پس از سال‌ها انتظار با اختصاص اعتبار شرایط ساماندهی ۲ اثر میراث فرهنگی تپه تاریخی چهک و درخت سرو کهنسال لار در کهگیلویه و بویراحمد فراهم شده است.
سال هاست که کارشناسان میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد با توجه به اثرات پدیده‌های طبیعی بر درخت کهنسال سرو لار بر ضرورت ساماندهی این میراث ۲ هزار و ۷۷۰ ساله تاکید می‌کردند و مسئولان محلی به علت نبودن اعتبار از انجام این اقدام مهم عاجز بودند.
کارشناسان میراث فرهنگی استان می‌گویند که درخت کهنسال سرو لار در شهرستان باشت از قدیمی‌ترین درختان سرو ایران شناخته می‌شود برای کاهش تخریب بر اثر عوامل طبیعی و انسانی نیازمند حصار کشی است.
آنان با اشاره به اینکه در کنار این درخت کهنسال کتیبه‌ها و دست نوشته‌هایی از دوره‌های مختلف و آتشکده زرتشت وجود دارد که یادگار‌های تاریخی ایران زمین است تاکید می‌کردند در صورت محقق نشدن این امر آسیب دیدگی جدی بر اثر عوامل مانند باد یا دستبرد انسان‌ها وجود دارد.
درخت سرو لار که سال ۱۳۹۰ در ردیف فهرست آثار طبیعی ملی به ثبت رسیده است هفت متر و ۴۵ سانتیمتر ارتفاع دارد و دور تنه آن هفت متر است.
به گفته پروفسور سودابه علی احمد کروری استاد دانشگاه منابع طبیعی و علوم کشاورزی وین اتریش درخت کهنسال سرو باشت به جای مانده از دوره زرتشتیان است که ایرانیان در آن دوران اعتقاد زیادی به سرو داشته اند و در هر منطقه‌ای که زندگی می‌کرده اند درخت سرو وجود داشته است.
معاون میراث‌فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: ۲ میلیارد ریال اعتبار برای حفاظت از اثر طبیعی درخت سرو لار در شهرستان باشت اختصاص یافته است.
رحیم دادی نژاد افزود:ّ با این اعتبار حصارکشی و تعیین حریم محوطه این درخت برای بقا و حفظ در برابر رویداد‌های طبیعی مانند باد و ریزش کوه با توجه به بالا رفتن سن آن و عوامل تخریب انسانی انجام می‌شود.
وی ابراز داشت:عملیات اجرایی ساماندهی و حصارکشی این اثر تاریخی زنده در تیرماه امسال آغاز می‌شود.
منطقه تاریخی تپه «چهک» در شهرستان گچساران استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد که همسایگان آن ۲۰سال است به علت تعیین نشدن حریم این اثر تاریخی، برای خرید و فروش املاک خود در این منطقه در بلاتکلیفی هستند و حالا با اختصاص اعتبار به رفع این مشکل امیدوار شده اند.
تپه تاریخی چهک در روستای چهاربیشه از توابع دهستان لیشتر گچساران و در نزدیکی شهر دوگنبدان سال ۱۳۸۴در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و از آن زمان وعده‌های میراث فرهنگی برای تعیین حریم بی سرانجام مانده و همسایگان این اثر تاریخی دوره اسلامی همچنان بلاتکلیف هستند.
تکاپو برای صیانت از پنج اثر میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد
آنان با اشاره به اینکه سال‌ها پیش از ثبت ملی اثرتاریخی تپه چهک در این منطقه خانه ساخته اند از این که اجازه فروش یا حتی تعمیر خانه‌های خود را ندارند گلایه دارند و از مسوولان می‌خواهند هرچه زودتر برای تعیین حریم این اثر میراث فرهنگی اقدام کنند.
معاون میراث‌فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: یک میلیارد ریال اعتبار برای تعیین حریم محوطه تپه تاریخی چهک در روستای چهاربیشه از توابع گچساران اختصاص یافته است.
دادی نژاد تاکید کرد: با انجام عملیات تعیین حریم مشکل ممانعت از خرید و فروش اهالی روستای چهاربیشه مرتفع می‌شود.
ّرئیس اداره میراث‌فرهنگی صنایع دستی و گردشگری گچساران گفت: پس از تعیین حریم در صورت نیاز برای خریداری خانه‌های اطراف این اثر تاریخی اقدام می‌شود.
رحیم خردمند بیان کرد: بررسی‌های میدانی کارشناسان میراث فرهنگی نشان می‌دهد حداقل ۱۴واحد مسکونی روستای چهاربیشه در حریم تپه تاریخی چهک قرار دارد.
وی عنوان کرد: براساس قانون تا تعیین حریم مالکان خانه‌های مذکور حق فروش یا تعمیر و بازسازی خانه‌های خود را ندارند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گچساران گفت: هفت میلیارد ریال برای مرمت مجموعه تاریخی خیرآباد در این شهرستان اختصاص یافته است.
رحیم خردمند اظهار کرد:اختصاص اعتبار برای مرمت مجموعه تاریخی خیرآباد به عنوان مهمترین سازه یادگار تمدن ایران کهن در گچساران پس از سال‌ها صورت گرفته است.
وی تصریح کرد: چهار طاقی این مجموعه تاریخی متعلق به دوره ساسانی و پل‌ها نیز مربوط به دوره‌های اشکانی و اسلامی است.
خردمند با اشاره به لزوم مرمت سالانه مجموعه‌های تاریخی با توجه به تهدید عوامل طبیعی خاطرنشان کرد:توجه به بنا‌های تاریخی به عنوان هویت ایرانی از اولویت‌های دولت سیزدهم است.
وی ابراز داشت:این بنای ارزشمند تاریخی چهار بار از سال ۱۳۶۹ تاکنون مرمت شده، اما به دلیل قدمت و ارزش آن نیازمند صیانت مداوم است.
خردمند عنوان کرد: مجموعه تاریخی خیرآباد که در جاده بهبهان به دهدشت، در منطقه خیرآباد علیا در نزدیکی گچساران از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده جزو میراث فرهنگی ثبت ملی شده کشور است.
وی بیان کرد:این اثر تاریخی شامل پل‌ها و چهارطاقی‌هایی برای سهولت عبور کاروانیان در جاده ارتباطی گچساران به بهبهان احداث شده است.
این سازه‌ها در جاده ارجان که دروازه تجارت ایران از خلیج فارس به جاده ابریشم بود در دوره اردشیر بابکان احداث شده است.
چهارطاقی در معماری به کالبدی با زمینه چهارگوش و پوشش گنبدی، متشکل از چهار پایه و یک طاق گنبدی بر روی آن با چهار ورودی طاق دار گفته می‌شود. هر چهار پایه و چهارطاق این بنا سالم هستند.
مصالح اصلی به کار رفته در ساخت این بنا، سنگ، گچ و لاشه است که در طول صد‌ها سال گنبد بزرگ و حجیم بنا را حفظ کرده است.
چهارطاقی خیرآباد با چهار فیل گوش پوشیده و طاق روی آن احیا شده است و علاوه براین بنا، در اطراف آن تأسیسات دیگری نیز دیده می‌شود.
این بنای تاریخی در فاصله ۵۰ کیلومتری از شهر دوگنبدان به سمت بهبهان در منطقه خیر آباد و در یک کیلومتری شمال روستای ده جلیل و در مسیر راه شاهی آن دوران در جانب چپ رودخانه خیرآباد قرار دارد.
معاون میراث‌فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: عملیات اجرایی مرمت ۲ بنای تاریخی کوشک گودنگون و مسجد چهل ستون در این استان آغاز شد.
رحیم دادی نژاد افزود: این بنا‌های تاریخی در شهرستان‌های گچساران و کهگیلویه با ۱۵ میلیارد ریال اعتبار مرمت می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه بنای تاریخی کوشک گودنگون احتمالا یک رصدخانه تاریخی بوده تاکید کرد: این دومین مرحله مرمت این بنای تاریخی در دولت سیزدهم است.
دادی نژاد با بیان اینکه رصدخانه‌ها به عنوان مرکز شکوفایی علوم و فنون تمدن ایران زمین دارای ارزش تاریخی هستند تاکید کرد: مرمت این سازه تاریخی با ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال اعتبار اجرا می‌شود.
وی عنوان کرد: در روزگاران گذشته که تجهیزات پیشرفته امروزی برای رصد اجرام آسمانی نبود سازه‌های تاریخی رصدخانه به شکلی مرتفع با پله‌های پرشمار ساخته می‌شد تا دانشمندان بتوانند براساس نیاز‌های آن روز اطلاعاتی کسب کنند.
دادی نژاد عنوان کرد: میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد بنای تاریخی کوشک کودنگون را در دهه ۸۰ از بخش خصوصی خریداری کرده است.
وی عنوان کرد:این بنای تاریخی پیش از این تا زیر سقف در خاک و آوار فرو رفته بود.
وی تاکید کرد: همچنین به تازگی عملیات اجرایی مرمت بنای تاریخی مسجد چهل ستون در بافت تاریخی دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه اختصاص آغاز شده است.
دادی نژاد تاکید کرد: این طرح با ۱۲ میلیارد ریال اعتبار انجام می‌شود.
وی اضافه کرد: مرمت بخش‌هایی از بافت تاریخی مانند کاروانسرا، حجره‌ها و بازار تاریخی، واگذاری حمام و کاروانسرای کهیار به بخش خصوصی، برنامه‌ریزی برای ثبت بخش‌هایی از بافت تاریخی دهدشت در فهرست بنا‌های تاریخی جهان از اقدام‌هایی است که در یک ساله گذشته تاکنون برای احیای این بافت ۳۷ هکتاری انجام‌شده است.
دادی نژاد تصریح کرد: بلاد شاپور، میراثی تاریخی در دل شهر دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه است که احیای آن افزون بر اهمیت آن برای حفظ هویت ایرانی می‌تواند به شکوفایی ظرفیت‌های گردشگری این شهرستان کمک کند.
بافت قدیمی دهدشت یا بلادشاپور که با ۴۵ هکتار وسعت یکی از بزرگترین بافت‌های تاریخی کشور به شمار می‌آمد، اما این منطقه به دلایل توسعه شهرنشینی تخریب شد و هم اینک ۳۷ هکتار از این شهر قدیمی باقی‌مانده است.
بر اساس شواهد تاریخی موقعیت جغرافیایی این شهر به عنوان یکی از مراکز سکونت صفویان و تجارت با بنادر جنوبی، نقش مهمی در اقتصاد و تجارت زمان خود داشته است، این بنا دارای ۳۷ حجره و ۳۰ ایوان در جلوی حجره‌ها بوده که دور تا دور حیاط بنا شده‌اند.
وجود بیش از ۲ هزار خانه، مسجد، حمام، کاروانسرا و بازار بزرگ در این بافت قدیمی نشان از شکوه تمدن ایرانی در بافت تاریخی دهدشت است به طوری که در ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت کاروانسرایی به‌جا مانده از عصر طلایی صفویه وجود دارد.
کهگیلویه و بویراحمد ۲ هزار اثر میراث فرهنگی دارد که ۷۷۰ مورد آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است، نقش برجسته‌های تنگ سولک در سال ۱۳۱۶ نخستین اثر ملی ثبت ملی شده در کهگیلویه و بویراحمد است.
آسیاب ها، خانه‌های تاریخی، قلعه ها، آب انبارها، بقاع متبرکه، گورستان‌های تاریخی، پل ها، مساجد و کاروانسرا‌ها از مهمترین بنا‌های تاریخی ثبت شده این استان در فهرست آثار ملی هستند.
آثار سنگی چین لوداب، شهر سنگی دلی یاسیر کهگیلویه، قلعه کی نصیر بهادر بویراحمد، قلعه رئیسی کهگیلویه و دو گور دو پا در باشت از جمله بنا‌های تاریخی مهم ثبت ملی شده این استان است.
کهگیلویه و بویراحمد را به دیار آریوبرزن سردار نامی ایران در دوره هخامنشی می‌شناسند، این استان بخشی از تمدن عیلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آرایی‌ها جزیی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بود.
این استان در دوره‌های تاریخی مختلف با نام‌هایی بلاد شاپور، جبال گیلویه و کهگیلویه شناخته شده است.
ایرنا