پژوهش تازه محققان دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه تهران، یک مدل تصمیم‌گیری برای زنجیره تأمین واکسن ارائه می‌دهد که در آن تجربه واقعی دوران کرونا در نظر گرفته شده است.
هدف پژوهش اخیر محققان دانشگاه تهران، بررسی مسائل زنجیره تأمین واکسن با در نظرگرفتن ابعاد پایداری و پاسخ‌دهی به مسائل دوران کرونا با تکیه بر مطالعه موردی شهر کاشان است.
تولید و توزیع واکسن در سال‌های اخیر به دلیل شیوع کرونا، موضوع بسیاری از پژوهش‌های دانشگاهی بوده است. در تحقیقی که به تازگی در دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه تهران و به راهنمایی مسعود ربانی استاد دانشکده مهندسی صنایع انجام شده، یک چارچوب ریاضی چند هدفه و چندمعیاره به منظور بررسی مسائل گوناگون موجود در زنجیره تأمین واکسن ارائه شده که هر سه جنبه پایداری شامل مسائل زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی از دیدگاه ذی‌نفعان مورد بررسی قرار گرفته است.
ربانی در توضیح اهمیت این تحقیق گفت: از آن جا که زنجیره تأمین واکسن دارای ماهیتی پیچیده است، باید به مسائل آن با توجه به نگرانی‌ها و فرضیات دنیای واقعی پاسخ داد تا موفقیت و رضایت‌مندی تمام اعضای ذی‌نفع در زنجیره، از تولیدکنندگان تا متقاضیان، حاصل شود.
این پژوهشگر و عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه تهران، درباره مسائل این تحقیق و مراحل انجام آن گفت: هر زنجیره تأمین با ریسک‌هایی ذاتی همراه است و این تحقیق هم به ارزیابی ریسک‌های موجود در قالب ابعاد پایداری می‌پردازد. از این رو اهداف مدل‌سازی ریاضی مطابق با ریسک‌های بالقوه ارزیابی شده، تنظیم شده است. به این ترتیب که ابتدا ریسک‌های پایداری بالقوه با استفاده از مرور ادبیات و نظر خبرگان شناسایی شده، سپس با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره وزن‌دهی شده، و در نهایت ریسک‌های پایداری با بیشترین وزن و تأثیر، شناسایی و رتبه‌بندی شده‌اند.
استاد دانشگاه تهران افزود: مطابق نتایج به دست آمده از ارزیابی ریسک، کاهش هزینه‌های موجود، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی مانند کربن دی‌اکسید و کاهش اثر تحریم‌ها بر تحویل و ارسال به موقع واکسن به دست متقاضیان به ترتیب برای اهداف اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی در نظر گرفته شدند. در کنار تنظیم اهداف، تنظیم شبکه مدنظر و بررسی مسائل دنیای واقعی از جمله قدم‌های بعدی تحقیق بوده‌اند. از این رو شبکه‌ای شامل تولیدکنندگان خارجی و داخلی، گروه توزیع‌کنندگان، مراکز بهداشتی و درمانی و در نهایت حوزه مدیریت پسماند شامل مراکز بازیافت و انهدام، توسعه داده شده است. همچنین در این تحقیق به مسائل مهمی همچون سفارش‌دهی واکسن و مدیریت موجودی، مکان‌یابی تسهیلات ویژه مانند مراکز توزیع واکسن و خدمت‌دهنده‌های درمانی و پزشکی و مدیریت پسماند، توجه شده است.
این محقق در خصوص حل مدل ارائه شده گفت: با توجه به ماهیت چندهدفه بودن چارچوب معرفی‌شده، نیاز بود تا روش‌های مناسبی به کار گرفته شود که آن را با توجه به میزان اهمیت هر یک از اهداف به جواب رساند. به همین منظور، از دو روش مختلف جهت حل استفاده شده و نتایج بدست آمده با یکدیگر مقایسه شده است.
استاد دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه تهران در خصوص یافته‌های این پژوهش گفت: به منظور اعتبارسنجی مدل ریاضی توسعه داده شده، چندین تحلیل حساسیت بر روی پارامتر‌های تأثیرگذار انجام شده است که نتایج به دست آمده می‌تواند مورد استفاده پژوهشگران و تصمیم‌گیرندگان قرار گیرد. بر اساس یکی از نتایج تحلیل حساسیت، افزایش دوره بازنگری در مدیریت موجودی منجر به افزایش مقدار سفارش و متعاقباً تحمیل هزینه‌های بیشتر به زنجیره در یک زمان خاص و گرفتن فرصت از مدیران برای سرمایه‌گذاری پولی در سایر امور خواهد شد.