاری و روش‌های متفاوت و تسهیلگرانه‌ای وجود دارد که در طول برنامه اگر فرصتی باشد از توسعه صندوق‌های خرد محلی، از تسهیلگران شغلی، از ایجاد مشوق‌های لازم برای کارفرمایان، همه موارد هم در قانون حمایت از افراد دارای معلولیت پیش بینی شده، هم ابزار‌های متنوع و ساز و کارهای متفاوتی را داریم برای این که ایجاد اشتغال را داشته باشیم به عنوان یکی از ابزار‌های توانمندسازی در سازمان بهزیستی.
سؤال: می توانید بگویید در کدام حوزه ها عملکرد بهتر بوده، در کدام حوزه ها برنامه محقق شده، در کدام استان ها وضعیت بهتری داشتیم.
قادری: بله، ما توسعه خدمات اشتغال را برای جامعه هدف خودمان از طریق تسهیلگران و ساز و کارهای تفاهمنامه ای پیش می بریم. همین ۱۳۷ درصدی که عرض کردم از طریق سبد‌های مختلفی است که این مسیر را طی می‌کند. بخشی از آن متصل به درگاه بانکی و تسهیلاتی که از طریق تبصره ۱۶ سال گذشته یا تبصره ۱۸ که در سال جدید به عنوان ساز و کار پرداخت تسهیلات از سوی مجلس پیش بینی شده ما سکوی جدیدی را تعریف کردیم که یک شبکه‌ای است به صورت تلفنی مشاوره می‌دهد به افراد دارای معلولیت و این را اعلام خواهیم کرد. حدود ۵۰۰ تسهیلگر محلی داریم، یک توانبخشی مبتنی بر جامعه، حدود یک سکوی تسهیلگری است که بیش از ۲۰ سال در سازمان بهزیستی از حوزه روستایی و عشایری تا شهری خدمات را اعلام می‌کند و تسهیل گری شغل؛ یکی از ارکان آن است.
معافیت مالیاتی بر اساس ماده ۲۴ قانون حمایت از افراد دارای معلولیت است که اگر کارفرمایی، تجهیز، توسعه و مناسب سازی کارگاه خود و مجموعه خود را برای افراد دارای معلولیت ایجاد کند؛ جزو عملکرد قابل قبول مالیاتی اش محسوب می‌شود. یک جا‌هایی جبران کارایی را پرداخت می‌کنیم، یک جا‌هایی ۲۳ درصد بیمه کارفرمایی را پرداخت می‌کنیم، همه این‌ها باعث شده که الحمدالله سازمان بهزیستی عملکرد مناسبی را داشته باشد.
سؤال: یادم هست در گزارش های قبلی بود که یکی از بانک ها روی آن تسهیلات خوب عمل نکرده بود، در واقع اصلاً عمل نکرده بود، می خواهم بدانم این پیگیری شد؟ به کجا رسید؟ آیا اجرایی شد؟
قادری: الحمدلله در جلسه ای که با حضور رئیس جمهور داشتیم و نکته ای که در آن جلسه مطرح شد واقعاً این بانک از مرز 75 درصد در یک بازه بسیار کوتاه گذشته و قابلیت تشکر دارد از این بانک و الحمدلله ظرفیت ما را با احتساب دریافت حدود یک ممیز دو دهم همت؛ 1200 میلیارد تومان باعث می شود که اگر عملکرد سال پیش را بخواهیم ارائه کنیم، ما از مرز هزار شغل گذشتیم.
سوال: البته ما دعوت کردیم از دوستان بانک مرکزی که تشریف بیاورند روی بحث به صورت حضوری یا تلفنی در برنامه مشارکت کنند و آخرین آمار پرداخت تسهیلات در حوزه اشتغال را به اطلاع هموطنان عزیز برسانند اما متأسفانه گویا قبول نکردند که در برنامه حاضر شوند.
آقای کریمی یک سامانه ای هم شما راه اندازی کردید برای جستجوی اشتغال، درست است؟ به کجا رسید؟ آیا تأثیر داشت در حوزه اشتغال کشور؟
کریمی: سامانه جستجوی شغل تقریباً یک ماه پیش رونمایی شد و هدف از راه اندازی سامانه راه اندازی شغل؛ این بود که هزینه شغل یابی برای کارفرمایان، کارجویان و کاریابی ها به حداقل خود برسد. ساز و کار سامانه به نحوی است که کاریابی حلقه اتصال بین کارجو و کارفرما است. از یک طرف کارجویان محترم می توانند با مراجع به سامانه اطلاعات خود را ثبت کنند، درخواست های شغلی خود را ارائه دهند. مطابق با استعدادها و ظرفیت های خودشان و جغرافیایی که در آن زندگی می کنند. از آن طرف کارفرمایان می توانند نیازهای کارجویان خودشان را ثبت کنند؛ در چه رسته هایی و در چه مشاغلی.
سؤال: می توانید یک آماری بدهید چقدر شغل ثبت شد، چقدر تقاضا ثبت شده تا الآن در سامانه؟
کریمی: بله، من برای یک ماه اخیربخواهم ارائه دهم دقیقش را، تعداد در یک ماه و ۱۰ روز تقریباً؛ تعداد ۵۴ هزار و ۴۴۳ کارجو روی سامانه ثبت نام کردند، تعداد چهار هزار و ۱۳۲ کارفرما روی سامانه ثبت نام و اطلاعات خود را تکمیل کردند. تعداد فرصت‌های شغلی که توسط کارفرماها و کاریابی‌ها اعلام شده روی سامانه؛ بیش از ۱۵۲ هزار فرصت شغلی است.
سؤال: یعنی طبق این آمار اگر اشتباه نکنم ما حدود...
کریمی: تقریباً یک به دو می شود.
سؤال: یعنی فرصت های شغلی که ما الآن در کشور داریم اعلام شده که به دنبال نیروهای کار است دو برابر آن کارجوهای ماست.
کریمی: بیش از دو برابر.
سؤال: این یعنی این که ما شغل هایی داریم که نیروی کار متخصص برای آن نداریم.
کریمی: اولاً این که سامانه برای این که به اتقان آماری برسد چند ماهی باید کار کند تا این فرایند به کار گماری، اعلام نیاز چه از جانب کارجو، چه از جانب کارفرما یک چند ماهی باید بگذرد که آمارها مبنای تحلیل قرار بگیرد. اما این فقط برای سامانه جستجوی شغل نیست. ما یک سری سکوهای مجازی دیگر هم همین الآن در کشور فعال داریم که مشغول به فعالیت هستند، آنها هم آمارشان تقریباً شبیه همین است. یعنی باز تعداد فرصت های شغلی اعلامی، از تعداد کارجویانی که تقاضای شغل کردند باز هم روی آن سکوها تقریباً بیشتر است.
سؤال: فکر می کنید علت اصلی چیست؟
کریمی: یکی از علل خیلی مهم آن یعنی ما هم جنبه عرضه کار را ببینیم، هم جنبه تقاضای کار. در جنبه عرضه کار بالأخره شما می بینید که میانگین نرخ بیکاری فارغ التحصیلان تقریباً سه تا چهار درصد همیشه از میانگین کشور بالاتر است. علتش این است که کسی که صاحب مدرک تحصیلی مخصوصاً در تحصیلات تکمیلی و بالاتر می شود طیبعتاً هر شغلی را نمی پذیرد چه از نظر شأن مورد نظرشان، چه از نظر درآمد مورد نظرشان، از آن طرف کارفرماها هم آن دسته از کارجویانی که دارای مهارت کاربردی در آن شغل باشند مورد نظرشان است. بسیار و متعدد کارفرماهایی که به بنده و همکاران بنده در سراسر کشور مراجعه می کنند که تقاضای کارجو دارند. همین الآن که خیلی از استان ها که بازدید می رویم و این آماری که عرض می کنم آمار نیست که، بخش خصوصی اعلام کرده و دولت هیچ نقشی در ارائه این آمار ندارد.
سؤال: بیشتر چه فرصت های شغلی است که الآن کارجوی مناسب برای آن پیدا نمی شود؟
کریمی: بیشتر در فرصت های شغلی فنی، مربوط به علوم مهندسی و فنی در حوزه آی تی و فناوری اطلاعات الآن بیشترین درخواست ها است، در حوزه امور مربوط به شرکت داری، مدیریت شرکت داری، چه حسابداری، چه بخش های حقوق و نکته قابل توجه این که یکی از پرتقاضا ترین شغل های مورد نیاز کاریابی ها و کارفرما ها؛ مربیان آموزش فنی و حرفه ای اند، یعنی تقریباً در صدر قرار دارد. یک علت خیلی مهمش این است که صدور مجوز تأسیس مراکز آموزشگاه های آزاد فنی و حرفه ای در این دولت بسیار تسهیل شده و به سه روز کاری تقلیل پیدا کرد. به خاطر همین مراکز متعددی در سراسر کشور به وجود آمدند می خواهند کارجو را صاحب مهارت کنند، از آن طرف به مربی ای نیاز دارند که بتواند این کارجو را مهارت کاربردی آموزش دهد. به همین دلیل تقاضا برای استخدام مربی آموزش های فنی و حرفه ای در سراسر کشور ؛ یکی از بیشترین ضریب ها را دارد.
سؤال: نکات قابل توجهی است برای افرادی که به دنبال شغل مناسب هستند، در بحث تسهیلات صحبت کردیم، آماری دارید بگویید که سازمان بهزیستی چقدر تسهیلات، یعنی توسط بانک ها داده شد برای حوزه اشتغال و در خصوص آن سه درصد سهمیه اشتغال هم برای افراد دارای معلولیت بفرمایید که در سال گذشته و چهار ماه ابتدایی چه اقداماتی انجام شد؟
قادری: بله، در سال ۱۴۰۱؛ عددی که برای سازمان بهزیستی منظور شد؛ ۱۰ هزار میلیارد تومان بود برای تسهیلگری اشتغال از باب جزء یک بند ب تبصره ۱۶، در سال جدید؛ پنج همت در نظر گرفته شده است .
سؤال: یعنی نصف شد بودجه شما؟ چرا؟
قادری: بله، خوشبختانه با دستور اکید ریاست جمهور شرایطی ایجاد شد در جلسه پیشین شورای عالی اشتغال کشور که از منابعی که در اختیار استانداران کشور است ۱۵ درصد مقرر شد که در شورای برنامه ریزی استان در اختیار سازمان بهزیستی برای تسهیل گری اشتغال قرار دهند. پنج هزار میلیارد با آن تقریباً هفت و نیم همت؛ حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان مقرری سازمان بهزیستی برای تسهیل گری اشتغال خواهد بود.
سؤال: یعنی از کاهش۵۰ درصدی رسیدید به افزایش ۳۰ درصدی؟
قادری: به هر حال پیش بینی‌هایی باید صورت می‌گرفت که الحمدلله با این تصمیمی که گرفته شد، این ترمیم شد و ما می‌توانیم ان شاء الله در سال جدید، پیش بینی بر اساس تحقق این موضوع، بتوانیم موضوع صدهزار شغل را در سال ۱۴۰۲ برای جامعه هدف شریف خودمان داشته باشیم. اما در خصوص سه درصد، سازمان اداری و استخدامی کشور یک تصمیمی را گرفت و آن بسیارحائز اهمیت بود که افراد دارای معلولیت که در آزمون‌های اداری و استخدامی کشور شرکت می‌کنند، دارای دانش نامه مرتبط، بر اساس کدمحل و رشته‌هایی که می‌خواهند در دستگاه‌های متنوع کشور شرکت کنند آمد و یک ظرفیت جدیدی را ایجاد کرد؛ یعنی افراد دارای معلولیت از این به بعد میان خودشان رقابت خواهند کرد و این باعث می‌شود آن حداقل سه درصد ان شاء الله جذب شود و خبر این که حدود سه هزار و ۸۰۰ مجوز را از سازمان اداری و استخدامی کشور دریافت کردیم که ان شاء الله تا پایان سال ۱۴۰۲ در سال جاری بتوانیم یک آزمون اختصاصی برای جذب افراد دارای معلولیت در همه دستگاه‌های کشور داشته باشیم.
سوال: اجازه دهید نظر یکی از کارشناسان حوزه اشتغال کشورمان را دریافت کنیم. آقای شریفی نیا؛ در دولت سیزدهم تا حالا شش جلسه شورای عالی اشتغال داشتیم؛ سه جلسه اش فقط در سال جاری بوده، اقدامات خوبی هم طبق گزارش هایی که معاون اشتغال وزارت کار و رئیس سازمان بهزیستی در برنامه ارائه دادند مطرح شده، به نظر شما چه اقدامات دیگری می تواند انجام شود که روند افزایش اشتغال در کشور تسریع پیدا کند؟
شریفی نیا کارشناس مسائل اقتصادی: اجازه دهید بنده صحبت های خود را در ارتباط با اشتغال از اینجا شروع کنم که بین اشتغال و درآمد رابطه تنگاتنگی وجود دارد. ما در اقتصاد قانونی داریم به نام قانون اُکار که این طور بیان می کند که اگر می خواهید که تولید ناخالص ملی را افزایش دهید، میزان اشتغال یک درصد اگر افزایش پیدا کند یا نرخ بیکاری یک درصد کاهش پیدا کند به تبع آن، دو نیم الی سه درصد در تولید ناخالص ملی ما افزایش را خواهیم داشت. یعنی بین اشتغال و تولید؛ رابطه مستقیم وجود دارد. و با توجه به تورمی که در کشور ما وجود دارد باید از ظرفیت مان برای کار تورم استفاده کنیم و لذا با توجه به این که تولید تابعی از عوامل تولید است که نیروی کار و اشتغال یکی از عوامل تولید است، پس برای این که ما اشتغال را افزایش دهیم باید نیروی کار و نیروی انسانی را دغدغه ها و چالش هایش را بشناسیم. با توجه به تورمی که وجود دارد و ارتباطی بین اشتغال و درآمد حاصله از آن وجود ندارد، یعنی ما نیروی کارمان درآمد کافی از اشتغالش به دست نمی آورد و از طرفی تولید کنندگان ما به خاطر این که بتوانند هزینه های خود را کاهش دهند مجبورند که در بازار رقابتی بخواهند بمانند باید هزینه کنند، در نهایت باعث می شود که این اشتغال به سمت بهره وری نرود یعنی دغدغه هایی را از طرف کارفرمایان و کارگران به خاطر دستمزدهای پایین و عدم مطابقت دستمزدهای واقعی و اسمی، باعث شود که تورم افزایشی شود و ما نتوانیم کنترلش کنیم.
انگیزه کافی برای نیروی کار فعال وجود ندارد و از آن سمت هم انگیزه کافی برای پرداخت هزینه ها توسط کارفرمایان وجود ندارد. لذا آن توازنی که ما می خواهیم بین اشتغال و عرضه و تقاضای نیروی کار در بازار داشته باشیم متأسفانه مشاهده نمی کنیم. برای این که بتوانیم اشتغال را در جامعه افزایش بدهیم چند پیشنهاد دارم. آقای دکتر در مورد تسهیلات بانکی صحبت کردند. من به خاطر پژوهش هایی که در حوزه بانکی داشتم؛ ما بانکداری بدون ربا، مشخصه اصلی اش؛ ارتباط با اقتصاد حقیقی است که برآمده از دل نظارت بعد از پرداخت تسهیلات است. دولت می آید یک بودجه عظیمی را بانک ها را مکلف می کند که تسهیلات تکلیفی در حوزه اشتغال پرداخت کنند. اما نظارت های بعد از پرداخت تسهیلات خیلی کم است و بسیار نادیده گرفته می شود.
سؤال: اگر پیشنهاد دیگری هم دارید بفرمایید در این حوزه؟
شریفی نیا : پیشنهاد بعدی پرداختن به شناسایی مزیت نسبی یا هزینه فرصت است که با کمترین هزینه ها ما می توانیم محصولات و خدمات تولید شده ای را در بازارهای رقابتی داشته باشیم که مزیت نسبی ما در پرداختن به SMB ها یا کسب و کار های خرد و متوسط است که در تحقیقی که اخیراً در کشورهای اروپایی و کشورهایی که میزان اشتغال خیلی مناسبی دارند.
مجری: بله، تمرکز روی SMB ها.
شریفی نیا : ۵۰ درصد درآمد ملی کشورها از همین اشتغال ها و کسب و کار های خرد و SMB ها است.
سؤال: آقای کریمی امروز رئیس جمهور در ششمین جلسه یک مقداری هم گلایه داشتند از بحث تسهیلاتی که در حوزه اشتغال باید پرداخت شود، الآن طبق گزارش هایی که می خواندیم، الآن با این که چهار ماه از سال گذشته ما تسهیلات فکر نمی کنم حتی یک ریال هم از تبصره 18 پرداخت شده باشد، درست است؟
کریمی: یک توضیحی خوب است ارائه دهم؛ تسهیلات اشتغال قانون بودجه ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ مربوط به بند ب تبصره ۱۶ و بند الف تبصره ۱۸ بوده. بند ب تبصره ۱۶؛ ۱۴۰۰ منابعی را برای تسهیلات تکلیفی در نظر گرفته بود، بند ب تبصره ۱۶؛ ۱۴۰۱ جزء یک داشت و جزء دو، جزء یکش برای دستگاه‌های حمایتی مثل بهزیستی، امداد و سایر دستگاه‌های حمایتی بوده و جزء دو؛ ۶۲ همت در اختیار استانداران بوده، که مجموع این‌ها حدود ۱۰۲ همت را تشکیل می‌داده، لذا ما در سال ۱۴۰۱ با توجه به این که منابع بند الف تبصره ۱۸ بودجه ۱۴۰۰ در ۱۴۰۱ پرداخت شد، قریب ۵۰ هزار میلیارد تومان و پرداختی دستگاه‌هایی که در جزء دو بند ب تبصره ۱۶ نقش داشتند، ما سال گذشته و منابع روستایی، خانگی و منابع داخلی؛ تقریباً بیش از ۱۲۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کردیم و این عدد در نوع خود در مقایسه با دولت‌های گذشته اصلاً قابل مقایسه نیست. اما در سال ۱۴۰۰ ما دیگر بند ب تبصره ۱۶ نداریم، یعنی تسهیلات تکلیفی به جزء هشت تبصره ۱۸ امسال تبدیل شده که ۱۰۰ همت است که ۵۰ همت در اختیار استانداران است و ۵۰ همت در اختیار دستگاه‌های حمایتی؛ امداد، بهزیستی، بنیاد برکت و...
سؤال: جزئیات چرا پرداخت نشده؟
کریمی: در سال۱۴۰۲ ما پرداخت تسهیلات داشتیم، هم از محل منابع اشتغال روستایی، هم از محل منابع اشتغال خانگی داشتیم.
سؤال: سال۱۴۰۲ ؟
آقای کریمی: عرض می کنم، می خواهم بگویم که پرداخت تسهیلات بوده، مربوط به قانون بودجه سال 1402 نبوده، یعنی با مصوبه ای که...
مجری: درست است، آن که تا تیر ماه هر چه مال سال۱۴۰۱ را تمدید کردید، پرداخت کردید.
آقای کریمی: پس دولت در سال ۱۴۰۲ این طور نبوده که به کسب و کارها تسهیلات ندهد.
مجری: نه، ما می گوییم از بودجه ۱۴۰۲ یک ریال هم پرداخت نشده.
کریمی: از ۱۴۰۲ ؛ حالا یک ریال نمی شود گفت کمتر از یک درصد بوده، مجموع عملکرد است، چون فقط تسهیلات تکلیفی یک مقدار عملکرد داشتیم در یکی از دستگاه های حمایتی، ولی بازار کار، خالی از تسهیلات نبوده، به خاطر تدبیری که آقای رئیس جمهور اندیشیدند در جلسه هشت فروردین ۱۴۰۲ و دستور اکید و مکرر ایشان بر این که بازار کار باید منابع مالی داشته باشد، تسهیلات جزء دو بند ب تبصره ۱۶ سال پیش ادامه پیدا کرد و تا الآن که خدمت شما هستم، قریب به ۳۰ درصد پرداخت تسهیلات داشته یعنی از آن ۶۲ همت قریب ۳۰ درصد که ۲۰ درصدش همین امسال پرداخت شده. با تدابیری که امروز ایشان اندیشیدند و دستوراتی که دادند، هم ۵۰ همت مربوط به سهم استان‌ها و استانداران به زودی برش استانی اش انجام می‌شود که پیگیری اش توسط وزارت کشور و وزارت اقتصاد است.
سؤال: چرا این قدر طول کشید که رئیس جمهور هم امروز گلایه کنند؟
کریمی: یک بخشی از این طول کشیدن مال این بود که دستورالعمل تبصره ۱۸ بودجه ۱۴۰۲ یک مقدار محل اختلاف است بین دستگاه‌ها قرار گرفت. می‌دانید مسئولیت و دبیر تبصره ۱۸ قانون بودجه ۱۴۰۲، وزارت امور اقتصادی و دارایی است، یک مقدار در کشاکش بین دستگاه ها، تدوین دستورالعمل زمان برد، ولی از آن جا که ما تمدید تسهیلات داشتیم فضای اشتغال کشور آسیب ندید. ولی امروز با این هماهنگی که اتفاق افتاد نوید می‌دهم که امسال بازار کار بیش از سال گذشته تسهیلات خواهد داشت و بیش از سال گذشته به کسب و کارها منابع مالی تزریق خواهیم کرد.
سؤال: در حد یک دقیقه می توانید چون بحثی داشتیم در آماده سازی شغلی برای جامعه معلولین عزیز اقداماتی که در سال گذشته انجام شد، خروجی آن در سال جاری؟
قادری: سازمان بهزیستی یک سازمان داوطلب محور است، دبیرخانه ظرفیت سازی اجتماعی را شکل دادیم، دانش آموزان، دانشجویان و آحاد مردم و افرادی که کارآفرین هستند داوطلبانه آمدند و ان شاء الله این مسیر را کمک خواهند کرد. اما از اجزای ایجاد یک شغل؛ تأمین مالی است، بحث ترویج است، نگاه هوشمندانه ای است که در حوزه فناوری است، زیرساخت ها است اما با دستوری که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دادند، موضوع صندوق حمایت از فرصت های شغلی و افراد دارای معلولیت یک بازآرایی جدیدی برایش اتفاق افتاد و آن این بود که هزار میلیارد تومان این دولت به عنوان عدد آورده برای این صندوق منظور کرد و این ان شاء الله مسیر تسهیل گری شغل را در کنار تسهیلات تکلیفی و موضوعات دیگر ان شاء الله برای جامعه هدف رهنمون خواهد کرد.
سؤال: یک نکته مهم آقای رئیس جمهور هم تأکید داشتند که وصول مطالبه بانک ها نباید عامل تعطیلی واحدهای تولیدی شود، راهکاری دارید، چه برنامه ای دارید که بشود از آن جلوگیری کرد؟
کریمی: اصل این راهکار و برنامه را بانک مرکزی و وزارت اقتصاد، چون مسئول بانک های دولتی؛ وزارت اقتصاد و مسئول شبکه بانکی؛ بانک مرکزی است. ولی امروز بانک مرکزی در جلسه اعلام کردند که به زودی موردی به مسأله کسب و کارها و بنگاه هایی که با این مشکل برخورد کردند ورود خواهد کرد، ما هم پیگیریم از طرف وزارت تعاون، از بانک مرکزی و وزارت اقتصاد حتماً مطالبه و پیگیری خواهیم داشت.
سؤال: در بخش تعاون هم قرار است امسال اتفاق جدیدی بیفتد؟
کریمی: اتفاقاً چند مصوبه خوب در شورای عالی اشتغال برای حوزه تعاون داشتیم.سهم ۲۵ درصدی تسهیلات در سال ۱۴۰۲ از مجموع منابع را برای تعاون در نظر گرفتیم. امروز هم یکی از مصوبات؛ در اولویت قرار گرفتن بخش تعاون بود. صندوق ضمانت سرمایه گذاری تعاون هم با مصوبه‌ای که در شورای تبصره ۱۸ داشتیم، بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان تقویت شد.