آفریقا، قاره فرصت‌ها

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در یادداشتی به اهمیت قاره آفریقا برای دولت سیزدهم پرداخت.

متن این یادداشت به شرح ذیل است:

قاره آفریقا بعد از قاره آسیا به عنوان دومین قاره بزرگ جهان از اهمیت سیاسی و اقتصادی ویژه‌­ای برخوردار است. وجود منابع غنی کشاورزی در کشور‌های مرکزی و غرب آفریقا، منابع عظیم نفتی و معدنی در شمال و شرق قاره و جاذبه‌های صنعتی در کشور‌های جنوب قاره آفریقا، این قاره را به یکی از پر جاذبه‌­ترین مناطق اقتصادی و گردشگری جهان تبدیل نموده است.

وجود فرصت‌های اقتصادی در زمینه‌های خدمات عمومی، بنادر، معدن، نفت و گاز، کشاورزی و گردشگری به حضور کشور‌های صنعتی دنیا در این قاره طی سال‌های اخیر منجر شد. بر این اساس، ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری بالای جمهوری اسلامی ایران و کشور‌های آفریقایی، بستر مهمی برای تامین منافع مشترک دو طرف فراهم می‌کند.

همزمان با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران، نگاه محدود گذشته سیاست خارجی رژیم طاغوت نسبت به برقراری روابط با چند کشور معدود آفریقایی -که آن هم عمدتاً مبتنی بر تقویت روابط با اردوگاه غرب بود- کاملاً دگرگون شد. در این برهه جمهوری اسلامی ایران بنا به ماهیت و روح آزادی خواهی و استعمارستیزی خود، توجه ویژه‌ای را به برقراری روابط با کشور‌های آفریقایی معطوف داشت. همچنین روابط فرهنگی ـ تاریخی کهن و اشتراکات دینی مردم ایران با ملت‌های آفریقایی به ویژه با کشور‌های شرق و جنوب آفریقا زیربنای محکم برای تقویت روابط سیاسی، اقتصادی و تجاری ایران با این قاره را فراهم می‌نماید؛ به گونه‌ای که در نتیجه این رویکرد جدید، روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با اکثر کشور‌های این قاره در ابعاد گسترده‌ای برقرار گردید.

باید اذعان داشت که هر چند تاریخ پرفراز و نشیب این قاره، در نتیجه رقابت میان شرق و غرب، با مشکلات فراوانی از جمله فقر و محرومیت مواجه بوده، اما با این حال، این قاره همچنان به لحاظ مؤلفه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی از پتانسیل‌های کم نظیری برخوردار است. به گونه‌ای که در ادبیات سیاسی جهان، آفریقا را به دلیل ظرفیت‌های اقتصادی بالای آن؛ از جمله منابع انسانی و طبیعی فراوان، «قاره فرصت‌ها» نامیده اند.

با در نظر داشتن این اهمیت در دولت سیزدهم، گسترش و تعمیق همه جانبه روابط با کشور‌های این قاره، در تمامی حوزه ها، به اولویت مهم روابط خارجی کشورمان تبدیل شده است. در راستای این سیاست، توسعه روابط در حوزه‌های مختلف اقتصادی، تجاری، سیاسی و بین المللی با قوت و جدیت بیشتری در راستای منافع مشترک، در دستور کار قرار گرفته است. دولت سیزدهم درصدد است تا با تمرکز بر ظرفیت‌های اقتصادی مشترک ایران و آفریقا، از این عنصر در جهت توسعه روابط اقتصادی در کنار روابط سیاسی بهره برداری کند. در همین زمینه تنها در سال گذشته ۴ کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی با کشور‌های آفریقایی برگزار و نزدیک به ۵۰ سند امضاء گردیده و ۸۳ هیات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی میان ایران و کشور‌های آفریقایی تبادل شده است.

جناب آقای دکتر سید ابراهیم رئیسی؛ رئیس‌جمهور محترم به منظور تقویت روابط با کشور‌های دوست و همسو و در راستای تنوع‌بخشی به مقاصد صادراتی و ایجاد زمینه‌های همکاری سیاسی و تجاری، به دعوت رسمی رؤسای جمهور «کنیا، اوگاندا و زیمباوه»، در نظر دارد روز سه‌شنبه ۲۰ تیر ماه عازم سفری سه روزه به این کشور‌ها شود. این نخستین سفر رئیس جمهور ایران به قاره آفریقا پس از ۱۱ سال است. طبیعتاً این سفر در جهت تعامل فعال با کشور‌های قاره آفریقا و عملیاتی کردن بیشتر توسعه روابط با این کشور‌ها صورت خواهد گرفت. در صورت تحقق این امر، حضور ایران در اقتصاد این قاره با حجم عظیم اقتصاد رو به رشد، بیش از پیش توسعه خواهد یافت. انتقال علم و فن آوری بومی ایران از جمله اولویت‌های همکاری با این قاره می‌باشد.

به طور کلی راهبرد کنونی جمهوری اسلامی ایران در قبال کشور‌های قاره آفریقا، گسترش عمق روابط اقتصادی و مبتنی بر همکاری‌های جنوب – جنوب است. خوشبختانه در سال گذشته شاهد رشد مبادلات بیشتر با این قاره بودیم، به گونه‌ای که در نتیجه رویکرد دیپلماسی اقتصادی دولت مردمی، حجم مبادلات تجاری ایران با آفریقا چندین برابر شده است.

در حال حاضر، جمهوری اسلامی ایران سیاست خارجی خود را براساس تعامل هر چه بیشتر با کشور‌های حوزه آفریقا تعریف کرده و بر همین اساس، سعی دارد تا روابط خارجی خود را به صورت متعادل، متوازن و فراگیر با کشور‌های مهم این حوزه، توسعه دهد. جمهوری اسلامی ایران همواره ثابت کرده است که شریکی قابل اعتماد برای ملت‌های آفریقا بوده و خواهد بود.

در راستای تحقق بیشتر این هدف، همچنان راهبرد سیاست خارجی خویش را برای همکاری دراز مدت با قاره آفریقا بنیان نهاده و دست دوستی و همکاری خود را به سوی کلیه کشور‌های آفریقایی دراز می‌کند. امید است که با توجه به این سفر به قاره آفریقا، زمینه بهره مندی و توسعه بیشتر همکاری‌های مشترک ایران و آفریقا و به ویژه در زمینه‌های مختلف اقتصادی توسعه بیشتری یابد. مقصد بعدی سفر رئیس جمهور محترم به قاره آفریقا، در آینده نزدیک به آفریقای جنوبی خواهد بود.