در راستای حمایت از حقوق سرمایه گذاران، پیشگیری از وقوع تخلفات و نیز ساماندهی و توسعه بازار شفاف و منصفانه اوراق بهادار طبق بندهای ۲، ۸، ۱۱، ۱۸ ماده ۷ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (مصوب آذرماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی)، “دستورالعمل حاکمیت شرکتی ناشران ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار” که در ۶ فصل، ۴۳ ماده و ۲۸ تبصره در تاریخ ۱۴۰۱/۰۷/۱۸ به تصویب هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده است ابلاغ شد.
دستورالعمل حاکمیت شرکتی ناشران ثبت شده نزد سازمان بورس که مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس، جعفری در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان در رابطه با آن گفت: دستورالعمل حاکمیت شرکتی در همه نقاط دنیا به شکل قانون است. در ایران سال ۹۷ شکل اولیه دستورالعمل را نوشتیم برخی از مواد نیازمند اصلاح بود سرانجام سال ۱۴۰۱ اصلاح و به ناشران ابلاغ شد.
به گفته این مقام مسئول، دستورالعمل حاکمیت شرکتی ناشران ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادر از تاریخ ابلاغ لازم الاجراست.
حاکمیت شرکتی مجموعه‌ای از قوانین و مکانیزم هاست که رفتار شرکت را اداره می‌کند به گونه ای که اطمینان حاصل شود سرمایه گذاران و اعتباردهندگان از گزند سوء استفاده مدیران و سهامداران عمده حفظ می‌شوند و انگیزه کافی برای تامین مالی شرکت ها دارند.
دستورالعملی که ۱۳ تیر رئیس سازمان بورس مجید عشقی در رابطه با آن مطرح کرده بود: پس از پنج سال دستورالعمل حاکمیت شرکتی را اصلاح و اجرا کردیم سازمان بورس طی سال گذشته به مقوله اصلاح دستورالعمل حاکمیت شرکتی پرداخت.
او افزود: این در حالی بود که چهار الی پنج سال از تصویب این دستورالعمل می‌گذشت اما امکان اجرای آن وجود نداشت، از این رو با اصلاح چالش‌های مربوطه، آن را به مرحله اجرا رساندیم. البته به اجرا رساندن این دستورالعمل به‌تنهایی کفایت نمی‌کند و باید سلسله آموزش‌هایی را در این خصوص داشته باشیم.
اما به گفته عضو هیات مدیره سازمان بورس یکی از اهداف دستورالعمل حاکمیت شرکتی، ایجاد بازاری شفاف است. عیوضلو در ادامه بیان کرد: این دستورالعمل با هدف حمایت از حقوق سرمایه گذاران و ایجاد بازاری شفاف و منصفانه به تصویب رسیده است.
او افزود: حق سرمایه گذار این است که اطلاعات مهم و تاثیرگذار را بدون درنگ و بلافاصله دریافت کند. مدیران باید اطلاعات را شفاف با سرمایه گذاران در میان بگذارید باید وضعیت شرکت ها قابل پیش بینی باشد. اگر متغیر های تاثیر گذار بر شرکت ها قابل پیش بینی نباشد به تبع سرمایه گذار نمی تواند قیمت دارایی خود را برآورد کند. حق سرمایه‌گذار این است که منافع بخشی بر منافع آن ترجیح داده نشود اینها حقوقی است که دستورالعمل شرکتی بر پایه آن بنا شده است.
دستور العملی که سلامت بازار سرمایه را هم می تواند تضمین کند؛ نکته ای که رئیس سازمان بورس عشقی با تایید آن گفت: باید دستورالعمل حاکمیت شرکتی گسترش پیدا کند، اکنون به فکر تبدیل آن به قانون هستیم تا به این واسطه ضمانت اجرایی آن افزایش پیدا کند.
عشقی می گوید: بنا داریم که این مسئله را در مجلس مطرح کنیم و مفاد آن از پشتوانه قانونی بیشتری برخوردار بشود. باتوجه به فضای بازار سرمایه و گسترش جامعه سهامداری به ۶۰ میلیون نفر، فعالیت هزار نهاد مالی و... اجرای حاکمیت شرکتی گریزناپذیر است و بدون اجرای آن نمی‌توانیم بازار سالمی داشته باشیم.
بسیاری از مشکلات تحمیلی بر بورس به دلیل عدم رعایت حاکمیت شرکتی است
او گفت: به‌دنبال تصویب میانجی هستیم که میزان اجرای حاکمیت شرکتی، سنجیده و رتبه‌بندی اعلام شود تا سهامداران از این میزان مطلع شوند. بسیاری از مشکلات بازار سرمایه که از بیرون بازار به ما تحمیل می‌شود، به عدم رعایت حاکمیت شرکتی باز می‌گردد.
در ادامه عیوضلو بیان کرد: باید شرکت ها بر موارد دستورالعمل حاکمیت شرکتی پایبند باشند و تمام این موارد یک الزام است. رعایت این مقررات تنها راه سرمایه گذاری پایدار در اقتصاد کشور است اگر می خواهیم شرکت ها به عنوان یک ثروت باقی بمانند باید اصول حاکمیت شرکتی در آنها جاری باشد.
دستورالعملی که ادهم کارشناس بازار سرمایه در رابطه با آن و مزیت های اجرایی که به همراه دارد به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: حاکمیت شرکتی ساختاری را فراهم می‌کند که از طریق آن اهداف شرکت ها تنظیم می‌شوند و روش‌های دست یابی به آن اهداف و نظارت بر عملکرد تعیین می گردند.
او افزود: حاکمیت شرکتی به دنبال ارتقای عدالت شفافیت و مسئولیت پذیری در شرکت است و عمدتا به رابطه بین شرکت و سهامداران و در سطح بالاتر به رابطه بین شرکت و جامعه اشاره دارد.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه بیان کرد: حفظ حقوق سهامداران و برخورد یکسان با آنها، افشا و شفافیت اطلاعات برابر برای تمام سهامداران، رعایت حقوق ذی‌نفعان، مسئولیت پذیری هیات مدیره، پیش بینی پذیری روند حرکتی شرکت، بازاری پایدار، کارا ، منصفانه و تایید اصل عدالت در بازار برای تمام سهامداران از دیگر مزیت های اجرای اصولی دستورالعمل حاکمیت شرکتی است.
دستورالعمل حاکمیت شرکتی ضمانت اجرایی دارد
اما ضمانت اجرایی دستورالعمل حاکمیت شرکتی چیست؟ موضوعی که جعفری مدیر نظارت بر بورس ها در پاسخ به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: ضمانت اجرایی نیز در فصل آخر دستورالعمل قید شده و مشخص است اگر ناشر الزامات دستورالعمل حاکمیت شرکتی را رعایت نکند چه مجازاتی خواهد داشت.
او در پاسخ به این که پرسش که آیا برخورد با ناشرانی که به دستورالعمل توجه نمی کنند صورت می گیرد؟ گفت: بله درست است.
به گفته کارشناسان، هدف از اصول حاکمیت شرکتی کمک به خط مشی گذاران در ارزیابی و بهبود چارچوب قانونی مقرراتی و نهادی برای حاکمیت شرکتی با هدف حمایت از اثر بخشی، کارایی رشد پایدار و ثبات مالی شرکت است موضوعی که البته برای اجرای اصولی و دقیق آن نیاز به تبیین و آموزش های بسیار شرکت ها است.