کپی‌کاری برخی مداحان جوان از آثار موسیقی سخیف

مهدی زنگنه، شاعر آیینی درباره آفاتی که بعضی از مداحان و نوحه‌سرایان گرفتارش هستند، گفت: ما نمی‌توانیم فضای موسیقی آیینی‌مان را از فضای رسمی موسیقی کشور تافته جدا بافته بدانیم. موسیقی کشور در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد. قطعاتی که با عنوان پاپ، رپ و سایر سبک‌های موسیقی به گوش مردم می‌رسد، از جهت ملودی، تنظیم و شعر کار‌های ضعیف و سخیف هستند. ناخودآگاه جوان نوحه‌سرا و مداح امروز ما همین موسیقی را می‌شنود و وقتی می‌خواهد مداحی کند، حتی اگر نخواهد کپی‌کاری هم کند، بخاطر اینکه این نوع موسیقی‌ها در گوشش بوده و هست، اشعار و ملودی‌های او به آن سمت گرایش پیدا می‌کند.

زنگنه درباره وضعیت‌های مداحی‌ها متاثر از بازار موسیقی کشور توضیح داد: بی‌شک در زمانه‌ای که موسیقی رپ، راک، آرت راک به شکل مبتذل در بازار موسیقی کشور رواج پیدا می‌کند، ناخودآگاه مداحی‌ها هم آسیب‌هایی از این دست را متحمل می‌شوند. راه بازگشت و تصحیح مسیر نوحه‌سرا و مداحان این است، که به اصالت‌های موسیقی برگردند. حتی اگر می‌خواهند از قطعات موسیقی الهام گیرند، به سراغ قطعاتی بروند که از استخوان‌بندی اصیل موسیقی برخوردار باشد. متاسفانه بعضی از شعرای جوان و نوحه‌خوان‌های جوان از بعضی از آثار مبتذل کپی‌کاری مستقیم می‌کنند.

این شاعر آیینی با بیان اینکه در تاریخ موسیقی کشور چه بسیار قطعاتی بودند که ابتدا ملودی‌اش در هیات خوانده می‌شد و بعد از آن خوانندگان و آهنگسازانِ موسیقی سنتی و پاپ از این قطعات الهام می‌گرفتند، تصریح کرد: در همین چند سال پیش بسیاری از قطعاتی که برای اولین‌بار از سوی نوحه‌سرایان ساخته می‌شد، دست مایه تولید آثار موسیقی پاپ می‌شد. به‌نظر می‌رسد بازگشت به اصالت‌ها و آهنگسازی علمی از سوی نوحه‌سرایان می‌تواند این مسیر را اصلاح کند.

به گفته وی، نوحه‌سرایی و عزاداری برای داغ کربلا و عزای سیدالشهدا از همان روز عاشورا آغاز شد. چه بسا مجالس روضه امام حسین (ع) قبل از روز عاشورا هم برگزار می‌شده است. یعنی در تاریخ مکان‌هایی بوده، که اهل بیت (ع)، پیغمبر (ص)، حضرت زهرا (س) و امیرالمومنین (ع) قبل از واقعه عاشورا برای امام حسین (ع) گریه کردند.

زنگنه ادامه داد: وقتی امیرالمومنین (ع) در جنگ صفین از سرزمین کربلا رد می‌شد، نقل شده که بر روی زمین نشست، خاک آن سرزمین را برداشت، بو کرد و گریه کرد و گفت که اینجا جای عشاق است. اما مجلس عزاداری به معنایی که امروز می‌شناسیم، یعنی ذکر مصیبت خوانده شود و عده‌ای گریه کنند، سینه بزنند و عزاداری کنند، از همان سال ۶۱ هجری آغاز شد. در تاریخ آمده که زنان اهل بیت (ع) بعد از واقعه عاشورا می‌نشستند و طبق سنت زنان عرب بر سر و سینه می‌کوبیدند و عزاداری می‌کردند.

این شاعر آیینی افزود: وقتی که کاروان اسرای خاندان اهل بیت (ع) به شهر مدینه بر می‌گشت، زنان عرب تا خانه ام‌البنین در کوچه‌ها راه می‌افتادند و زمزمه می‌کردند: وا سیًدا وا حسینا. به هر حال عزاداری برای امام حسین (ع) از آن دوران تا الان شکل‌های مختلفی داشته است. این اشکال بسته به فرهنگ و آیین‌های قوم و قبیله هر کشوری فرق داشته است. در هر عصری هم باتوجه به مولفه‌های فرهنگی آن عصر عزاداری پیش می‌رفته است. شکل عزاداری در زمان آل‌بویه با صفویه و قاجاریه تفاوت داشته است.

پیش از این رحیم‌پور ازغدی به نقل از شیخ عباس قمی درباره مداحی‌هایی که برای عزای حضرت سیدالشهدا (ع) خوانده می‌شود گفته بود، موسیقی‌ها و آهنگ‌هایی در عزاداری‌ها گذاشته می‌شود، که غناست. یعنی با آن آهنگ‌ها نوحه می‌خوانند، ولی آدم از شنیدن نوحه رقصش می‌گیرد. الان با شنیدن بعضی از نوحه‌ها می‌توان رقصید. 

متین رضوانی‌پور، خواننده و پژوهشگر موسیقی اقوام ایران در گفت‌وگویی با خبرنگار ما در پاسخ به این سوال که کارشناس‌های مذهبی معتقدند نوحه‌های عاشورایی با ریتم تند حالت غم و اندوه را از بین می‌برد گفته بود، این نوع شعر‌ها بیشتر ظاهرسازی است و عمق ندارد. شعر، موسیقی و نوع اجرا آن‌ها عمق ندارد و بیشتر هیاهویی است که در شنونده هیجان ایجاد می‌کند. وقتی مردم ما به ویژه جوانان موسیقی تند گوش می‌کنند، مداحی هم تند گوش می‌کنند.