مطابق با قانون بودجه امسال (۱۴۰۲)، تسهیلات موضوع تبصره ۱۶ این قانون که شامل وام ازدواج و فرزندآوری هم می‌شود از حکم موضوع ماده ۱۰ قانون خدمت وظیفه عمومی مستثنی است.
بر اساس ماده ۱۰ قانون خدمت وظیفه عمومی دریافت هرگونه وام مستلزم ارائه مدرک دال بر رسیدگی به وضع مشمولیت وظیفه عمومی مردان است. اما چند سالی هست که دیگر وضعیت نظام وظیفه به عنوان شرط پرداخت وام ازدواج مطرح نیست و پرداخت وام ازدواج به مردان از این شرط مستثنی شده است.
با این حال در یک سال و نیم گذشته و پس از تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و مکلف شدن بانک‌ها به پرداخت تسهیلات فرزندآوری، چالش وضعیت نظام وظیفه مردان برای بانک‌ها و دریافت کننده این تسهیلات پررنگ شد.
گرچه در سال گذشته هم بانک مرکزی خواستار مستثنی شدن این وام از شرط مذکور شده بود، اما نهایتا به نتیجه‌ای نرسید و مردان سربازی نرفته نتوانستند در یک سال و نیم گذشته وام فرزندآوری دریافت کنند.
در همین راستا حدود یک سال قبل نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرح دو فوریتی "الحاق یک ماده به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت" را با هدف برداشتن ممنوعیت قانونی استفاده مشمولان غایب نظام وظیفه از تسهیلات ازدواج و فرزندآوری تدوین کردند.
تا کنون مشمولان غایب نظام وظیفه و یا آن‌هایی که بدهی بانکی و بدهی مالیاتی داشتند نمی‌توانستند از تسهیلات ازدواج و فرزندآوری استفاده کنند و نمایندگان مجلس با تدوین این طرح در صدد بودند ممنوعیت‌های موجود در قوانین که مانع دریافت وام ازدواج و وام فرزندآوری برای این دسته از افراد می‌شد را بردارند.
دو روز پیش هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد که این طرح مغایر با شرع و قانون اساسی شناخته نشده است و از این پس افرادی که خدمت وظیفه ندارند هم می‌توانند از تسهیلات ازدواج و فرزندآوری استفاده کنند.
ابلاغ قانون «الحاق یک ماده به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت»
امروز نیز رئیس مجلس «قانون الحاق یک ماده به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» را ابلاغ کرد.
طبق این قانون، از این پس محدودیت بند ب ماده ۱۰ قانون خدمت وظیفه عمومی در خصوص متقاضیان تسهیلات ازدواج و فرزندآوری اعمال نمی‌شود و در صورتی که متقاضیان موضوع این قانون دارای بدهی قطعی مالیاتی یا بدهی غیرجاری به بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی یا دارای چک برگشتی حداکثر تا سقف تسهیلات مشمول این قانون باشند، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری مکلفند در صورت درخواست متقاضی، تسهیلات موضوع این قانون را اجرائی و پس از تسویه معادل پنجاه درصد بدهی مذکور، این تسهیلات را پرداخت کنند.
همچنین دستورالعمل اجرائی این بند حداکثر ظرف سه ماه پس از لازم الاجرا شدن آن توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه و ابلاغ می‌شود.
بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی نیز موظفند پرداخت تسهیلات موضوع این قانون را با رعایت موارد اهم لازم الرعایه به تشخیص هیأت وزیران نسبت به سایر تکالیف قانونی در اولویت قرار داده و در خصوص مطالبه وثایق و تضامین با اولویت توثیق حساب یارانه اشخاص یا سایر دارایی‌های مالی اشخاص از جمله سهام پذیرفته شده در بازار سرمایه عمل کنند.
وام ازدواج چقدر است؟
مطابق با قانون بودجه امسال، مبلغ وام ازدواج که به پرداخت آن در ماده ۶۸ قانون جوانی جمعیت نیز تاکید شده است؛ در سال جاری (۱۴۰۲) برای دختران زیر ۲۳ سال و پسران زیر ۲۵ سال ۲۲۰ میلیون تومان و برای سایرین ۱۸۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
این تسهیلات به هر یک از زوج‌هایی که تاریخ ازدواج آنها بعد از ۱/۱ /۱۳۹۸ است تعلق می‌گیرد و دوره بازپرداخت آن ۱۰ ساله است.
وام فرزندآوری چقدر است؟
مطابق با قانون بودجه امسال مبلغ وام فرزندآوری که به پرداخت آن در ماده ۱۰ قانون جوانی جمعیت نیز تاکید شده است؛ در سال جاری (۱۴۰۲) تسهیلات قرض الحسنه فرزندآوری به ازای فرزند اول ۳۰ میلیون تومان، به ازای فرزند دوم ۶۰ میلیون تومان، به ازای فرزند سوم ۹۰ میلیون تومان، به ازای فرزند چهارم ۱۲۰ میلیون تومان و به ازای فرزند پنجم و به بعد ۱۵۰ میلیون تومان پرداخت شود.
وام مذکور برای فرزندانی است که از سال ۱۴۰۰ به بعد به دنیا آمده‌اند و متقاضیان حداکثر تا دو سال پس از تولد فرزند می‌توانند درخواست دریافت وام فرزندآوری را ثبت کنند.
ضامن چه می‌شود؟
پس از اعتبارسنجی متقاضیان تسهیلات موضوع، در صورت عدم تکافوی اعتبار آنها، به منظور تأمین رکن ضامن، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی موظف اند با توثیق حساب یارانه یا سهام عدالت متقاضیان یا بستگان درجه اول از طبقه اول آنها یا سایر دارایی‌های مالی وی یا تنها دریافت یک فقره سفته و یک نفر ضامن نسبت به پرداخت تسهیلات اقدام کنند.
در راستای قانون حمایت از جوانی جمعیت از ابتدای سال جاری، شبکه بانکی کشور به ۲۰۴ هزار نفر از متقاضیان، تسهیلات قرض الحسنه ازدواج به مبلغ ۴۱.۲ همت پرداخت کرده است که این میزان رشد ۱۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.
همچنین در سال جاری تاکنون ۱۹۰ هزار فقره تسهیلات قرض الحسنه فرزند به مبلغ ۱۱.۵ همت به متقاضیان پرداخت شده که این میزان رشد ۹۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.
از تیرماه سال ۱۴۰۱ تاکنون نیز در قبال تسهیلات ودیعه مسکن ۲۷۷ هزار و ۵۳۶ پرونده تشکیل شده که از این تعداد ۲۴۳ هزار و ۶۸۵ نفر به میزان ۱۴.۲ همت تسهیلات دریافت کرده اند.