پیشوایی رئیس سازمان ملی بهره وری ایران در برنامه صف اول به سوالات زیر پاسخ داد:
بهره وری به چه معناست؟
پیشوایی: بهره وری در نگاه کلان یکی از راه های رسیدن به رشد اقتصادی است. رشد اقتصادی با ۲ عامل سرمایه گذاری یا افزایش بهره وری محقق می شود که بهره وری مهمتر است چون نشان دهنده نفوذ فناوری برای استفاده بهتر از منابع موجود است.
بهره وری در سطح خرد هم به معنی آن است که یک سازمان بتواند کارا و اثربخش باشد. پیامد اقتصاد دانش بنیان، بهره وری است.
شاخص های بهره وری به چه صورت است؟
پیشوایی: در دو سال گذشته بر خلاف دهه ۹۰، رشد شاخص بهره وری کل عوامل تولید خوب بوده است. این شاخص در دولت سیزدهم ۳.۶ درصد رشد داشته در حالی که در دولت قبلی منفی ۰.۶ درصد بوده است. روند ۵۰ ساله رشد بهره وری در کشور هم ۰.۲ درصد بوده است.
در سال ۱۴۰۱ رشد اقتصادی ۴ درصدی را داشتیم که ۳.۱ درصد آن از محل بهره وری بوده یعنی ۷۵ درصد از رشد اقتصادی از محل رشد بهره وری محقق شده است.
علت رشد شاخص بهره وری چه بوده است؟
پیشوایی: ما در دو حوزه نفت و صنایع و معادن از نظر بهره وری موفق بودیم چون دارایی های راکد را در خدمت تولید قرار دادیم. رشد بهره وری در حوزه نفت ۱۰ درصد و در صنایع و معادن هم ۶.۵ درصد بوده است. اما در ۲ حوزه خدمات و کشاورزی نیازمند انجام کار بیشتری است.
در دهه نود رشد نامناسبی در بهره وری داشتیم پیام خوب این رشد دو ساله این است که در شرایط تحریم هم می توان با استفاده از نو آوری و تکیه بر توان داخلی عملکرد خوبی داشته باشیم.
علت رشد پایین بهره وری در خدمات و کشاورزی چیست؟
پیشوایی: حوزه خدمات در دوره کرونا ضربه بزرگی خورد و رشد این بخش نیازمند زمان است. در کشاورزی هم دو مشکل اصلی داریم مشکل نخست سطح پایین نفوذ فناوری در این بخش و مورد دوم، نیروی کار است. متوسط سن نیروی کار در حوزه کشاورزی به حدود ۵۰ سال رسیده و ورود نیروی کار جوان اندک است.
بهره وری آب در کشاورزی چطور است؟
پیشوایی: ۸۰ تا ۹۰ درصد آب در حوزه کشاورزی صرف می شود که بسیاری از آن در مسیر توزیع تبخیر می شود. باید برنامه مشخصی در این بخش داشته باشیم. در برنامه هفتم بندهایی در حوزه بهره وری آب داریم.
۲۵ تا ۳۰ درصد محصولات کشاورزی در طول زنجیره تولید تا مصرف تلف می شود که ۹ میلیارد متر مکعب برای آن آب مصرف شده است که اگر مدیریت شود به رفع ناترازی حوزه آب کمک می کند. با همکاری که با وزارت جهاد کشاورزی داریم امیدواریم ارتقای بهره وری در مزارع را داشته باشیم.
بهره وری در خودرو چگونه است؟
پیشوایی : در صنعت خودرو دچار یک خلاء قانونی در حوزه بهره وری هستیم. عمده صنعت خودروسازی ما علی رغم اینکه به نظر می رسد دولتی هستند اما از نظر قانونی دولتی محسوب نمی شود بنابراین در سنجش بهره وری قرار نمی گیرند. با این وجود مکاتباتی با وزرات صمت و خودروسازان داشتیم و اطلاعاتی برای محاسبه بهره وری طلب کردیم که آنچه به ما ارائه کردند کامل نبود.
امسال با دو آیین نامه هیات وزیران تور سنجش ما شرکت هایی که تحت کنترل دولت هستند را هم شامل می شود و می‌توان این سنجش را دقیق تر انجام داد.
به هر حال خودروسازان داخلی در برخی شاخص ها همچون بهره وری نیروی کار در مقایسه با شرکت های خارجی عملکرد مطلوبی ندارند. برای آمار دقیق تر نیاز به اطلاعات تکمیلی است.