مرمریت از جمله سنگ‌های دگرگونی و بعضا رسوبی است که در پوسته زمین به وفور یافت می‌شود و از نظر کیفیت، طرح و رنگ از تنوع بی‌نظیری برخوردار است و کشور ما نیز از این ثروت خدادادی بی بهره نمانده چنانکه حدود نیمی از معادن سنگی کشور را به خود اختصاص داده است.
یکی از معادن سنگ مرمریت خراسان رضوی، در دل کوه‌های نزدیکی شهر چناران قرار گرفته است که چندین کارگر به مدت هشت تا ۹ ساعت در روز مشغول استخراج و برش سنگ‌های مرمریت این معدن هستند تا آن را به دست کارخانه‌های سنگ‌بری برسانند، زیرا هنوز واحد فرآوری (سنگ‌بری) در کنار این معدن تازه تاسیس پا نگرفته است، لذا پس از اینکه سنگ از معدن استخراج شد، کامیون‌ها آن را بار زده و به واحد‌های سنگ بری در "تپه سلام" مشهد منتقل می‌کنند.
حسین جوادی بهره بردار معدن سنگ مرمریت شهید قاسم سلیمانی در خصوص نحوه فعالیت این واحد گفت: عملیات اکتشافی برای مرمریت در محدوده این معدن شهریورماه سال گذشته آغاز شد که پس از گذشت چند ماه، گواهی کشف آن توسط اداره کل صنعت، معدن و تجارت در دیماه پارسال صادر شد.
او افزود: دریافت گواهی کشف و پروانه بهره برداری نیاز به تاییدیه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی داشت که مقاومت زیادی از سوی این دستگاه اجرایی صورت گرفت تا گواهی کشف صادر شود و سپس با مساعدت خانه معدن موفق به دریافت پروانه بهره برداری شدیم.
بهره بردار معدن سنگ مرمریت ادامه داد: یکی از اقدامات جدیدی که برای استخراج مرمریت از این معدن انجام دادیم، عملیات حفاری مغزه‌گیری بود که در بین معادن استان خراسان رضوی، کاری نو به شمار می‌رفت، زیرا معمولا این عملیات برای معادن سنگ‌های تزیینی انجام نمی‌گیرد.
ضعف ماشین‌آلات در معدن و کاهش استخراج
جوادی بیان کرد: استخراج اسمی این معدن باید سالانه ۱۰ هزار تن باشد، اما هم اکنون به دلیل کمبود ماشین آلات قادر به استخراج این میزان سنگ از معدن نیستیم.
او ماشین‌آلات این معدن را از نوع دست دوم دانست و تصریح کرد: یکی از مشکلات معدنکاران، تامین ماشین آلات و واردات آن‌ها است که اخیرا با مجوزی که وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر کرده، این امر آسانتر شده است.
بهره بردار معدن سنگ مرمریت تاکید کرد: با این حال استهلاک ماشین آلات معادن زیاد است و از آنجا که ماشین آلات دست دوم و کهنه است، شدت استهلاک آن‌ها بیشتر است لذا باید تدبیری برای تامین ماشین آلات معدنی در این زمینه اندیشیده شود.
جوادی اظهار کرد: از سوی دیگر ماشین آلات با سقف پنج سال ساخت وارد ایران می‌شود، اما استاندارد سوخت آن‌ها با آنچه در کشورمان مصرف می‌شود، همخوانی ندارد، سوخت ایران یورو ۶ است، اما استاندارد سوخت در کشور‌های دیگر که مبدا واردات ماشین آلات معدنی هستند، با استاندارد سوخت ایران تفاوت دارد لذا در تامین سوخت این ماشین آلات با مشکل مواجه هستیم.
او افزود: بنابر این ما نیاز به تسهیلات ویژه برای واردات ماشین آلات به منظور استخراج و باطله برداری هستیم. همچنین مجوز راه اندازی واحد فرآوری مرمریت صادر شده و تاییدیه آن نیز از سازمان نظام مهندسی معدن گرفته شده است.
بهره بردار معدن سنگ مرمریت ادامه داد: هم اینک عمده مرمریت استخراج شده در داخل استان خراسان رضوی مصرف می‌شود، اما تلاش می‌کنیم تا با راه اندازی واحد فرآوری در کنار معدن، بخشی از تولیدات را نیز صادر کنیم.
درصدی شدن محاسبه حقوق معدنی، مشکل جدید
جوادی با اشاره به مشکلات نقدینگی حوزه معدن بیان کرد: اگر بستری فراهم شود که نقدینگی و ماشین آلات معدنکار تامین شود، قطعا پرداخت حقوق دولتی بابت فعالیت معدنکار چندان دشوار نیست.
او به مشکل باطله برداری مرمریت اشاره و تصریح کرد: آنچه خطر کار معدنکاری در حوزه سنگ‌های تزیینی را افزایش می‌دهد، موضوع باطله برداری است، حجم زیادی از سنگ‌های تزیینی خرده در کنار معدن می‌ریزد که عملا کاربردی ندارد، اما برداشت آن برای بهره بردار مستلزم هزینه و وقت زیادی است.
بهره بردار معدن سنگ مرمریت، نسبت باطله برداری در سنگ‌های تزیینی را ۷۰ به ۳۰ یا ۶۰ به ۴۰ درصد ذکر و تاکید کرد: به طور معمول پیش بینی درستی از حجم باطله برداری در معادن سنگ‌های تزیینی نمی‌شود، برآورد‌های اولیه با آنچه در زمان برش سنگ‌ها انجام می‌شود، تفاوت دارد و معمولا حجم باطله‌ها بیش از برآورد‌ها است.
جوادی اظهار کرد: برخی راهکار‌ها برای مدیریت باطله‌ها پیشنهاد شده است، اما هنوز اقدام عملیاتی در این خصوص در استان خراسان رضوی انجام نگرفته است.
ضرورت بازنگری در ضوابط مربوط به ماشین آلات
خراسان به دلیل موقعیت خاص مکانی خود، که محل برخورد پدیده های عمده زمین شناسی کاملاً متفاوت است، موقعیت مناسبی از نظر ظرفیت و تنوع ذخایر معدنی دارد. منابع عظیم نفت و گاز شمال استان از ذخایر فراوانی برخوردار است. همچنین ذخایر زغال سنگ، مس، روی، آهن، منگنز، خاک نسوز، منیزیت، گل سفید، انواع سنگ‌های ساختمانی نظیر مرمریت، تراورتن، سنگ آهن و گچ به حد فراوان در این استان یافت می شود و این استان قطب تولید سنگ‌آهن و تولیدات معدنی مانند کرومیت، طلا، سنگ‌های تزیینی، مس و فیروزه است.
محمد توکلی معاون معادن و صنایع معدنی اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: حوزه معدن قوانینی مترقی دارد، اما عمدتا اجرا نمی‌شود، مشکل اصلی در ضوابط و شیوه نامه‌ها است که یکی از آن‌ها مربوط به واردات ماشین آلات حوزه معادن است.
او برخی از ضوابط و شیوه نامه‌ها را نیازمند اصلاح دانست و افزود: دولت حدودیکسال است که واردات ماشین آلات دست دوم (مستعمل) را به کشور آزاد کرده است، اما این آزادی مشروط به آن است که نمونه داخلی نداشته باشد، یعنی تولیدکنندگان داخل کشور مشغول ساخت آن نباشند.
معاون معادن و صنایع معدنی اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی ادامه داد: این در حالی است که تولیدات ماشین آلات معدنی در کشور به حدی نیست که نیاز معدنکاران را تامین کند، لذا شیوه نامه‌ها و ضوابط واردات ماشین آلات باید به نحوی تغییر یابد که منجر به آزادی واردات ماشین آلات نوی شود که در داخل کشور به حد نیاز نیست.
توکلی بیان کرد: برخی از ماشین آلات معدنی دست دوم در کشور‌هایی مانند امارات یا عمان آنقدر فرسوده شده اند، که دیگر استفاده دوباره از آن‌ها در ایران نمی‌تواند مفید واقع شود.
او با این حال آزاد شدن واردات ماشین آلات معدنی دست دوم به خراسان رضوی در چند ماه اخیر را در پاره‌ای از موارد جزو اقدامات خوب دولت خواند و تصریح کرد: یکی از معادن استان نزدیک به ۲۰۰ ماشین دست دوم وارد کرده است و انصافا این موضوع نیاز بسیاری از معدنکاران استان به ماشین آلات را برطرف کرده است.
پیشنهاد‌هایی برای تسهیل در تامین ماشین آلات معدنی
علی اکبر لبافی رئیس دبیرخانه شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی گفت: واردات ماشین آلات معدنی استیجاری دارای توجیه فنی، مالی و اقتصادی است و در نشست فوق العاده دبیرخانه شورای گفت‌وگوی استان، مصوبات شورا در این ارتباط را برای اجرا، رصد و پیگیری کردیم.
او افزود: از آنجا که خرید ماشین آلات معدنی نیاز به نقدینگی زیادی دارد و بعضا امکانپذیر نیست، کمیسیون معدن دوره نهم اتاق بازرگانی خراسان رضوی پیشنهاد کرد که طرح واردات ماشین آلات اجاره‌ای به ویژه برای معادن کوچک مقیاس به صورت پایلوت در استان اجرایی شود که در نشست روز گذشته، چهارچوب‌ها و ضوابط اجرای کار در ابعاد مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت و تمامی حاضران نشست، اعم از مسوولان شبکه بانکی و دستگاه‌های اجرایی، بر اجرای اصل موضوع و ضرورت انجام آن اتفاق نظر داشتند.
رئیس دبیرخانه شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی ادامه داد: شبکه بانکی با صدور ضمانت نامه‌های ارزی برای واردات ماشین آلات معدنی موافق بود، این موضوع از سوی بانک‌ها قابلیت اجرایی دارد، دوم آنکه فعال معدنی می‌تواند تقاضای واردات ماشین آلات را به نظام بانکی ارائه کند و پس از بررسی‌های لازم در نهایت صدور مجوز و پرداخت تسهیلات انجام شود.
لبافی بیان کرد: سومین پیشنهاد این بود که شرکت‌های بزرگ معدنی که دارای گردش نقدینگی هستند، در صورت تمایل می‌توانند متولی واردات شوند و ماشین آلات معدنی اجاره‌ای را در اختیار معادن کوچک قرار دهند. به بیان دیگر، شرکت‌های بزرگ معدنی با شبکه بانکی وارد عقد قرارداد می‌شوند تا بتوانند ماشین آلات را وارد کرده و آن را در اختیار معادن کوچک مقیاس قرار دهند. در واقع، پیشنهاد شبکه بانکی آن بود که شرکت‌های بزرگ معدنی جایگزین کنسرسیوم معدنی شوند.
او تصریح کرد: پیش بینی می‌شود حدود ۳۰۰ دستگاه ماشین آلات سنگین را بتوان در صورت کمک شبکه بانکی استان خراسان رضوی و رفع موانع مطرح شده و صدور مجوز، از طریق اجاره تامین کرد که به طور میانگین هر یک از این ماشین آلات با سقف اجاره دوساله در مراحل تمدید، به ۲ میلیارد تومان تسهیلات بانکی نیاز دارد.
منبع: ایرنا